Người thân có tiền án tiền sự có được thi công chức không?

1. Người thân có tiền án tiền sự có được thi công chức không?

Khoản 2 Điều 1 Luật Cán bộ công chức năm 2025 quy định: Công chức là công dân Việt Nam, được tuyển dụng vào vị trí việc làm trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội ở trung ương, ở cấp tỉnh, ở cấp xã; trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng; trong cơ quan, đơn vị thuộc Công an nhân dân mà không phải là sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ phục vụ theo chế độ chuyên nghiệp, công nhân công an; trong tổ chức cơ yếu mà không phải là người làm công tác cơ yếu, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

Điều 19 Luật Cán bộ, công chức năm 2025 quy định về điều kiện đăng ký dự tuyển công chức. Theo đó, người có đủ các điều kiện sau đây được đăng ký dự tuyển công chức:

• Có 01 quốc tịch là quốc tịch Việt Nam theo quy định của Luật Quốc tịch;
• Đang cư trú tại Việt Nam;
• Đủ 18 tuổi trở lên;
• Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt; có lý lịch rõ ràng;
• Đủ sức khỏe để thực hiện nhiệm vụ;
• Đáp ứng các điều kiện theo yêu cầu của vị trí việc làm dự tuyển.

Người đăng ký dự tuyển vào vị trí việc làm lãnh đạo, quản lý, ngoài đáp ứng điều kiện quy định tại khoản 1 Điều 19 Luật Cán bộ, công chức năm 2025 còn phải đáp ứng tiêu chuẩn, điều kiện bổ nhiệm theo quy định, trừ trường hợp thực hiện theo quyết định của cấp có thẩm quyền.

Đồng thời, những người sau đây không được đăng ký dự tuyển công chức:

• Mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi;
• Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; đang chấp hành hoặc đã chấp hành xong bản án, quyết định về hình sự của Tòa án mà chưa được xóa án tích; đang chấp hành biện pháp xử lý hành chính tại cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ sở giáo dục bắt buộc.

Như vậy: Người thân có tiền án tiền sự có được thi công chức không ảnh hưởng đến việc thi công chức. Cá nhân khi có nhu cầu hoàn toàn CÓ THỂ đăng ký thi công chức nếu đảm bảo các điều kiện nêu trên.

2. Trường hợp nào người có người thân có tiền án, tiền sự bị ảnh hưởng khi xét tuyển công chức?

Về nguyên tắc chung, người có thân nhân từng bị kết án hoặc xử lý vi phạm hành chính vẫn được quyền dự thi công chức nếu bản thân đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của Luật Cán bộ, công chức năm 2025. Tuy nhiên trong thực tế, một số vị trí, lĩnh vực đặc thù có thể xem xét thêm yếu tố về lý lịch chính trị, quan hệ gia đình hoặc nhân thân ba đời dẫn đến việc người dự tuyển bị ảnh hưởng gián tiếp khi có người thân có tiền án, tiền sự.

2.1. Các ngành đặc thù có yêu cầu thẩm tra lý lịch nghiêm ngặt:

Một số lĩnh vực hoạt động có tính chất đặc biệt như:

• Công an nhân dân; Quân đội nhân dân;
• Ngành Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân;
• Cơ quan nội chính, kiểm tra Đảng;
• Ngành Ngoại giao, Cơ yếu, An ninh, Hải quan, Kiểm lâm;
• Các cơ quan này thường yêu cầu thẩm tra kỹ lý lịch của người dự tuyển, bao gồm cả thông tin về cha mẹ, anh chị em ruột, vợ/chồng, ông bà nội ngoại, con cái và đôi khi cả thông tin về người thân bên vợ/chồng.

Nếu phát hiện người thân của ứng viên có hành vi thuộc nhóm tội xâm phạm an ninh quốc gia (ví dụ: phản bội Tổ quốc, gián điệp, hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân, khủng bố…) hoặc đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, bị khởi tố, bị giam giữ thì hồ sơ có thể không được xét duyệt hoặc bị tạm dừng xem xét cho đến khi có kết luận chính thức từ phía Cơ quan có thẩm quyền.

