Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 12

1. Mục đích tích hợp trong bài thu hoạch:

Mục đích tích hợp các chương trình nhằm giảm số môn học; phát triển kỹ năng của học sinh; tăng cường thực hành ứng dụng, giải quyết các vấn đề thực tế. Đặc biệt, kết hợp các lĩnh vực khoa học tự nhiên và xã hội cung cấp cho học sinh các thuật ngữ và khái niệm khoa học cơ bản giúp các em hiểu rõ hơn về bản thân và thế giới xung quanh, tạo cho học sinh hình thành kỹ năng, thói quen, tư duy khám phá khoa học,… chuẩn bị cho học sinh hiểu về cộng đồng xã hội mà các em sẽ hòa đồng trong cuộc sống. Ngoài ra, nó giúp học sinh đánh giá khoa học ảnh hưởng đến môi trường và con người như thế nào.

2. Nội dung tích hợp trong bài thu hoạch:

Có nhiều cách khác nhau để tích hợp các chương trình. Tích hợp nội dung là một cách để liên kết nội dung trong và giữa các môn học. Có thể chia thành 3 dạng:

Thứ nhất là tích hợp lồng ghép: đây là mức tích hợp thứ nhất; nơi nội dung cụ thể được kết hợp vào một chương trình giảng dạy độc lập hiện có.

Thứ hai là hình thức tích hợp đa môn: các môn học tách bạch, riêng lẻ nhưng các chủ đề và các vấn đề lại tích hợp thành các môn. Theo đặc điểm của từng môn học, tích hợp các môn học khác nhau thành một môn học. Như vậy, ưu điểm là các môn học truyền thống không thay đổi, nội dung trùng lặp giảm đi, học sinh vận dụng kiến ​​thức, kỹ năng môn học nhiều hơn. Tuy nhiên, giáo viên chưa có kinh nghiệm về dạy học theo dự án. 

Thứ ba là tích hợp liên môn: tạo môn học mới bằng cách gộp nhiều môn học thành một bộ môn mới, đồng thời có những phần mang tên riêng. Ưu điểm là loại bỏ nội dung trùng lặp; Hình thành kiến ​​thức, kĩ năng xuyên suốt, giảm số lượng sách, thường xuyên vận dụng kiến ​​thức liên môn. Nhược điểm là việc xây dựng các chủ đề mới rất khó khăn; gây rối loạn chỉ huy, điều hành; giáo viên gặp khó khăn về tâm lý nghề nghiệp cần được bồi dưỡng về nội dung.

Nhiệm vụ là tích hợp nhiều môn học nhưng theo đặc điểm của từng môn học mà tích hợp nội dung của nhiều môn học khác nhau trong một môn học. Xây dựng các môn học tự chọn bắt buộc về lịch sử, địa lý theo hình thức dự án ở lớp 8 và lớp 9. Các môn học này đòi hỏi học sinh phải vận dụng kiến ​​thức và kỹ năng của nhiều môn học khác nhau. Như vậy, ưu điểm là môn học truyền thống không thay đổi nhiều, giảm bớt sự trùng lặp nội dung không cần thiết, đồng thời không gây xáo trộn trong nhà trường, việc học có ý nghĩa hơn, vì học sinh tham gia vào đó, có thể áp dụng kiến ​​thức và kỹ năng của mình trong các môn học khác nhau nhiều hơn. Tuy nhiên, khi dạy theo dự án, học sinh chưa có kinh nghiệm làm dự án. Do đó, cần phải đào tạo nhiều hơn và vấn đề đánh giá trở nên phức tạp hơn.

3. Định hướng phương pháp dạy học tích hợp với học sinh tiểu học:

Việc phát triển năng lực nhận thức đòi hỏi phải có chiến lược dạy học kết hợp các phương pháp, quy trình và cách thức hoạt động nhằm phát huy năng lực tự học của học sinh một cách tích cực, chủ động và sáng tạo. Thời gian học nên làm cho thực tế, phù hợp nhất có thể với bối cảnh đối với học sinh. Trong một số hướng dẫn củng cố kỹ năng sống trong một số môn học ở tiểu học có nêu rõ, bước đến lớp giúp học sinh phát triển trải nghiệm và các em có nhiều cơ hội thể hiện tính tích cực sáng tạo, tiếp thu kiến ​​thức mới và phát triển trong quá trình học tập thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học vào thực tiễn cuộc sống. Trong thực hiện giáo dục tích hợp, phải chú trọng dạy học thông qua tình huống, học thông qua hoạt động, học qua trải nghiệm, học dự án, v.v. Một số phương pháp giải quyết vấn đề, phương pháp xây dựng, phương pháp sử dụng thiết bị và phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, v.v. phải được áp dụng linh hoạt và hiệu quả trong tất cả các môn học. Các phương pháp dạy học phát huy hoạt động của học sinh cần được vận dụng linh hoạt, tạo điều kiện để học sinh nghiên cứu, tìm tòi, nghiên cứu, đánh giá, thu thập, xử lý thông tin và giải quyết vấn đề.

