Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 45

1. Sự cần thiết phải xây dựng cộng đồng thân thiện:

Trong sự nghiệp phát triển nguồn nhân lực của đất nước đổi mới hiện nay, rõ ràng việc nâng cao chất lượng đội ngũ, đào tạo nhân tài, đào tạo nhân cách phù hợp với xã hội là hết sức cấp thiết. Để hình thành nên những con người như vậy cần có sự kết hợp hài hòa, hỗ trợ của ba môi trường giáo dục: gia đình – nhà trường và xã hội, ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển nhân cách chung của trẻ. Cho nên cần thiết phải giáo dục học sinh toàn diện về trí tuệ và nhân cách, đặc biệt là giáo dục cho các em ý thức cộng đồng, tạo môi trường sống, môi trường học tập văn minh, thân thiện… Điều này sẽ giúp các em trở thành những con người hoàn thiện về nhân cách và phát triển thành những công dân mẫu mực trong tương lai. Tuy nhiên,  hạn chế hiện nay là nhà trường, gia đình và các tổ chức đoàn thể chưa tạo nhiều cơ hội cho trẻ học tập thực nghiệm và tham gia trực tiếp vào xây dựng cộng đồng thông qua các hoạt động, hoạt động thể chất, vui chơi hàng ngày. Để tạo được mối liên kết chặt chẽ này, nhà trường phải phát huy vai trò trung tâm, tổ chức, phối hợp hướng dẫn nội dung, phương pháp giáo dục của các lực lượng gia đình và xã hội. Nhà trường là tổ chức giáo dục chuyên ngành dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng và Nhà nước, kiên định với quan điểm, đường lối, mục tiêu giáo dục và đào tạo xã hội chủ nghĩa. Mặt khác, nhà trường luôn có đội ngũ  giáo viên – có trình độ chuyên môn sư phạm, năng lực đạo đức… được đào tạo có hệ thống và tuyển chọn kỹ càng. 

Việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho thế hệ trẻ là một quá trình liên tục lâu dài, diễn ra trong nhiều môi trường khác nhau và bao gồm nhiều mối quan hệ xã hội phức tạp. Chính vì vậy giáo dục nói chung và giáo dục trẻ em nói riêng luôn đòi hỏi sự phối hợp, liên kết của nhiều nhóm xã hội và đặc biệt là sự quan tâm sâu sắc của mọi thành viên trong cộng đồng. 

2. Nguyên nhân dẫn đến cộng đồng chưa thân thiện:

2.1. Từ gia đình:

Trong thời đại kinh tế thị trường, cuộc sống cũng lạnh lùng hơn. Sự bất ổn tiềm tàng của cuộc sống gia đình tăng lên, nhiều gia đình kiệt quệ và thiếu những yếu tố cần thiết để giáo dục con cái. Một số gia đình phó mặc cho nhà trường nuôi con. Trẻ cảm thấy bị bỏ rơi và cô đơn trong gia đình (khoảng 46% cha mẹ bận rộn không chăm sóc con cái). Nhiều bậc cha mẹ sống một cuộc sống ích kỷ và vô trách nhiệm, thiếu kỷ luật trong nuôi dạy con cái, sống bất chấp, còn dùng bạo lực với nhau trước mặt con cái (4%). Ở một số gia đình giàu có, nhiều đứa trẻ bị bạo hành bởi cha mẹ và có biểu hiện như nghiện hút, lăng nhăng, bạo lực do cha mẹ quá nuông chiều (9%), do bố mẹ ly hôn hoặc tạo chấn thương tâm lý cho con cái (4%) và 37% do các nguyên nhân khác.  

– Môi trường gia đình có ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường cộng đồng thân thiện. Việc học sinh tiếp xúc nhiều lần với chứng nghiện rượu của cha mẹ, bạo lực gia đình, lạm dụng thể chất trẻ em và lạm dụng tình dục trẻ em sẽ khiến các em quen với những tình huống này và cho rằng có thể chấp nhận sống chung với chúng.

2.2. Từ nhà trường:

Chương trình giáo dục của nhà trường chưa hợp lý, quá tải thông tin dẫn đến quá tải về thời lượng học tập, trong đó giáo viên và học sinh quá cố gắng để tiếp nhận một lượng lớn thông tin (với nhiều môn học) vừa rộng, vừa sâu và thiếu tính thực tế. Với mức độ quá tải  đã có trong nhiều bộ sách giáo khoa, giáo viên, cán bộ quản lý lại thêm một bước để nén kiến thức cho học sinh, nhất là với mục tiêu giành giải trong các kỳ thi học sinh giỏi. Hiện tượng chạy trước chương trình (chẳng hạn một số môn cơ bản học sớm hơn trong hè) càng làm tăng sự quá tải, bởi phải dạy ồ ạt, dồn dập. Điều này đồng nghĩa với việc học sinh không có thời gian để học các môn học khác nên một số môn học, một số hoạt động ngoại khóa có nội dung giáo dục đạo đức, lối sống chỉ là học bề ngoài (có môn chỉ học khi  sắp xếp được thời gian, mặc dù là môn học đầu tiên). 

Áp lực học hành đè nặng lên học sinh như 5 tiết học; Môn giáo dục đạo đức với kiến ​​thức lý luận chính trị không khác gì sách giáo khoa học chính trị; không chú trọng dạy trẻ chào hỏi người lớn tuổi, biết ơn cha mẹ thầy cô, thân thiện, không chú trọng giáo dục phòng, chống bạo lực… khiến học sinh học tập căng thẳng, nếu các em phải đối mặt với những vấn đề không mong muốn, các em khó kiểm soát bản thân dẫn đến hành vi lệch lạc. 

