Bảo hiểm trùng trong bảo hiểm tài sản là gì? Đặc điểm và cách giải quyết?

1. Bảo hiểm trùng trong bảo hiểm tài sản là gì?

Bảo hiểm trùng trong tiếng Anh được gọi là Double Insurance. Bảo hiểm trùng trong bảo hiểm tài sản là trường hợp một đối tượng bảo hiểm đồng thời được bảo đảm bằng nhiều hợp đồng bảo hiểm cho cùng một rủi ro với những doanh nghiệp bảo hiểm khác nhau. Những hợp đồng bảo hiểm này có điều kiện bảo hiểm giống nhau, thời hạn bảo hiểm trùng nhau, và tổng sô tiền bảo hiểm từ tất cả những hợp đồng này lớn hơn giá trị của đối tượng bảo hiểm đó thì gọi là bảo hiểm trùng.

– Bảo hiểm trùng là việc một tài sản được mua bảo hiểm 2 hoặc nhiều lần cho cùng một lợi ích bảo hiểm và có cùng một rủi ro. Nói cách khác, bảo hiểm trùng là việc mua bảo hiểm nhiều lần cho cùng một quyền lợi bảo hiểm.

Ví dụ: Xe ô tô của bạn có giá thị trường là 50,000 USD và bạn đã mua bảo hiểm vật chất xe của công ty bảo hiểm A tuy nhiên sau đó thư ký của bạn không biết lại đi mua bảo hiểm vật chất xe của công ty bảo hiểm B (giả thiết điều kiện bảo hiểm của hai công ty bảo hiểm là như nhau). Như vậy là xe ô tô của bạn đã mua bảo hiểm trùng với tổng số tiền bảo hiểm tư hai công ty là 100,000 USD.

Khi xảy ra tổn thất, mỗi công ty bảo hiểm sẽ chỉ bồi thường cho tổn thất đó tối đa là 50,000/100,000 USD.

2. Đặc điểm của bảo hiểm trùng trong bảo hiểm tài sản:

Bảo hiểm trùng là sản phẩm bảo hiểm có các đặc điểm cụ thể như sau:

+ Một đối tượng được bảo hiểm được bảo vệ bởi ít nhất 2 hợp đồng bảo hiểm, mà bên mua bảo hiểm tham gia bảo hiểm giao kết với một hoặc nhiều doanh nghiệp/công ty bảo hiểm khác nhau.

+ Hợp đồng bảo hiểm trùng sẽ cùng chịu trách nhiệm bảo hiểm cho cùng các quyền lợi, rủi ro, đối tượng chung.

+ Các hợp đồng bảo hiểm này cùng chịu trách nhiệm bảo vệ, bồi thường với cùng một tổn thất chung mà đối tượng được bảo hiểm gặp phải.

3. Cách giải quyết bảo hiểm trùng trong bảo hiểm tài sản:

Hiện nay trong nhiều trường hợp có các điều khoản “Bảo hiểm trùng” trong hợp đồng bảo hiểm được thiết kế để “thay đổi hoặc giới hạn trách nhiệm của công ty bảo hiểm khi có thêm hợp đồng bảo hiểm để bảo vệ cho cùng một tổn thất”. Trường hợp hai hoặc nhiều công ty bảo hiểm “cung cấp trách nhiệm bảo hiểm đồng thời cho cùng một rủi ro với cùng điều kiện”, tòa án sẽ dựa vào các điều khoản bảo hiểm trùng để xác định liệu các công ty bảo hiểm có phải chia sẻ trách nhiệm bảo hiểm hay không, nếu có thì chia sẻ như thế nào.

Trên thực tế có ba hình thức chính của các điều khoản bảo hiểm trùng cụ thể đó là các điều khoản tỷ lệ và theo quy định việc đóng góp bồi thường của các hợp đồng bảo hiểm đối với một tổn thất, ví dụ theo giới hạn trách nhiệm của các hợp đồng bảo hiểm hoặc theo tỷ lệ tham gia bằng nhau và các điều khoản vượt quá theo quy định trách nhiệm của một công ty bảo hiểm đối với một tổn thất sau khi đã sử dụng hết trách nhiệm của một công ty bảo hiểm khác. Các điều khoản miễn trách nhiệm quy định việc không áp dụng một hợp đồng bảo hiểm nếu có hợp đồng khác tồn tại. Nhìn chung, nếu các điều khoản bảo hiểm trùng mâu thuẫn, tòa án sẽ coi các điều khoản này là xung khắc với nhau và yêu cầu các công ty bảo hiểm chia sẻ trách nhiệm bảo hiểm, dựa trên các quy định pháp luật tùy theo thẩm quyền của tòa án.

