Tổ chức văn hoá nhà trường là một hoạt động quan trọng đối với trường học cũng như các cơ sở giáo dục nói riêng. Trong bài viết này hãy cũng chúng tôi tìm hiểu bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên cán bộ quản lý QLPT 11 để tìm hiểu quá trình xây dựng văn hoá nhà trường.
Mục lục bài viết
1. Thế nào là xây dựng văn hóa tổ chức nhà trường?
Đầu tiên, cần tìm hiểu khái niệm văn hoá tổ chức là gì? Thuật ngữ văn hoá tổ chức lần đầu tiên xuất hiện trên báo chí Mỹ vào khoảng những năm 1960 và trở nên rất phổ biến sau năm 1982. Các chuyên gia đã đưa ra nhiều ý kiến khác nhau về khái niệm này. Theo tác giả Trần Kiểm: “Văn hoá tổ chức là quan niệm giá trị cơ bản của tổ chức được toàn thể các thành viên trong tổ chức tự giác chấp nhận. Nó quy định cung cách tư duy, cung cách hành động của mọi thành viên trong tổ chức, đến mức trở thành những thói quen, nếp nghĩ của mỗi người. Đây cũng là tài sản chung, là truyền thống của tổ chức. Một tổ chức mạnh là tổ chức tạo được một nền văn hóa của nó gồm những quan niệm giá trị cơ bản, ý thức trách nhiệm của tất cả các thành viên trong tổ chức, một không khí tâm lý thúc đẩy mọi người phấn đấu, bảo đảm cho tổ chức luôn luôn thành công, góp phần tích cực thúc đẩy quá trình đổi mới và phát triển của tổ chức.”
Nói đến văn hoá tổ chức, nó giống như một tảng băng trôi, bao gồm phần nổi, phần nhìn thấy được lặp đi lặp lại và chuẩn mực bình thường hóa của cuộc sống công việc và những giá trị tiềm ẩn, niềm tin, kỳ vọng. Khó nhìn thấy trực tiếp một cách trực quan nhưng thường quyết định tất cả sự nổi.Còn về văn hóa truyền thống nhà trường thì ta thường gọi là văn hóa truyền thống hay còn gọi là văn hóa học đường.
2. Ý nghĩa của việc xây dựng văn hóa nhà trường:
Quá trình tạo dựng các hình thái vật chất và tinh thần, tạo nên các giá trị, bản sắc riêng của mỗi nhà trường được gọi là xây dựng và phát triển văn hoá nhà trường. Xây dựng văn hoá nhà trường cũng chính là xây dựng nền nếp làm việc, dạy của giáo viên và học một cách khoa học, có kỷ cương, dân chủ đối với học sinh; do đó việc xây dựng văn hoá nhà trường mang lại những ý nghĩa sau:
2.1. Văn hoá nhà trường tạo động lực làm việc:
Động lực làm việc của giáo viên được xây dựng từ những yếu tố khác nhau. Trong những yếu tố đó thì văn hoá nhà trường được coi là một động lực vô hình nhưng có ý nghĩa quan trọng và hiệu quả hơn nhiều so với những yếu tố khác. Ví dụ như:
– Để nhân viên thấy rõ mục tiêu, định hướng và bản chất công việc mình làm trong môi trường học đường ấy thì văn hoá nhà trường là yếu tố không thể thiếu;
– Văn hoá nhà trường tạo ra và góp phần cải thiện các mối quan hệ tốt đẹp giữa đồng nghiệp đó chính là giữa các cán bộ, giáo viên, nhân viên trong nhà trường, giữa giáo viên và học sinh. Từ đó mang đến một môi trường làm việc năng động, tích cực và lành mạnh;
2.2. Văn hoá nhà trường hỗ trợ điều phối và kiểm soát:
Văn hoá nhà trường là công cụ giúp kiểm soát hành vi của các cá nhân bằng các quy tắc, quy định hoặc những chuẩn mực nhất định do nhà trường là chủ quản. Và các văn hoá ấy do được dựng lên bởi những con người trong tổ chức nhà trường.
Văn hoá nhà trường là điểm tựa tinh thần, giúp các nhà quản lý trường học và cán bộ, giáo viên hợp tác, phát huy trí lực để có những quyết định và sự lựa chọn đúng đắn mỗi khi mọi người phải đối mặt với những khó khăn thách thức trong quá trình dạy học và tiếp thu kiến thức.
2.3. Văn hóa nhà trường hạn chế tiêu cực và xung đột:
Văn hóa nhà trường giúp các thành viên trong tổ chức thống nhất với nhau trong việc xác định vấn đề, từ đó mọi người sẽ đưa ra những đánh giá, định hướng, lựa chọn và hành động. Văn hoá nhà trường là công cụ gắn kết các thành viên, tạo sự tích cực và hạn chế tối đa những biểu hiện tiêu cực đi ngược lại những quy định, chuẩn mực của nhà trường. Điều này hạn chế nguy cơ xảy ra mâu thuẫn, xung đột.
2.4. Nâng cao chất lượng các hoạt động của nhà trường:
Mọi yếu tố trên giúp gắn kết, động viên, phối hợp, kiểm soát và hạn chế các nguy cơ làm suy yếu sức mạnh tổ chức nhà trường, rõ ràng văn hóa tổ chức đã làm tăng hiệu quả của các hoạt động của trường, trên cơ sở đó dần dần tạo ra những đặc điểm khác nhau của tổ chức nhà trường. Đây là cơ sở để nâng cao hình ảnh và “thương hiệu” của Nhà trường, tạo đà cho những bước phát triển tốt hơn.