2.2. Trường hợp người thân có tiền án, tiền sự thông thường:

Nếu người thân chỉ bị kết án hoặc xử phạt hành chính về các tội ít nghiêm trọng mang tính cá nhân như: gây rối trật tự, trộm cắp, đánh bạc, vi phạm giao thông… và đã chấp hành xong hình phạt, được xóa án tích hoặc đã hết thời hiệu xử lý vi phạm hành chính thì hành vi đó không còn ảnh hưởng đến việc dự tuyển công chức.

Theo quy định tại Điều 69 Bộ luật Hình sự năm 2015, người đã được xóa án tích được coi là chưa bị kết án. Do đó, việc người thân đã được xóa án tích không còn là yếu tố bất lợi trong hồ sơ lý lịch.

2.3. Trường hợp người thân đang bị xử lý hình sự hoặc chưa được xóa án tích:

Nếu tại thời điểm thẩm tra, người thân của thí sinh đang bị điều tra, truy tố, xét xử hoặc chưa được xóa án tích, hồ sơ lý lịch có thể bị xem xét kỹ lưỡng hơn. Dù pháp luật không cấm tuyệt đối nhưng nhiều cơ quan, đặc biệt là ngành nội chính, tư pháp, an ninh quốc phòng, có thể đánh giá đây là yếu tố nhạy cảm, ảnh hưởng đến uy tín, phẩm chất đạo đức và tính chính trị của ứng viên. Trong trường hợp này, cơ quan tuyển dụng có thể:

• Tạm hoãn việc xét duyệt hồ sơ, chờ kết quả xử lý của cơ quan tố tụng;
• Đề nghị cơ quan có thẩm quyền xác minh bổ sung để làm rõ mối liên hệ và mức độ ảnh hưởng;
• Hoặc trong một số trường hợp, từ chối tiếp nhận hồ sơ nếu xét thấy yếu tố lý lịch có thể gây rủi ro đối với vị trí công vụ.

2.4. Các yếu tố thực tế có thể ảnh hưởng gián tiếp:

Ngoài quy định pháp lý, trong thực tế việc người thân có tiền án, tiền sự có thể ảnh hưởng đến việc xét tuyển công chức ở mức độ gián tiếp thông qua:

• Đánh giá của tổ chức Đảng hoặc chính quyền địa phương nơi cư trú về nhân thân, lối sống, quan hệ xã hội của người dự tuyển;
• Kết luận thẩm tra lý lịch của Cơ quan công an;
• Quan điểm đánh giá nội bộ của Hội đồng tuyển dụng công chức, đặc biệt khi xét tuyển các chức danh gắn liền với uy tín, đạo đức hoặc công tác cán bộ.

Do vậy trong những trường hợp này, người dự tuyển nên chủ động cung cấp thông tin trung thực, rõ ràng, kèm theo tài liệu chứng minh người thân đã được xóa án tích hoặc đã chấp hành xong hình phạt để cơ quan có thẩm quyền đánh giá khách quan và toàn diện hơn.

3. Những lưu ý khi thẩm tra, xác minh lý lịch trong hồ sơ thi công chức:

Thẩm tra, xác minh lý lịch là bước quan trọng và bắt buộc trong quá trình xét tuyển, thi tuyển công chức nhằm đảm bảo người trúng tuyển có nhân thân rõ ràng, phẩm chất đạo đức tốt, không vi phạm pháp luật hoặc các quy định về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống. Việc thẩm tra lý lịch được thực hiện theo quy trình chặt chẽ, có sự phối hợp giữa cơ quan tuyển dụng, chính quyền địa phương và cơ quan công an nơi người dự tuyển cư trú.

