Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn là một trong những vị tướng quân giỏi nhất trong lịch sử Việt Nam. Ông được coi là người đã có công lớn trong việc chống lại quân xâm lược Nguyên Mông vào thế kỷ XIII. Bài thơ về Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn thường được các học sinh học trong giờ văn và được coi là một tác phẩm văn học quan trọng của nước ta.
Mục lục bài viết
1. Soạn bài Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn ngắn gọn:
1.1. Câu 1 (Trang 45 SGK Ngữ văn 10 tập 2):
Trong cuộc chiến chống giặc, sách lược chiến thắng phải linh hoạt, uyển chuyển. Để đạt được điều này, cần có sự đoàn kết toàn dân, từ cán bộ đến nhân dân thường.
Để đạt được sự đoàn kết toàn dân, chúng ta cần phải “khoan thư sức dân”, giảm thuế khóa, bớt hình phạt, chăm lo để nhân dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, và cảm thấy rằng họ đang đóng góp cho sự thịnh vượng của đất nước.
Ngoài ra, sách lược chống giặc còn phải được cập nhật, bổ sung liên tục để phù hợp với tình hình chiến tranh hiện tại. Điều này đòi hỏi sự linh hoạt, uyển chuyển trong việc đưa ra quyết định, thích ứng với những tình huống mới, đối phó với những chiến lược mới của đối thủ.
1.2. Câu 2 (Trang 44 SGK Ngữ văn 10 tập 2):
Khi nghe lời nói của Yết Kiêu và Dã Tượng, Trần Quốc Tuấn đã cảm phục đến phát khóc và khen ngợi hai người. Tương tự, khi nghe lời nói của Hưng Vũ Vương, ông đã ngầm cho là đúng.
Tuy nhiên, khi nghe lời nói của Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng, ông nổi giận và rút gươm định trị tội. Thậm chí sau này, ông đã không muốn Quốc Tảng nhìn mặt ông lần cuối.
Những hành động này cho thấy tấm lòng trung nghĩa của Trần Quốc Tuấn với vua và đất nước. Ông là một người thận trọng, quyết đoán và cũng chân thành, nghiêm khắc trong việc giáo dục con cái.
Ngoài ra, Trần Quốc Tuấn còn là một nhà ngoại giao tài ba, luôn biết cách duy trì và phát triển mối quan hệ với các nước láng giềng. Ông cũng rất giỏi trong việc quản lý kinh tế, đưa ra các biện pháp kinh tế hiệu quả để phát triển đất nước. Những đóng góp của ông đã góp phần vào sự thịnh vượng của triều đình nhà Trần.
Tóm lại, Trần Quốc Tuấn là một nhà lãnh đạo tài ba, có tầm nhìn xa, tấm lòng trung nghĩa với vua và đất nước, và luôn đặt lợi ích của dân tộc lên hàng đầu. Những đóng góp của ông đã để lại dấu ấn lớn trong lịch sử đất nước.
1.3. Câu 3 (trang 44 SGK Ngữ văn 10 tập 2):
Trần Quốc Tuấn là một trong những nhân vật lịch sử nổi tiếng của Việt Nam, được miêu tả là một tướng anh hùng có tài năng và đức độ. Trong câu hỏi này, những đặc điểm nổi bật của Trần Quốc Tuấn được nhấn mạnh bao gồm tấm lòng trung quân ái quốc và sự khéo léo trong nghệ thuật khắc họa chân dung nhân vật.
Đặc biệt, nghệ thuật khắc họa chân dung nhân vật được thể hiện thông qua việc đặt nhân vật trong nhiều mối quan hệ khác nhau. Trần Quốc Tuấn có quan hệ với nước, với vua (thà chết xin nhà vua không đầu hàng giặc), với dân (nhắc nhở vua khoan sức dân, phò trợ dân), với tướng sĩ dưới quyền (tận tâm dạy bảo) và quan hệ với con cái (nghiêm khắc giáo dục), với bản thân (giữ đạo trung nghĩa). Tất cả những mối quan hệ này giúp định hình tính cách của Trần Quốc Tuấn và làm nổi bật nhân vật trong câu chuyện.
Ngoài ra, nhân vật cũng phải đối mặt với nhiều tình huống có tính thử thách. Trong câu hỏi này, mâu thuẫn giữa “hiếu” và “trung” là một trong những tình huống đó. Trần Quốc Tuấn đặt trung lên hiếu và xem nợ nước là trên tình nhà, điều này cho thấy tính cách vĩ đại và lòng yêu nước sâu sắc của ông.