Ở một số trường, môi trường học tập không thân thiện, không có đủ thời gian để tham gia các hoạt động xã hội. Thầy trò không có nhiều cơ hội thảo luận, chia sẻ những hoạt động chung để hiểu nhau hơn.

2.3. Do tâm sinh lí tuổi học sinh:

Xã hội là nguyên nhân sâu xa dẫn đến môi trường giáo dục không thân thiện:

Xã hội là căn nguyên của môi trường giáo dục thiếu thân thiện: 

Trong xã hội hiện đại ngày nay ngày càng có nhiều cảnh bạo lực  bên ngoài. Có thể nói bạo lực trở thành mối quan tâm, lo lắng của toàn xã hội: 

Mặt trái của cơ chế thị trường là lối sống thực dụng, hưởng lạc. Những cảnh bạo lực trong phim nước ngoài, nhất là các game online bạo lực, kích dục đã vô hình chung truyền đến học sinh và nuôi dưỡng xu hướng hành động phản giáo dục một cách vô văn hóa. Khi học sinh xem phim ảnh, sách báo, các nội dung bạo lực trên mạng, các em bị ảnh hưởng bởi sự truyền bá các giá trị văn hóa thiếu nhân văn, nhân văn. 

Nhìn chung, xã hội thường tạo ra một môi trường xấu khiến học sinh chứng kiến cảnh bạo lực từ hàng xóm đến gia đình; bạo lực trong phim đến ngoài đời, rồi trở thành  hình ảnh quen thuộc và bắt chước. Thiếu sự phối hợp, kiểm soát chặt chẽ của cả ba môi trường – gia đình – nhà trường – xã hội/cộng đồng – là nguyên nhân dẫn đến môi trường giáo dục thiếu thân thiện. 

Xem xét và phân tích 3 nguyên nhân trực tiếp dẫn đến tình trạng gia tăng bạo lực trong môi trường giáo dục của học sinh cả về phạm vi và mức độ đe dọa cho thấy rõ sự yếu kém từ khâu kiểm soát xã hội đến nhà trường và gia đình. Yếu tố cá nhân yếu kém không chỉ là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến bạo lực học đường mà tác động tổng hợp của cả ba yếu tố đó càng  đáng lo ngại hơn trên nền tảng luân lý, đạo đức và trật tự xã hội. Việc thiếu sự phối hợp, lãnh đạo chặt chẽ giữa xã hội, nhà trường và gia đình khiến nhiều phụ huynh có con bị bạo lực chưa trình báo sự việc đến cơ quan chức năng như chính quyền địa phương. Một số học sinh còn không dám nói khi bị bạn đánh vì sợ bị đánh nhiều hơn. Gia đình, nhà trường và lực lượng bảo vệ dân phố, tổ dân phố, khu phố chưa phối hợp chặt chẽ, kịp thời để bảo vệ tính mạng cho con em mình.

3. Phương pháp xây dựng cộng đồng thân thiện:

Đối với trẻ, khái niệm cộng đồng không chỉ là môi trường sống (gia đình, hàng xóm, láng giềng…) mà còn là môi trường học tập (trường lớp, bạn bè, thầy cô…) môi trường sinh hoạt (nhóm, trung tâm hoạt động…)

Nếu cộng đồng không được xây dựng ở mọi nơi, mọi lúc sẽ không thể giúp trẻ hình thành những thói quen tốt. Muốn dạy cho học sinh ý thức xây dựng cộng đồng thì trước hết phải xây dựng từ người lớn. 

Ngoài ra, cần xây dựng cho các em môi trường học tập lành mạnh với cảnh quan xanh – sạch – đẹp, xây dựng các nề nếp văn hóa, khuyến khích học sinh tham gia, xây dựng trường lớp. 

Ngoài ra, cũng cần tạo cơ hội để học sinh trực tiếp tham gia các hoạt động cộng đồng, bảo vệ môi trường, phát huy ý thức vì mọi người… Mặt khác, để đoàn kết toàn xã hội, tập hợp sức mạnh nuôi dạy thế hệ trẻ, nhà trường  phải làm tốt công tác giáo dục, rèn luyện toàn thể cán bộ, giáo viên  nhà trường. Mặt khác, cần phối hợp chặt chẽ với gia đình và các tổ chức xã hội thực hiện những nhiệm vụ cụ thể sau:

‐ Đưa các nội dung và mục tiêu dạy học trong nhà trường vào các tổ chức xã hội ở địa phương như hội thanh niên, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh, hội người cao tuổi… để định hướng tác động đến sự hình thành và phát triển nhân cách của đứa trẻ. 

– Phát huy vị trí trường học là trung tâm văn hóa giáo dục của địa phương, tổ chức phổ biến thông tin khoa học kỹ thuật, văn hóa xã hội… đặc biệt là kiến ​​thức và phương pháp giáo dục học đường cho trẻ nhỏ; đối với các bậc cha mẹ, giúp họ hiểu được những nét đặc thù trong cuộc sống và tâm sinh lý của trẻ em ngày nay. 

– Phối hợp với cộng đồng tổ chức để học sinh tích cực tham gia các hoạt động văn hóa xã hội như xóa đói giảm nghèo, dân số kế hoạch hóa gia đình, đền ơn đáp nghĩa, xây dựng gia đình văn hóa mới… và xã hội trong môi trường đang được cải thiện. 

– Giúp địa phương theo dõi tiến độ, đánh giá kết quả giáo dục trẻ, phân tích nguyên nhân, đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả và sự phối hợp chặt chẽ của các môi trường giáo dục.

THAM KHẢO THÊM:

• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 44
• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 43
• Bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Tiểu học Module 42