Biểu đồ là gì? Các loại biểu đồ? Mục đích sử dụng biểu đồ?

1. Biểu đồ là gì?

Biểu đồ là một biểu diễn đồ họa để trực quan hóa dữ liệu, trong đó “dữ liệu được biểu thị bằng các ký hiệu, chẳng hạn như các thanh trong biểu đồ thanh, các đường trong biểu đồ đường hoặc các lát trong biểu đồ tròn”. Biểu đồ có thể đại diện cho dữ liệu số dạng bảng, các chức năng hoặc một số loại cấu trúc chất lượng và cung cấp các thông tin khác nhau.

Thuật ngữ “biểu đồ” như một biểu diễn đồ họa của dữ liệu có nhiều nghĩa:

Biểu đồ dữ liệu là một loại sơ đồ hoặc đồ thị, tổ chức và biểu diễn một tập hợp dữ liệu số hoặc định tính.

Các bản đồ được tô điểm bằng thông tin bổ sung (bao quanh bản đồ) cho một mục đích cụ thể thường được gọi là biểu đồ, chẳng hạn như hải đồ hoặc biểu đồ hàng không, thường trải rộng trên một số tờ bản đồ.

Các cấu trúc khác theo miền cụ thể đôi khi được gọi là biểu đồ, chẳng hạn như biểu đồ hợp âm trong ký hiệu âm nhạc hoặc biểu đồ bản ghi cho mức độ phổ biến của album.

Biểu đồ là một biểu diễn đồ họa của dữ liệu. Trực quan hóa dữ liệu thông qua biểu đồ giúp khám phá các mẫu, xu hướng, mối quan hệ và cấu trúc trong dữ liệu. Sử dụng biểu đồ cùng với bản đồ để khám phá dữ liệu của bạn và giúp kể một câu chuyện.

Biểu đồ có thể được tạo từ cả dữ liệu dạng bảng và dạng vạch, và một tập hợp các biểu đồ khác nhau có sẵn cho mỗi loại dữ liệu. Dữ liệu dạng bảng đề cập đến dữ liệu vectơ hoặc đặc điểm, cũng như các bảng độc lập, trong khi dữ liệu raster đề cập đến hình ảnh hoặc dữ liệu dựa trên pixel.

– Khi lựa chọn biểu đồ cần căn cứ vào:

+ Nội dung của bảng số liệu

+ Mục đích của biểu đồ cần thể hiện

+ Chức năng của biểu đồ

– Khi vẽ biểu đồ với bất kì biểu đồ nào thì đều cần đảm bảo những nguyên tắc sa để vài làm không bị mất điểm:

+ Cần đảm bảo tính chính xác

+ Cần đảm bảo tính trực quan

+ Cần đảm bảo tính thẩm mĩ

(Không được dùng bút màu khi vẽ biểu đồ)

2. Các loại biểu đồ:

Nói chung, biểu đồ là một biểu diễn đồ họa của dữ liệu. Biểu đồ cho phép người dùng xem kết quả của dữ liệu để hiểu rõ hơn và dự đoán dữ liệu hiện tại và tương lai. Có nhiều loại biểu đồ có sẵn để hiển thị dữ liệu. Danh sách dưới đây chứa những chương trình phổ biến nhất và được nhiều chương trình hỗ trợ.

– Biểu đồ đường là một biểu đồ phân tán hai chiều của các quan sát có thứ tự trong đó các quan sát được kết nối theo thứ tự của chúng. Các biểu đồ đường đầu tiên được biết đến thường được ghi cho Francis Hauksbee, Nicolaus Samuel Cruquius, Johann Heinrich Lambert và William Playfair.

– Biểu đồ cột bao gồm các tần số dạng bảng, được hiển thị dưới dạng các hình chữ nhật liền kề, được dựng lên trên các khoảng rời rạc (thùng), với diện tích bằng tần số của các quan sát trong khoảng đó; lần đầu tiên được giới thiệu bởi Karl Pearson.

– Biểu đồ thanh là một biểu đồ có các thanh hình chữ nhật với độ dài tỷ lệ với các giá trị mà chúng biểu diễn. Các thanh có thể được vẽ theo chiều dọc hoặc chiều ngang. Các biểu đồ thanh được biết đến đầu tiên thường do Nicole Oresme, Joseph Priestley và William Playfair.

– Biểu đồ hình tròn iển thị các giá trị phần trăm dưới dạng một phần của hình tròn; lần đầu tiên được giới thiệu bởi William Playfair.

– Biểu đồ tán xạ

– Biểu đồ tần suất

– Biểu đồ hình nến

– Biểu đồ tổ chức

– Biểu đồ địa lý

– Biểu đồ thác nước

– Biểu đồ dạng đồng hồ đo

– Biểu đồ dòng thời gian có chú thích

3. Mục đích của sử dụng biểu đồ?

Biểu đồ thường được sử dụng để dễ hiểu về số lượng lớn dữ liệu và mối quan hệ giữa các phần của dữ liệu. Biểu đồ thường có thể được đọc nhanh hơn so với dữ liệu thô. Chúng được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau và có thể được tạo ra bằng tay (thường là trên giấy vẽ đồ thị) hoặc bằng máy tính sử dụng ứng dụng biểu đồ. Một số loại biểu đồ hữu ích hơn để trình bày một tập dữ liệu nhất định hơn những loại khác. Mục đích của việc sử dụng biểu đồ: biểu diễn dữ liệu bằng trực quan, dễ hiểu, dễ so sanh, dự đoán xu hướng tăng – giảm của dữ liệu.