Các phương pháp dạy học phát huy hoạt động của học sinh cần được vận dụng linh hoạt, tạo điều kiện cho học sinh học tập, nghiên cứu, điều tra, đánh giá, thu thập và xử lý thông tin, giải quyết vấn đề. Dạy học nói chung và dạy học tích hợp nói riêng là dạy học khám phá, tìm tòi (thí nghiệm, thảo luận, kiểm tra nghiên cứu, tham quan thực tế, dự án nghiên cứu…). Việc áp dụng phương pháp dạy học này phát triển năng lực giải quyết vấn đề, tính sáng tạo… đồng thời rèn luyện các kĩ năng hợp tác, kĩ năng giao tiếp và kĩ năng tiến trình khoa học tự nhiên (quan sát, phân tích, đánh máy, đo lường, dự đoán, giải quyết, rút ​​ra kết luận, v,v,…). Đồng thời, cần cải thiện các hoạt động thực hành và các bài học trên lớp trong phòng thí nghiệm. 

Phương pháp học dự án rất phù hợp với học tích hợp. Việc học của học sinh mạch lạc hơn vì các em được học và vận dụng nội dung tích hợp môn học, làm cho kiến thức trở nên thiết thực và có ý nghĩa hơn đối với học sinh vì có sự liên hệ giữa kiến thức lý thuyết với  thực tiễn cuộc sống. HS hoạt động tích cực, độc lập và sáng tạo xuyên suốt các giai đoạn thực hiện dự án như lập kế hoạch (lựa chọn đề tài nghiên cứu, lập kế hoạch thực hiện dự án), thực hiện dự án (thu thập thông tin), xử lý dữ liệu, tổng hợp kết quả (thu thập, xử lý các dữ liệu, thu thập dữ liệu, viết báo cáo, kết quả, thuyết trình và đánh giá dự án…)

4. Điều kiện để tiến tới áp dụng phương pháp dạy học tích hợp cho học sinh tiểu học:

Để chuyển sang dạy học tích hợp trong nhà trường, trước hết cần đào tạo và phát triển đội ngũ chuyên gia tích hợp các môn học để từng bước tiến tới thực hiện tích hợp môn học theo định hướng chung của nhiều nước.

Chuyển đổi nội dung sách giáo khoa sang tích hợp. Cần có một nhóm các lập trình viên và nhà phát triển sách giáo khoa có trình độ cao với kinh nghiệm giảng dạy, kinh nghiệm phát triển phần mềm và viết sách giáo khoa mới. Phải tìm sự đồng bộ trong cả xây dựng chương trình và biên soạn sách giáo khoa, tránh tình trạng chương trình mới nhưng cách biên soạn sách giáo khoa vẫn cũ. 

Bồi dưỡng, nâng cao năng lực giáo viên đáp ứng yêu cầu dạy học tích hợp. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên – nhân tố quyết định thành bại của sự nghiệp giáo dục – nâng cao chất lượng tuyển chọn trường sư phạm, nâng cao chất lượng giáo dục học sinh, đổi mới chương trình, đổi mới phương pháp dạy học, chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đứng lớp; đặc biệt là liên quan đến phương pháp học tích hợp và các phần thưởng, danh hiệu của đội ngũ này.

Chuyển đổi chương trình đào tạo giáo viên trong các trường sư phạm từ mục tiêu đến nội dung và phương pháp chuẩn bị cho giáo viên thực hiện chương trình tích hợp. 

Đổi mới tổ chức và quản lý trường học, tích hợp kiểm tra đánh giá kết quả học tập. 

Tăng cường cơ sở vật chất, đồ dùng dạy học theo hướng tích hợp các bộ môn. Đổi mới thiết bị và thiết kế lớp học để phản ánh tinh thần mới của tổ chức lớp học. 

Thay đổi phương thức thi, kiểm tra, đánh giá theo chương trình, sách giáo khoa và phương pháp dạy học mới.

5. Ưu điểm của phương pháp dạy học tích hợp:

‐ Nội dung tích hợp thiết thực, ý nghĩa đối với học sinh. 

‐ Chuyên gia chủ đề giúp giáo viên xây dựng các chủ đề tích hợp trong từng lớp để mỗi lớp có khoảng 2 dự án trong năm học.

‐ Thầy dạy được, trò học được nếu được rèn luyện và có kế hoạch. 

– Không cần xây dựng chủ đề mới nên ít bị gián đoạn hơn.

‐ Học sinh phát triển năng lực liên môn, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hoạt động tích cực, sáng tạo… nên việc học trở nên hứng thú hơn.

‐ Đồng thời với việc lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp, cần đưa vào các phương pháp, kỹ thuật đánh giá khác nhau trong dạy học tích hợp: trắc nghiệm khách quan, tự luận, kiểm tra viết, quan sát bảng, tường trình, kiểm tra trình bày, phỏng vấn, tổng kết, v.v. ‐ Cần đánh giá toàn diện học sinh: kiến ​​thức cơ bản về khoa học, khả năng tìm tòi và vận dụng khoa học để giải quyết các vấn đề, vấn đề hàng ngày, hứng thú với khoa học, nhận thức các giá trị khoa học, tích cực tham gia học tập các môn tự nhiên, hợp tác, thái độ giải quyết vấn đề hiệu quả năng suất và sáng tạo,…

THAM KHẢO THÊM:

• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 11
• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 13
• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 14