Sám hối là gì? Cách thức, ý nghĩa sám hối trong đạo Phật?

1. Sám hối là gì?

Nghĩa sám hối là một trong những khía cạnh quan trọng của Phật giáo và được coi là cơ hội để giải thoát khỏi những tội lỗi và nghiệp chướng trong quá khứ. Nguồn gốc của nghĩa sám hối xuất phát từ từ chữ posatha hay uposatha (Tàu âm là bố-tát.), chỉ đơn thuần là ngày thọ trì bát quan trai giới hay là ngày đọc tụng giới bổn của tỳ-khưu Tăng.

Bát quan trai giới là một trong những phương pháp giáo dục và tu hành quan trọng trong Phật giáo Nam tông. Theo đó, mỗi tháng có tám ngày quan trọng để nguyện thọ trì và giữ 8 giới trong một ngày, một đêm. Ngoài ra, nếu tính thêm ngày rước và ngày đưa (trước và sau) thì có tổng cộng 12 ngày, những ngày này là cơ hội để người Phật tử có thể sám hối, nhất là trong những ngày lễ thường xuyên như sóc vọng – ngày 14 và 30 mỗi tháng.

Giữ 8 giới trong một ngày, một đêm là điều rất khó khăn đối với người Phật tử, nhưng đó cũng là cách để họ có thể luyện tập và rèn luyện bản thân, cải thiện đức hạnh và xóa bỏ những tội lỗi trong quá khứ. 8 giới bao gồm không giết, không ăn thịt, không quan hệ tình dục, không nói dối, không uống rượu, không dùng chất kích thích, không trang điểm và không sử dụng giường nệm cao.

Ngoài việc giữ và tuân thủ 8 giới, người Phật tử có thể nguyện thọ trì trong bất kỳ số ngày nào mỗi tháng. Trong những ngày này, họ có thể tập trung sám hối và cầu nguyện để giải thoát khỏi những tội lỗi trong quá khứ và đạt được tinh thần thanh tịnh.

Tỳ-khưu Tăng cũng có tụng giới bổn hai lần mỗi tháng. Trong dịp này, mỗi vị Tăng phải sám hối những giới phạm của mình. Tuy nhiên, không phải tội lỗi nào cũng có thể được sám hối. Có những tội lỗi mà Tăng bị trục xuất không được ở chung với Tăng khác (bất cộng trụ), có những tội lỗi bị phạt cấm phòng (tăng tàn), và có những tội lỗi cần sám hối để giải thoát khỏi tác ác, ưng đối trị và đạt được tinh thần thanh tịnh.

2. Cách thức sám hối:

Phật giáo Theravāda là một trong những truyền thống Phật giáo cổ xưa nhất và phổ biến nhất trên thế giới. Cách thức sám hối trong truyền thống này rất đơn giản và trong sáng, không mang màu sắc tín ngưỡng, trái lại nó tỏ lộ tình cảm đạo lý, giúp người phạm giới sau khi thấy tội của mình, nguyện chừa bỏ để nỗ lực tu tập cho tốt hơn.

Ngoài việc thực hiện các nghi thức tôn giáo như đến chùa làm phước, bố thí, xin giới và làm lễ sám hối, nghe pháp vào những ngày 14 và 30 mỗi tháng, phật tử cũng có thể áp dụng các biện pháp sám hối khác trong cuộc sống hàng ngày của mình. Ví dụ như, trước khi đi ngủ, họ có thể xem xét lại các hành động của mình trong ngày và nguyện thọ trì giới cho được trong sạch từ nay về sau.

Cách thức sám hối trong Phật giáo Theravāda được chia thành hai loại: loại đầu tiên áp dụng cho phật tử và loại thứ hai dành cho hàng xuất gia. Với hàng xuất gia, có 227 điều luật, tùy theo nặng nhẹ mà trục xuất, cấm phòng hoặc sám hối. Tuy nhiên, không phải lúc nào họ cũng có thể đến gặp vị tỳ-khưu cao hạ để sám hối. Trong trường hợp này, họ có thể tự sám hối ngay tại nhà, bằng cách xin giới ngay bàn thờ Phật và nguyện thọ trì giới cho được trong sạch từ nay về sau.