1.4. Câu 4 (trang 44 SGK Ngữ văn 10 tập 2):
Câu chuyện được kể trong câu hỏi này xoay quanh nhân vật Hưng Đạo Vương và được kể một cách hấp dẫn, không theo trình tự thời gian mà ngược dòng từ thời điểm Hưng Đạo Vương bị ốm trở về trước.
Cách kể chuyện được thực hiện một cách khéo léo bằng cách kể lại những tình huống tiêu biểu, quan trọng nhất để làm nổi bật nhân vật, mà không kể triền miên, lan man. Đồng thời, việc khéo léo lồng ghép những nhận xét sắc sảo về nhân vật giúp định hướng người đọc.
Trong câu chuyện, sự kiện và thời gian không được tập trung quá nhiều mà thay vào đó, tập trung vào những câu chuyện sinh động làm nổi bật tính cách và phẩm chất của nhân vật, tạo hứng thú cho người đọc. Nhiều tình huống trong câu chuyện giúp người đọc hiểu rõ hơn về tính cách của Hưng Đạo Vương và tầm quan trọng của ông trong lịch sử Việt Nam.
2. Luyện tập bài tập:
2.1. Câu 1 (trang 45 SGK Ngữ văn 10 tập 2):
Tóm tắt câu chuyện (các ý chính):
– An Sinh Vương vốn có hiềm khích với Trần Thái Tông, trước khi qua đời đã căn dặn con trai – Trần Quốc Tuấn – phải giành lấy thiên hạ. Tuy ghi nhớ lời cha, nhưng Quốc Tuấn không cho đó là điều đúng đắn, mà luôn giữ vững đạo trung quân, một lòng tận trung với triều đình. Ông đã hỏi ý kiến của hai gia nô và hai người con về việc này.
– Trần Quốc Tuấn không chỉ là một danh tướng tài ba mà còn là một nhà quân sự lỗi lạc. Ông đã biên soạn Binh gia diệu lý yếu lược để huấn luyện tướng sĩ, đồng thời sưu tầm binh pháp các nhà để tạo thành Bát quái cửu cung đồ, giúp quân đội Đại Việt rèn luyện và chiến đấu hiệu quả.
– Trong thời gian trấn giữ Lạng Giang, Trần Quốc Tuấn đã hai lần đánh bại quân Nguyên, ngăn chặn âm mưu xâm lược của giặc, thể hiện tài cầm quân xuất sắc.
– Nhận được sự tin tưởng tuyệt đối từ vua Trần Thánh Tông, ông được trao quyền phong tước cho người khác từ Minh tự trở xuống, riêng tước Hầu thì phải phong trước rồi mới báo lên sau. Tuy nhiên, suốt cuộc đời, ông chưa từng tự phong tước cho bất kỳ ai.
– Ngày 24 tháng 6 năm 1300, khi lâm bệnh nặng, Trần Quốc Tuấn được vua đích thân đến thăm và hỏi kế sách giữ nước. Ông đã để lại những lời dặn dò sâu sắc về chiến lược đối phó với ngoại xâm.
– Ngày 20 tháng 8 năm 1300, Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn từ trần tại phủ đệ Vạn Kiếp. Triều đình truy phong ông danh hiệu cao quý: Thái sư Thượng phụ Thượng quốc công Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương, tôn vinh sự nghiệp vĩ đại và tinh thần trung quân ái quốc của ông.
2.2. Câu 2 (trang 45 SGK Ngữ văn 10 tập 2):
Câu chuyện về tài ngoại giao của Trần Quốc Tuấn:
Vào năm Tân Tỵ (1281), triều đình nhà Trần cử Trần Di Ái cùng hai quan lại là Lê Mục và Lê Tuân sang Nguyên. Nhà Nguyên lập Trần Di Ái làm “An Nam Quốc vương”, đồng thời phong chức cho Lê Mục và Lê Tuân, rồi sai viên sứ thần Sài Xuân dẫn một nghìn quân hộ tống họ về nước.
Khi đến Đại Việt, Sài Xuân tỏ ra ngạo mạn, vô lễ. Hắn ngang nhiên cưỡi ngựa xông thẳng vào cửa Dương Minh, bất chấp phép tắc triều đình. Khi quân sĩ Thiên Trường ngăn lại, hắn ngang nhiên dùng roi ngựa quất vào đầu họ. Đến điện Tập Hiền, thấy trong cung có màn trướng bày biện trang nghiêm, hắn mới chịu xuống ngựa. Vua Trần Nhân Tông cử Trần Quang Khải đến sứ quán tiếp đón, nhưng Sài Xuân vẫn giữ thái độ ngông cuồng, nằm khểnh không buồn ra tiếp khách. Khi Quang Khải vào tận phòng, hắn cũng không thèm đứng dậy.
