Bố cục, tóm tắt bài Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương

1. Bố cục bài Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương:

Tuổi thơ chở đầy cổ tích
Dòng sông lời mẹ ngọt ngào
Đưa con đi cùng đất nước
Chòng chành nhịp võng ca dao.

Con gặp trong lời mẹ hát
Cánh cò trắng, dải đồng xanh
Con yêu màu vàng hoa mướp
“Con gà cục tác lá chanh”.

Thời gian chạy qua tóc mẹ
Một màu trắng đến nôn nao
Lưng mẹ cứ còng dần xuống
Cho con ngày một thêm cao.

Mẹ ơi, trong lời mẹ hát
Có cả cuộc đời hiện ra
Lời ru chắp con đôi cánh
Lớn rồi con sẽ bay xa.

Bài Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương có bố cục 3 phần. Cụ thể:

– Phần 1 (2 khổ đầu): Lời ru của mẹ chứa những kỷ niệm tuổi thơ 

– Phần 2 (khổ 3,4,5,6,7): Theo thời gian, mẹ ngày càng già đi. 

– Phần 3 (Khổ cuối): Niềm tin về tương lai của người con.

2. Tóm tắt bài Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương:

– Tóm tắt: 

Văn bản “Trong lời mẹ hát” của tác giả Trương Nam Hương đã gửi gắm tình yêu, lòng biết ơn từ tận đáy lòng đến mẹ bằng cách sử dụng những hình ảnh giản dị, thân thương, mộc mạc và đặc biệt là sử dụng những câu hát ru. Mặc dù tác giả không nói trực tiếp nhưng từng câu, từng hình ảnh trong bài thơ đều giúp người đọc thấy được điều này, đồng thời thể hiện sự tinh tế của nhà thơ trong việc thể hiện tình cảm với người mẹ thân yêu.

– Ý nghĩa tựa đề bài thơ Trong lời mẹ hát của tác giả Trương Nam Hương:

Từ thuở ấu thơ, mẹ đã hát ru con bằng những bài ca êm đềm. Người mẹ hát ru con những tương lai xán lạn, với bao ước mơ của mẹ dành cho con.

Những bài ca đó không chỉ ru con ngủ mà còn khắc họa tình yêu thương của mẹ trong những lời ca. Đứa con rất ngoan ngoãn, biết ơn công lao của mẹ và đã nhận ra được tình mẫu tử là như vậy

– Giá trị nội dung bài thơ Trong lời mẹ hát của tác giả Trương Nam Hương:

Bài thơ là lời khẳng định, niềm tin vào tương lai của đứa con khi phải lớn và tự mình đối mặt với cuộc sống dài rộng phía trước. Giọng điệu chính của bài thơ là tình cảm gắn bó, yêu thương mẹ, tình yêu quê hương mộc mạc, trìu mến.

– Giá trị nghệ thuật bài thơ Trong lời mẹ hát của tác giả Trương Nam Hương:

Tác giả đã sử dụng biện pháp nhân hoá để nêu bật nỗi gian khổ của người mẹ theo thời gian.

Sử dụng thể thơ lục bát, mộc mạc, gần gũi, câu thơ giản dị

Biện pháp tương phản: Lưng mẹ còng xuống  con thêm cao

3. Tìm hiểu về tác giả Trương Nam Hương:

Nhà thơ Trương Nam Hương sinh ngày 23/10/1963 tại Hải Phòng, lớn lên ở Hà Nội và chuyển vào TP.HCM năm 12 tuổi.

Ông là nhà thơ tài năng của văn học Việt Nam. Với những bài thơ hay và ý nghĩa, ông đã nhận được nhiều giải thưởng văn học nghệ thuật cao quý.

Tốt nghiệp Khoa Văn trường Đại học Thành phố Hồ Chí Minh.

Từ người biên tập sách tại Nhà xuất bản Công an nhân dân, báo An ninh thế giới.

Hiện nay Phó Chủ tịch Hội đồng Thơ – Hội Nhà văn TP.HCM nhiệm kỳ VIII (2021-2025).

Một số giải thưởng: Giải thơ Hội Nhà văn Việt Nam 1991, Giải Thơ Văn nghệ Quân đội (1989-1990), Giải Văn học Thiếu nhi Hội Nhà văn Việt Nam 1995, Giải Liên hiệp Thơ Văn Nghệ Việt Nam 2000, Giải Thơ Dịch (Tạp chí Văn học nước ngoài 1996)

Tác phẩm:

Khúc hát người xa xứ  (Thơ, NXB Trẻ, 1990)

Cỏ, tuổi hai mươi (Thơ, NXB Văn nghệ, 1992)

Hè phố tuổi thơ (Văn, NXB Trẻ, 1992)

Ban mai xanh (Thơ, NXB Đồng Nai, 1994)

Ngoảnh lại tháng năm (Thơ, NXB Văn học, 1995)

Thơ tình Trương Nam Hương (Thơ, NXB Đồng Nai, 1995)

4. Soạn bài Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương:

Câu 1 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Xác định thể thơ của bài “Trong lời mẹ hát”.