Cách thức sám hối không chỉ là thực hiện các nghi lễ hay tuân thủ các điều luật, mà còn là một hành động tâm linh sâu sắc. Nó giúp người phạm giới nhận ra tội lỗi của mình và nỗ lực để tu tập cho tốt hơn. Khi nhận ra tội lỗi của mình, họ có thể cố gắng giữ giới cho trong sạch và tu tập để trở thành người tốt hơn.

Trong cuộc sống hiện đại, công việc, cuộc sống gia đình và những áp lực trong cuộc sống thường khiến chúng ta có thể mắc phải những sai lầm. Tuy nhiên, bằng cách áp dụng cách thức sám hối của Phật giáo Theravāda, chúng ta có thể nhận ra lỗi lầm của mình và nỗ lực để tu tập cho tốt hơn.

Tóm lại, cách thức sám hối của Phật giáo Theravāda rất đơn giản và trong sáng, giúp chúng ta nhận ra lỗi lầm của mình và nỗ lực để tu tập cho tốt hơn. Nó không chỉ là một hành động tôn giáo mà còn là một hành động tâm linh sâu sắc trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta.

3. Ý nghĩa sám hối:

Sám hối là một khái niệm cực kỳ quan trọng trong đời sống của con người. Nó là hành động thể hiện sự thừa nhận và ăn năn về những hành động, lời nói, suy nghĩ sai trái mà mình đã làm trong quá khứ. Sám hối không chỉ đơn thuần là việc xin lỗi về những sai lầm mà còn là sự quyết tâm cải thiện bản thân và tránh những hành động sai trái trong tương lai.

Sám hối có ý nghĩa rất lớn trong việc giúp con người hiểu rõ hơn về bản thân và những giới hạn của mình, từ đó xây dựng được một cuộc sống ý nghĩa hơn. Nó giúp con người thấu hiểu và cảm nhận được tình cảm của người khác, từ đó đưa ra những quyết định đúng đắn hơn về cuộc sống của mình.

Điều quan trọng trong sám hối là phải thực sự cảm nhận và hiểu được tình trạng của mình, không chỉ đơn thuần là vì muốn tha thứ mà không có hành động cụ thể để cải thiện bản thân. Sám hối còn giúp ta phát triển tâm linh và tìm kiếm sự bình an trong cuộc sống.

Vì vậy, không chỉ trong đời sống cá nhân mà trong một số tôn giáo, sám hối cũng là một phần không thể thiếu của các nghi lễ. Những nghi lễ này giúp con người có cơ hội thể hiện sự sám hối và tìm kiếm sự tha thứ từ người thượng đế hoặc từ cộng đồng.

Trong tổ chức, sám hối cũng có ý nghĩa quan trọng. Việc công nhận và sửa chữa những sai lầm của mình giúp cho các nhân viên có thể học hỏi và phát triển hơn. Sám hối trong tổ chức cũng giúp cho mọi người có thể cảm thấy thoải mái và tin tưởng hơn với nhau, từ đó tạo nên một môi trường làm việc tích cực và hiệu quả hơn.

Tóm lại, sám hối là một khái niệm rất quan trọng trong đời sống của con người. Nó giúp ta thấu hiểu bản thân và đưa ra những quyết định đúng đắn hơn, tìm kiếm sự bình an và phát triển tâm linh. Việc sám hối cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng một tổ chức làm việc tích cực và hiệu quả.

3.1. Sám hối những giới đã phạm:

Nếu có tội lỗi, thì dù vô thời gian không giới hạn cũng không đủ để chứa đựng tất cả tội lỗi của con người từ vô thủy đến nay. Chúng ta đã trải qua vô số kiếp sống, tích tụ nhiều tội lỗi, di truyền qua nhiều thế hệ. Từ khi mới sinh ra, chúng ta đã có nhiều kinh nghiệm khác nhau, tạo nên các tính cách khác nhau. Mỗi người đều có những tâm lý, tính tình, khả năng, thói quen, ác tính phức tạp. Những tham lam, kiêu ngạo, dối trá, đố kỵ, oán hận, tạ ơn, bất bình, v.v. đã có đầy đủ trong mỗi chúng ta. Những hạt giống này đã được gieo trồng, và do duyên số, hiện tại… làm nhân, làm quả liên tục, không ngừng nghỉ. Tất cả những “tiền khiên tội lỗi” ấy, đã đâm chân mọc rễ trong nhiều đời, mọi phương cách sám hối cũng không thể rửa sạch. Chỉ có tu tuệ mới có thể bứng nhổ được chúng, và chúng ta không còn tái sinh nữa.