Ví dụ: dữ liệu trình bày tỷ lệ phần trăm trong các nhóm khác nhau (chẳng hạn như “hài lòng, không hài lòng, không chắc chắn”) thường được hiển thị trong biểu đồ hình tròn, nhưng có thể dễ hiểu hơn khi được trình bày trong biểu đồ thanh ngang. Mặt khác, dữ liệu đại diện cho các con số thay đổi trong một khoảng thời gian có thể được hiển thị tốt nhất dưới dạng biểu đồ đường.

Biểu đồ có thể có nhiều dạng khác nhau. Tuy nhiên, có những đặc điểm chung cung cấp cho biểu đồ khả năng trích xuất ý nghĩa từ dữ liệu.

Thông thường, dữ liệu trong biểu đồ được biểu diễn bằng đồ thị vì con người có thể suy ra ý nghĩa từ hình ảnh nhanh hơn so với văn bản. Do đó, văn bản thường chỉ được sử dụng để chú thích dữ liệu.

Một trong những cách sử dụng quan trọng nhất của văn bản trong biểu đồ là tiêu đề. Tiêu đề của biểu đồ thường xuất hiện phía trên đồ họa chính và cung cấp mô tả ngắn gọn về những gì dữ liệu trong biểu đồ đề cập đến.

Các kích thước trong dữ liệu thường được hiển thị trên các trục. Nếu sử dụng trục ngang và trục tung, chúng thường được gọi là trục x và trục y. Mỗi trục sẽ có một thang chia độ, được biểu thị bằng các vạch chia định kỳ và thường đi kèm với các chỉ dẫn số hoặc phân loại. Mỗi trục thường cũng sẽ có một nhãn được hiển thị bên ngoài hoặc bên cạnh nó, mô tả ngắn gọn kích thước được biểu thị. Nếu thang đo là số, nhãn thường sẽ được ghi kèm theo đơn vị của thang đo đó trong ngoặc đơn. Ví dụ: “Khoảng cách di chuyển (m)” là một nhãn trục x điển hình và có nghĩa là khoảng cách di chuyển, tính bằng đơn vị mét, có liên quan đến vị trí ngang của dữ liệu trong biểu đồ.

Trong biểu đồ, một lưới các đường có thể xuất hiện để hỗ trợ việc căn chỉnh trực quan của dữ liệu. Lưới có thể được nâng cao bằng cách nhấn mạnh trực quan các đường thẳng ở mức độ đều đặn hoặc đáng kể. Các đường được nhấn mạnh sau đó được gọi là các đường lưới chính, và phần còn lại là các đường lưới nhỏ.

Dữ liệu của biểu đồ có thể xuất hiện ở mọi định dạng và có thể bao gồm các nhãn văn bản riêng lẻ mô tả mức dữ liệu được liên kết với vị trí được chỉ định trong biểu đồ. Dữ liệu có thể xuất hiện dưới dạng dấu chấm hoặc hình dạng, được kết nối hoặc không được kết nối, và trong bất kỳ sự kết hợp màu sắc và kiểu mẫu nào. Ngoài ra, các suy luận hoặc điểm quan tâm có thể được phủ trực tiếp trên biểu đồ để hỗ trợ thêm cho việc khai thác thông tin.

Khi dữ liệu xuất hiện trong biểu đồ chứa nhiều biến, biểu đồ có thể bao gồm chú giải (còn được gọi là khóa). Chú giải chứa danh sách các biến xuất hiện trong biểu đồ và ví dụ về sự xuất hiện của chúng. Thông tin này cho phép xác định dữ liệu từ mỗi biến trong biểu đồ.

Để biểu diễn được một biểu đồ hoàn chỉnh thì người lập biểu đồ cần lưu ý các nội dung sau đây:

– Cần loại bỏ mọi chi tiết không cần thiết như màu sắc, văn bản hoặc đường khỏi biểu đồ. Cố gắng đơn giản hóa một sơ đồ. Biểu đồ hoặc có thể được chia thành hai hoặc nhiều hơn. Các biến trong sơ đồ phải được liên kết trực tiếp với các đơn vị số của tập dữ liệu hiện có.

– Về bố cục cần đảm bảo rằng biểu đồ của bạn hiển thị các so sánh rõ ràng và dễ đọc. Do đó, bạn nên cấu trúc tập dữ liệu của mình theo một thứ tự rõ ràng dựa trên các giá trị đã chọn.

– Về các chỉ số thì các chỉ số cũng rất quan trọng để làm cho biểu đồ trở nên nổi bật. Đặt thông tin một cách chính xác vào các hàng và cột trên biểu đồ để ngăn người khác hiểu sai dữ liệu bạn đang trình bày.

– Về màu sắc và trục bạn hãy cố gắng đơn giản hóa các loại màu trên biểu đồ. Sử dụng các màu giống nhau với độ đậm nhạt khác nhau trong cùng một loại. Đảm bảo rằng biểu đồ chứa cùng một mẫu cho cùng một trục hoặc các nhãn.