Trả lời:

– Bài thơ Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương được viết theo thể thơ: 6 chữ.

Câu 2 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Vần trong bài thơ là vần cách hay vần liền? Dựa vào đâu để xác định như vậy?

Trả lời:

Vần trong bài thơ Trong lời mẹ hát của Trương Nam Hương là vần cách vì tiếng cuối ở hai dòng thơ cách nhau vần với nhau. Ví dụ: ngào – dao, xanh – chanh,…

Câu 3 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Vẽ sơ đồ bố cục của bài thơ. Nét độc đáo của cách bố cục ấy là gì?

Trả lời:

– Sơ đồ bố cục của bài thơ:

– Nét độc đáo của cách bố cục bài thơ là:

+ 3 khổ đầu: Cuộc đời được thu nhỏ trong tầm mắt của con khi nghe lời mẹ hát.

+ 4 khổ tiếp: Niềm xót xa của con trước công lao to lớn và sự hi sinh thầm lặng của mẹ.

+ Khổ cuối: Niềm tin về tương lai của người con

Câu 4 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Chỉ ra nét đặc sắc trong các hình ảnh Chòng chành nhịp võng ca dao và Vầng trăng mẹ thời con gái/ Vẫn còn thơm ngát hương cau.

Trả lời:

– Chòng chành nhịp võng ca dao:

+ “chòng chành” ẩn dụ “khó khăn, vất vả của mẹ”

→ Dù cuộc sống khó khăn nhưng bà vẫn nuôi dạy con cái một cách tốt nhất, mong muốn được nhìn thấy những vẻ đẹp tuyệt vời nhất của đất nước và của cuộc sống.

+ Đảo tính từ “chòng chành” lên đầu câu.

→ Nhấn mạnh lời ru của mẹ đi cùng năm tháng, gắn liền với vẻ đẹp của đất nước.

– Vầng trăng mẹ thời con gái/ Vẫn còn thơm ngát hương cau: “mẹ thời con gái” ẩn dụ cho “quãng thời gian trước đây”.

→ Trong lời ru của mẹ, tôi nhìn thấy những hình ảnh quen thuộc của quê hương, quê hương xưa. Những hình ảnh quen thuộc đó đã giúp tôi yêu, hiểu và trân trọng vẻ đẹp của thiên nhiên hơn, đồng thời thấy được những vất vả của Mẹ trôi theo thời gian, năm tháng.

Câu 5 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Em hình dung như thế nào về hình ảnh người mẹ được miêu tả từ khổ thơ thứ ba đến khổ thơ thứ bảy?

Trả lời:

– Hình ảnh người mẹ được miêu tả từ khổ thơ thứ ba đến khổ thơ thứ bảy: hình ảnh người mẹ vất vả, vất vả suốt bao năm tháng nuôi con khôn lớn.

Câu 6 (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ và cho biết tác dụng của vần, nhịp, cách sử dụng hình ảnh trong việc thể hiện cảm hứng đó.

Trả lời:

– Cảm hứng chính của bài thơ: Nỗi đau buồn, biết ơn của người mẹ đã vất vả nuôi con khôn lớn.

– Vần điệu, nhịp điệu và cách sử dụng hình ảnh giúp bài thơ trở nên nhẹ nhàng, truyền cảm, miêu tả rõ nét tình yêu thương, chăm sóc của mẹ bao năm qua.

Câu 7 (trang 15 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Theo em, nhan đề Trong lời mẹ hát có vai trò như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ?

Trả lời:

– Nhan đề Trong lời mẹ hát đóng vai trò quan trọng trong việc thể hiện chủ đề bài thơ: nó miêu tả rõ ràng và chân thực tình yêu của người mẹ dành cho con, gói gọn trong tiếng hát của mẹ.

Câu 8 (trang 14 sgk Ngữ văn lớp 8 Tập 1): Cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ này có gì khác với cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ khác mà em biết?

Trả lời:

– Cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong bài thơ này khác với cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong những bài thơ khác mà tôi biết: ở những bài thơ khác tác giả sử dụng những hình ảnh tượng trưng: “miếng cau khô”, “nước trong nguồn” … để nói về tình yêu thương của người mẹ dành cho con cái, nhưng trong bài thơ này tác giả dùng tiếng hát để bày tỏ tình yêu thương lớn lao nhất của mình dành cho con cái.