Căn cứ theo điều 44. Hợp đồng bảo hiểm trùng Luật kinh doanh bảo hiểm 2019 quy định cụ thể: 

1. Hợp đồng bảo hiểm trùng là trường hợp bên mua bảo hiểm giao kết hợp đồng bảo hiểm với hai doanh nghiệp bảo hiểm trở lên để bảo hiểm cho cùng một đối tượng, với cùng điều kiện và sự kiện bảo hiểm.

2. Trong trường hợp các bên giao kết hợp đồng bảo hiểm trùng, khi xảy ra sự kiện bảo hiểm, mỗi doanh nghiệp bảo hiểm chỉ chịu trách nhiệm bồi thường theo tỷ lệ giữa số tiền bảo hiểm đã thỏa thuận trên tổng số tiền bảo hiểm của tất cả các hợp đồng mà bên mua bảo hiểm đã giao kết. Tổng số tiền bồi thường của các doanh nghiệp bảo hiểm không vượt quá giá trị thiệt hại thực tế của tài sản.

Theo quy định trên, pháp luật không cấm bên tham gia bảo hiểm mua bảo hiểm trùng cho đối tượng là tài sản. Đối tượng này thuộc quyền định đoạt của chủ sở hữu, chủ sở hữu tài sản có quyền mua bảo hiểm cho tài sản của mình tại nhiều doanh nghiệp cung cấp bảo hiểm khác nhau, cùng một lợi ích bảo hiểm và có cùng rủi ro.

Công ty bảo hiểm có quyền thu hồi theo tỉ lệ trên cơ sở số tiền bồi thường bảo hiểm (đã trả hoặc phải trả) cho người được hưởng bảo hiểm từ các công ty khác mà theo đó, các công ty này cũng liên đới chịu trách nhiệm cho yêu cầu bồi thường đó.

Như vậy căn cứ theo điều luật này có thể thấy rằng hợp đồng bảo hiểm trùng là loại hợp đồng bảo hiểm bảo hiểm cho cùng một đối tượng  Theo đó trong trường hợp có bảo hiểm trùng, tuỳ thuộc vào nguyên nhân xảy ra để giải quyết. Thông thường, bảo hiểm trùng liên quan đến sự gian lận của người tham gia bảo hiểm nhằm trục lợi bảo hiểm.

Theo đó nên về nguyên tắc, doanh nghiệp bảo hiểm có thể huỷ bỏ hợp đồng bảo hiểm nếu phát hiện thấy bảo hiểm trùng có gian lận. Nếu các doanh nghiệp bảo hiểm chấp nhận bồi thường thì lúc này, trách nhiệm của mỗi công ty đối với tổn thất sẽ được phân chia theo tỉ lệ trách nhiệm mà họ đảm nhận. Cụ thể: Số tiền bồi thường của hợp đồng khách hàng A = Giá trị thiệt hại thực tế x (Số tiền bảo hiểm của hợp đồng khách hàng A/Tổng Số tiền bảo hiểm) Trên thực tế, một trong số các doanh nghiệp bảo hiểm đã cấp hợp đồng cho đối tượng được bảo hiểm trùng này có thể sẽ đứng ra bồi thường theo số thiệt hại thực tế, sau đó sẽ đòi lại các doanh nghiệp bảo hiểm khác phần trách nhiệm của họ.

4. Phân biệt bảo hiểm trùng và đồng bảo hiểm:

Kết luận: Từ những thông tin chúng tôi đưa ra như trên thì các vấn đề về bảo hiểm trùng đã có từ khi bảo hiểm tài sản phát triển. và có thể thấy trên thực tế thì việc các quy tắc được biết đến rộng rãi và án lệ được thực thi không có nghĩa là chủ hợp đồng bảo hiểm không thể bị vướng vào tranh chấp giữa các công ty bảo hiểm có thể gây thiệt hại cho chính họ. Những vấn đề này có thể được ngăn chặn miễn là các chủ hợp đồng bảo hiểm nhận thức được sự tồn tại của chúng và có các biện pháp tối thiểu cần thiết để ngăn chặn.

Các văn bản pháp luật có liên quan đến bài viết: Luật kinh doanh bảo hiểm 2019.