3.1. Quy trình thẩm tra, xác minh lý lịch của người dự tuyển

Việc thẩm tra lý lịch thường được tiến hành qua các bước sau:

• Người dự tuyển nộp hồ sơ đầy đủ gồm sơ yếu lý lịch tự khai, có xác nhận của Ủy ban nhân dân xã/phường/thị trấn nơi thường trú hoặc cơ quan, đơn vị nơi đang công tác (nếu có);
• Cơ quan tuyển dụng công chức tiếp nhận hồ sơ và tiến hành gửi văn bản xác minh đến Công an địa phương nơi cư trú để xác minh về nhân thân, tiền án, tiền sự, tình trạng pháp lý;
• Cơ quan công an xác minh, kết luận và trả lời bằng văn bản về tình trạng pháp lý, việc chấp hành pháp luật của người dự tuyển cũng như các thành viên trong gia đình (trong trường hợp cần thiết);
• Cơ quan tuyển dụng tổng hợp kết quả thẩm tra, đánh giá, đối chiếu với tiêu chuẩn công chức và báo cáo Hội đồng tuyển dụng trước khi ra quyết định công nhận kết quả thi.

Quy trình này giúp đảm bảo tính minh bạch, khách quan và chính xác trong công tác tuyển dụng, đồng thời phòng ngừa các trường hợp lợi dụng sơ hở để gian dối về nhân thân hoặc lý lịch chính trị.

3.2. Phạm vi thẩm tra lý lịch:

Thông thường, cơ quan chức năng chỉ xác minh lý lịch cá nhân người dự tuyển. Tuy nhiên đối với các ngành nghề đặc thù như Công an, Quân đội, Viện kiểm sát, Tòa án, Ngoại giao, Cơ yếu… thì phạm vi thẩm tra có thể mở rộng đến:

• Cha mẹ đẻ, vợ hoặc chồng, con…;
• Trường hợp đặc biệt có thể mở rộng đến ông bà, bên nội, bên ngoại hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng.

Việc mở rộng phạm vi này nhằm đánh giá mức độ tin cậy về chính trị, đạo đức và khả năng chấp hành pháp luật của cá nhân trong mối quan hệ gia đình, đặc biệt đối với các chức danh liên quan đến an ninh, bí mật Nhà nước hoặc công tác nội chính.

3.3. Những yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả thẩm tra:

Khi thẩm tra lý lịch, cơ quan chức năng sẽ xem xét các yếu tố sau:

• Người dự tuyển hoặc người thân có bị khởi tố, truy tố, đang chấp hành án hay không;
• Người thân có thuộc diện bị cấm cư trú, quản chế, thi hành án treo hoặc chưa được xóa án tích;
• Người dự tuyển có bị xử lý kỷ luật, vi phạm pháp luật hoặc có hành vi vi phạm về đạo đức, lối sống;
• Việc kê khai lý lịch có trung thực, rõ ràng, thống nhất hay không.

Nếu phát hiện kê khai sai sự thật, che giấu thông tin về người thân có tiền án, tiền sự, cơ quan tuyển dụng có quyền loại thí sinh khỏi danh sách xét tuyển hoặc hủy kết quả trúng tuyển dù thí sinh đã đạt điểm thi cao.

3.4. Cách xử lý trong trường hợp người thân có tiền án, tiền sự:

Trong trường hợp người thân của thí sinh đã có tiền án, tiền sự nhưng đã được xóa án tích hoặc đã hết thời hạn xử lý hành chính, ứng viên nên chủ động cung cấp thông tin trung thực kèm theo các tài liệu hợp pháp như:

• Giấy chứng nhận xóa án tích hoặc Quyết định miễn chấp hành hình phạt còn lại;
• Giấy xác nhận của Tòa án, Cơ quan thi hành án hình sự hoặc chính quyền địa phương chứng minh đã chấp hành xong hình phạt;
• Giấy xác nhận không còn vi phạm pháp luật từ Cơ quan công an địa phương.

Việc cung cấp thông tin rõ ràng, minh bạch sẽ giúp cơ quan thẩm tra đánh giá khách quan; đồng thời thể hiện thái độ trung thực, tự giác – yếu tố rất quan trọng khi xét tư cách và đạo đức của công chức.

THAM KHẢO THÊM:

• Cấu trúc đề thi công chức? Cách tính điểm trúng tuyển theo quy định mới?
• Những ai phải thi công chức? Quy trình thi tuyển công chức?
• Đang là công chức có được dự thi công chức nữa không?