Biết chuyện, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn xin phép vua đến sứ quán để đối phó với Sài Xuân. Khi đến nơi, ông đã chủ động cạo trọc đầu, mặc áo vải như một nhà sư phương Bắc. Khi vừa thấy ông, Sài Xuân lập tức đứng dậy vái chào và cung kính mời ngồi, vì tưởng ông là một cao tăng từ phương Bắc. Trước sự kinh ngạc của mọi người, Quốc Tuấn điềm nhiên ngồi xuống, pha trà và uống cùng Sài Xuân.
Trong lúc ấy, một tên lính hộ vệ của Sài Xuân đã lén dùng mũi tên chọc vào đầu Quốc Tuấn đến chảy máu. Tuy nhiên, sắc mặt ông vẫn bình thản, không hề tỏ ra đau đớn hay giận dữ. Khi buổi tiếp kiến kết thúc, chính Sài Xuân là người phải đích thân ra cửa tiễn Hưng Đạo Vương.
Câu chuyện này không chỉ thể hiện trí tuệ sắc bén, khả năng ứng biến linh hoạt mà còn cho thấy sự điềm tĩnh, bản lĩnh và tinh thần trọng đại nghĩa của Trần Quốc Tuấn. Ông không chỉ là một danh tướng kiệt xuất trên chiến trường, mà còn là một nhà ngoại giao tài ba, biết cách khắc chế kẻ thù mà không cần dùng đến gươm giáo.
3. Bố cục bài viết:
Tác phẩm kể về cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn – vị tướng kiệt xuất trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Bố cục bài được chia thành ba phần rõ ràng:
Phần 1 (Từ “Tháng sáu…” đến “giữ nước”): Đây là đoạn mở đầu, ghi lại cuộc trò chuyện giữa Trần Quốc Tuấn và vua Trần về kế sách giữ nước. Trong bối cảnh đất nước đứng trước nguy cơ xâm lăng từ quân Nguyên-Mông, nhà vua đã đến hỏi ý kiến Quốc Tuấn về phương pháp bảo vệ giang sơn. Trần Quốc Tuấn đã trình bày quan điểm của mình, nhấn mạnh tầm quan trọng của lòng dân, của sự đoàn kết và tinh thần quyết chiến vì quốc gia. Qua đó, đoạn này thể hiện tư duy chiến lược xuất sắc cũng như lòng trung nghĩa của ông đối với đất nước.
Phần 2 (Từ “Quốc Tuấn là con…” đến “viếng”): Phần này kể về những ảnh hưởng từ gia đình và tư tưởng của Trần Quốc Tuấn đối với sự nghiệp của ông. Khi còn nhỏ, ông đã khắc ghi lời trăn trối của cha – An Sinh Vương Trần Liễu – về việc giành lấy thiên hạ. Tuy nhiên, thay vì làm theo di nguyện của cha, ông đã chọn con đường trung quân, một lòng phụng sự triều đình nhà Trần. Trong quá trình rèn luyện binh nghiệp, Quốc Tuấn cũng có cuộc trò chuyện với hai gia nô và hai con trai, thể hiện sự thận trọng và sáng suốt trong việc dạy dỗ, truyền đạt tư tưởng yêu nước, trung nghĩa. Qua phần này, người đọc cảm nhận được sự mẫu mực, chính trực và đạo đức lớn lao của Trần Quốc Tuấn.
Phần 3 (Phần còn lại): Phần cuối cùng khắc họa những công lao to lớn của Trần Quốc Tuấn trong việc chỉ huy kháng chiến chống quân Nguyên-Mông, bảo vệ đất nước. Ông không chỉ là một danh tướng kiệt xuất mà còn là một học giả tài ba, soạn nhiều binh thư, trong đó có Binh thư yếu lược để truyền dạy binh pháp cho tướng sĩ. Trước khi qua đời, Trần Quốc Tuấn đã để lại những lời dặn dò con cháu và triều đình về kế sách giữ nước, nhấn mạnh tinh thần đoàn kết, trọng dụng nhân tài và phát huy sức mạnh toàn dân.