Tuy nhiên, các tội lỗi mà chúng ta gây ra hiện nay, nếu sau khi sám hối và ăn năn, chúng ta cố gắng từ bỏ, thì tâm tình chúng ta sẽ trở nên nhẹ nhàng và không còn bị ám ảnh bởi tội lỗi nữa. Điều này rất quan trọng và có lợi ích lớn vì sau khi sám hối đúng cách, tâm hồn chúng ta sẽ được an lạc và yên bình hơn trước.

3.2. Nguyện từ nay về sau xin chừa bỏ:

Khi một người đã quyết định từ bỏ việc làm xấu xa, họ sẽ không còn dám tái phạm. Thay vào đó, họ sẽ cố gắng sống tốt hơn và phát triển những phẩm chất cao đẹp, những đức tính thanh cao.

Tuy nhiên, nếu ác xấu quá nhiều như một khoảng trống vô tận không thể chứa đựng được thì những phẩm chất tốt đẹp, cao cả trong tâm hồn của chúng ta có được từ quá trình “vô thỉ dĩ lai” (vô thỉ là không có đầu, lai là lại; ý nói từ rất lâu đời đến nay) cũng sẽ tràn đầy và vô biên. Những phẩm chất đó bao gồm: chân thật, nhẫn nại, từ ái, đức tin, tấn, niệm, vô tham, vô sân, tàm, quý…

Ý nghĩa của sự sám hối không chỉ đơn thuần là từ bỏ những hành vi xấu xa mà còn là phát triển những phẩm chất tốt đẹp. Chúng ta phải làm cho những hành vi xấu xa không có cơ hội phát triển, tăng trưởng. Chúng ta cần tạo điều kiện cho những ước mơ tốt đẹp nẩy sinh, đâm chồi, ra hoa và kết trái.

Mà nếu như vậy thì ý nghĩa, giá trị của sám hối là phải tu tập Tứ Chánh Cần ở trong 37 trợ đạo phẩm:

– Tinh tấn làm cho những niệm lành đã sanh, được tăng trưởng (Thiện dĩ sanh, sử tăng trưởng).

– Tinh tấn làm cho những ác niệm đã sanh phải tuyệt dứt (Ác dĩ sanh, sử trừ đoạn).

– Tinh tấn ngăn giữ những ác niệm chưa sanh, đừng cho sanh khởi (Ác vị sanh, sử bất sanh ).

– Tinh tấn làm cho niệm lành chưa sanh, được sanh (Thiện vị sanh, sử phát sanh).

Nói rõ hơn về việc sám hối, chúng ta có thể thấy rằng khi chúng ta thực hiện hành động ác, chúng ta mang lại cho bản thân và những người xung quanh chúng ta rất nhiều đau khổ. Tuy nhiên, nếu chúng ta thực hiện việc sám hối, chúng ta có thể xóa bỏ những tội lỗi đó và mang lại được an vui và thanh thản cho chính bản thân mình. Điều quan trọng là phải có chân nghĩa trong việc sám hối, và chúng ta có thể học được điều này từ các câu Kinh Lời Vàng 172 và 173 sau đây. Ngoài ra, việc sám hối còn giúp chúng ta phát triển những đức tính tốt, giúp chúng ta và những người xung quanh chúng ta đạt được hạnh phúc và sự thịnh vượng trong cuộc sống.

“- Trước kia phóng Tứng, mê mờ. Ngày sau tỉnh niệm, hướng bờ giác xa. Đưa tay vén đám mây qua.

Vầng trăng ló dạng, nguy nga hạ huyền!”

(Yo   ca   pubbe   pamajjitvā   pacchā   so   nappamajjati,   somaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā mutto va candimā).

“- Hồi đầu làm các hạnh lành.

Xóa mờ ác nghiệp đã sanh thuở nào. Trí nhân chiếu sáng trần lao.

Trời quang, mây tạnh, trăng sao đời này!”

(Yassa pāpaṃ kataṃ kammaṃ kusalena pidhīyati, somaṃ lokaṃ pabhāseti abbhā mutto va candimā).