Phân biệt biến thái hoàn toàn và biến thái không hoàn toàn?

1. Biến thái là gì?

Thuật ngữ “biến thái” trong sinh học dùng để chỉ sự thay đổi về hình thức hoặc sự biến đổi của cơ thể. Biến thái là quá trình xảy ra ở động vật sau giai đoạn phôi thai trong quá trình phát triển bình thường và cho phép xác định các dạng cấu trúc khác nhau. Ngoài ra, động vật trải qua quá trình biến thái trải qua những thay đổi đáng kể và rõ ràng về các đặc điểm cơ thể do sự tăng sinh và biệt hóa tế bào.

Biến thái xảy ra ở phần lớn côn trùng, động vật lưỡng cư và động vật không xương sống khác. Một số sinh vật biểu hiện cả biến thái không hoàn toàn và biến thái hoàn toàn. Tuy nhiên, một số loài nhất định trải qua quá trình biến thái không hoàn toàn trong khi những loài khác trải qua quá trình biến thái hoàn toàn.

Sự khác biệt chính giữa biến thái không hoàn toàn và biến thái hoàn toàn là biến thái không hoàn toàn bao gồm các giai đoạn giống với dạng trưởng thành và ba giai đoạn vòng đời: trứng, nhộng và trưởng thành. Trong khi đó, biến thái hoàn toàn chỉ có một giai đoạn trưởng thành và bốn giai đoạn vòng đời: trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành.

2. Biến thái hoàn toàn là gì?

Hơn 80% côn trùng, bao gồm cả ruồi, bọ cánh cứng, ong, bướm và bướm đêm, trải qua biến thái hoàn toàn. Vòng đời của một sinh vật trải qua quá trình biến thái hoàn toàn gồm 4 giai đoạn: trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành.

Tất cả các loài côn trùng đều bắt đầu cuộc sống từ một quả trứng do một con côn trùng cái trưởng thành đẻ ra. Bên trong quả trứng là phôi thai. Phôi phát triển bên trong trứng. Trứng nở và ấu trùng (LAR·vuh) xuất hiện. Ấu trùng thường có hình dáng giống một con sâu. Ấu trùng là giai đoạn ăn uống và phát triển. Một số côn trùng không ăn gì sau giai đoạn này. Ấu trùng phải lột xác hoặc lột da nhiều lần khi chúng lớn lên. Đó là vì lớp ngoài của chúng, được gọi là bộ xương ngoài, không thể giãn ra hoặc phát triển. Bạn có biết rằng sâu bướm, sâu bọ và giòi đều chỉ là giai đoạn ấu trùng của côn trùng?

Sau khi ấu trùng ăn và phát triển, sinh vật bước vào giai đoạn nghỉ ngơi, không ăn hoặc di chuyển nhiều. Giai đoạn này của vòng đời được gọi là nhộng (PYOO·puh). Trong giai đoạn này, nhiều thay đổi về cơ thể diễn ra khi côn trùng biến hình. Một sự biến thái hoàn toàn xảy ra. Các cơ quan, cơ bắp và bộ phận cơ thể mới được phát triển. Giai đoạn nhộng có thể kéo dài từ vài ngày đến nhiều tháng. Cuối cùng, một cá thể trưởng thành bước ra từ giai đoạn nhộng. Côn trùng ngừng lột xác khi đạt kích thước trưởng thành. Con trưởng thành có tất cả các bộ phận tạo nên một loài côn trùng – ba phần cơ thể, sáu chân, hai râu và thường là có cánh. Côn trùng cái trưởng thành tiếp tục vòng đời bằng cách sinh sản và đẻ trứng.

3. Biến thái không hoàn toàn là gì?

Một kiểu biến thái khác ở côn trùng là biến thái không hoàn toàn. Chuồn chuồn và châu chấu là ví dụ điển hình của quá trình này. Những loài côn trùng này có ba giai đoạn trong cuộc đời của chúng.

Trứng là giai đoạn đầu tiên. Tiếp theo, quả trứng nở ra và một sinh vật được ra đời gọi là nhộng (NIMF), là giai đoạn thứ hai. Nhộng ăn cùng một loại thức ăn giống các con trưởng thành. Trên thực tế, hầu hết nhộng đều nhìn như những con trưởng thành thu nhỏ. Sự khác biệt lớn nhất chính là nhộng không có cánh.

Khi lớn lên, nhộng sẽ lột lớp vỏ bên ngoài và thay thế bằng lớp vỏ lớn hơn. Trong hầu hết các trường hợp, nhộng lột xác từ bốn đến tám lần. Thời kỳ sinh trưởng giữa mỗi lần thay lông được gọi là giai đoạn instar. Mỗi lứa tuổi giống như một phiên bản lớn hơn một chút của lứa tuổi trước đó. Sau lần lột xác cuối cùng, nhộng sẽ trưởng thành, đây là giai đoạn thứ ba trong cuộc đời của nó. Khi đó, côn trùng có cánh và có khả năng sinh sản.

4. Sự giống nhau và khác nhau giữa biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn:

4. Các bài tập vận dụng:

Bài 1: Cho biết đặc điểm của biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn.

Lời giải:

– Biến thái hoàn toàn là quá trình chuyển hóa từ trạng thái ấu trùng sang trạng thái trưởng thành mà có sự thay đổi rõ rệt về hình dạng, cấu tạo và chức năng của cơ quan. Ví dụ: ấu trùng bướm, nhộng, bướm.

– Biến thái không hoàn toàn là quá trình chuyển hóa từ trạng thái ấu trùng sang trạng thái trưởng thành mà không có sự thay đổi rõ rệt về hình dạng, cấu tạo và chức năng của cơ quan. Ví dụ: ấu trùng ve sầu, nhộng ve sầu, ve sầu.

Bài 2: Cho biết vai trò của biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn trong sinh học.

Lời giải:

Biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn có vai trò quan trọng trong sinh học vì chúng giúp cho các loài động vật phù hợp với điều kiện môi trường khác nhau, tăng khả năng sinh tồn và sinh sản, tạo ra sự đa dạng về hình thức và tính năng của các loài.

Bài 3: Cho biết các yếu tố ảnh hưởng đến biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn.

Lời giải:

Các yếu tố ảnh hưởng đến biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn bao gồm: yếu tố di truyền, yếu tố nội tiết, yếu tố nhiệt độ, yếu tố ánh sáng, yếu tố dinh dưỡng và yếu tố sinh lý.

Bài 4: Cho biết các ví dụ khác về biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn trong sinh học.

Lời giải:

Các ví dụ khác về biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn trong sinh học là: biến thái hoàn toàn của ếch (trứng, nhái, ếch non, ếch), biến thái hoàn toàn của ruồi giấm (trứng, ấu trùng, nhộng, ruồi), biến thái không hoàn toàn của kiến (trứng, ấu trùng, nhộng, kiến).

Bài 5: Cho biết các phương pháp nghiên cứu về biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn trong sinh học.

Lời giải:

Các phương pháp nghiên cứu về biến thái hoàn toàn và không hoàn toàn trong sinh học gồm có: quan sát, so sánh, phân tích, thí nghiệm và mô hình hóa.