3. Đề xuất một số giải pháp phát triển văn hóa nhà trường ở các trường trung học phổ thông:
3.1. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc hình thành, phát triển văn hóa nhà trường ở các trường trung học phổ thông:
Thứ nhất là nhận thức của giáo viên, phụ huynh; vì cán bộ, giáo viên và người lao động nhà trường là người trực tiếp tham gia xây dựng văn hoá nhà trường nên cần nhận thức đầy đủ, đúng đắn, rõ ràng về ý nghĩa, tầm quan trọng, nội dung và phương pháp xây dựng. Mặt khác, gia đình và xã hội có ảnh hưởng quan trọng đối với học sinh, nhất là đến sự hình thành và phát triển nhân cách, văn hóa. Nếu môi trường giáo dục gia đình vô tổ chức, không có văn hóa thì sẽ là trở ngại khó khăn trong quá trình hình thành nhân cách, lễ phép, văn minh ở học sinh trong một môi trường xã hội không lành mạnh.
Thứ hai là điều kiện kinh tế – xã hội, văn hóa.
Yếu tố kinh tế có ảnh hưởng đến việc xây dựng văn hóa nhà trường, bởi kinh tế địa phương phát triển đồng nghĩa với kinh tế gia đình cũng phát triển, học sinh có điều kiện học tập và giáo dục tốt hơn.
Môi trường văn hóa địa phương lành mạnh, phát triển ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển văn hóa của mỗi nhà trường, mỗi học sinh, bởi nhà trường, học sinh không thể đứng trong một môi trường khép kín mà luôn vận động, cởi mở trước những tác động của môi trường bên trong và bên ngoài.
Thứ ba là cơ chế chính trị, sự chỉ đạo của ngành giáo dục
Văn hóa truyền thống có điều kiện phát huy nếu được coi là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của nhà trường và được các cơ quan hữu quan ghi nhận. Mặt khác, công việc này sẽ thú vị hơn nếu nó được đưa vào hướng dẫn về các cấp giáo dục hành chính.
3.2. Đề xuất một số giải pháp phát triển văn hóa nhà trường ở các trường trung học phổ thông:
Đầu tiên, ưu tiên thực hiện khai thác và cung ứng các nguồn lực để phát triển văn hóa nhà trường
– Lãnh đạo nhà trường cần tổ chức các hoạt động để làm nâng cao khả năng cảm quan và sự quan tâm của các thành viên về những gì xảy ra xoay quanh văn hoá nhà trường, cụ thể là:
+ Mục tiêu phát triển văn hóa, nghệ thuật của trường phổ thông phải được phân tích, so sánh, đối chiếu với các kế hoạch khác trong chiến lược phát triển giáo dục của nhà trường, điều chỉnh, hoàn thiện cho phù hợp với mục tiêu chung của đơn vị.
– Tùy theo loại nhiệm vụ, thông tin và chức vụ, quyền hạn của từng thành viên, các cá nhân lãnh đạo nhà trường có thể ủy quyền hoặc giao quyền tự chủ, trách nhiệm,… cho các thành viên trong trường để quản lý, xử lý thông tin theo cách hiệu quả nhất có thể.
– Trường học phối hợp tham gia với các ban ngành, đoàn thể hỗ trợ giáo dục địa phương, tổ chức các lễ kỷ niệm ở địa phương, chăm sóc các di tích lịch sử văn hóa, tham gia các lễ kỷ niệm chung. Các hình thức hoạt động phải đa dạng, đồng thời phải tôn trọng đáng kể các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương và tác động đến nhận thức, tình cảm của giáo viên và học sinh về cuộc sống nông thôn.
Thứ hai, cần nâng cao, đẩy mạnh sự lãnh đạo của cấp ủy đảng và phối hợp với các tổ chức đoàn thể đối với công tác phát triển văn hóa học đường ở các trường phổ thông trên địa phương.
– Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước đối với nhà trường trong việc thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy học, trong đó có công tác quản lý xây dựng văn hóa nhà trường. đồng thời góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho cán bộ, giáo viên, viên chức nhà trường. Tăng cường sự phối hợp của các tổ chức đoàn thể trong quá trình quản lý và phát triển văn hoá nhà trường nhằm giải quyết hài hòa giữa tư tưởng, tổ chức, chức trách và quy hoạch; theo dõi và kiểm soát việc thực hiện các kế hoạch đã chuẩn bị; bảo đảm quản lý và phát triển văn hóa dân tộc có hiệu quả.
– Cán bộ, giáo viên và học sinh phải vững tin vào sự lãnh đạo của Đảng; nhằm tạo những ấn tượng, giá trị tình cảm sâu sắc, tốt đẹp đối với nhà trường.
– Lập và thực hiện kế hoạch giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống cả năm học và định kỳ. Quan tâm đặc biệt đến việc xây dựng các chuẩn mực đạo đức, văn hóa ứng xử của cán bộ, giáo viên, công nhân viên và học sinh, sinh viên theo tấm gương đạo đức của Bác.
– Tăng cường bồi dưỡng, xây dựng tư tưởng, phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ quản lý, nhà giáo và người lao động có trách nhiệm xây dựng văn hóa truyền thống.
– Tích cực, chủ động, sáng tạo của các đoàn thể, cán bộ, công chức, nhà giáo, người lao động và học sinh, sinh viên trong phát triển văn hóa truyền thống.
THAM KHẢO THÊM:
