Soạn bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng – Ngữ văn 8 tập 2

1. Chuẩn bị đọc bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng – Ngữ văn 8 tập 2:

Trong Đại Nam quốc sử diễn ra có hai câu lục bát ca ngợi một nhân vật lịch sử thời nhà Trần:

…tuổi trẻ chí cao
Cờ đề sáu chữ quyết vào lập công

Em biết nhân vật ấy là ai, có công trạng gì mà được tôn vinh như vậy không? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp?

Gợi ý:

Nhân vật: Trần Quốc Toản, có công trong việc tiêu diệt quân Mông – Nguyên.

Trần Quốc Toản, sinh vào năm 1267, đã từng được phong làm Hoài Văn Hầu khi mới 15 tuổi. Ngài xuất thân trong một gia đình quý tộc và lớn lên trong thời kỳ quân đội của triều đại Nguyên chuẩn bị xâm lược lần thứ hai vào nước ta.

Gần đây, đã có nhiều nghiên cứu về nguồn gốc của Trần Quốc Toản. Theo những thông tin này, cha của Trần Quốc Toản là Vũ Uy Vương Trần Nhật Duy, và mẹ là Quận chúa Trần Ý Ninh. Nếu thông tin này là đúng, thì Trần Quốc Toản có thể là cháu nội của Trần Thái Tông, được gọi bằng bác, và là em họ của Trần Nhân Tông.

Trẻ thơ, Trần Quốc Toản đã bộc lộ đam mê đối với kiếm thuật, võ nghệ, và chiến thuật quân sự, được Trần Hưng Đạo đánh giá cao. Ông luôn tỏ ra quyết tâm tiêu diệt kẻ thù để bảo vệ đất nước.

Trước khi Trần Quốc Toản ra đời cách đó 10 năm, quân Đại Việt đã đánh bại quân Nguyên trong cuộc chiến tan tác. Tuy nhiên, triều đình Trần luôn nhận thức rằng kẻ thù Nguyên Mông không bao giờ từ bỏ ý định xâm lược. Từ năm 1258 trở đi, hoàng đế Nguyên Mông ngày càng đặt ra những yêu sách khắt khe và rõ ràng về việc xâm lược nước ta. Trước tình hình đó, vua Trần Nhân Tông đã tổ chức Hội nghị Bình Than để lập kế hoạch. Trần Quốc Toản khi đó còn nhỏ tuổi nên không được tham gia. Tuy nhiên, ngài đã tỏ ra phấn khích và quyết tâm. Sau đó, Trần Quốc Toản đã tự mình tổ chức hơn nghìn gia nô và người thân để sắm vũ khí, xây dựng chiến thuyền, và viết lên cờ một câu chữ: “Phá cường địch, báo hoàng ân” (破強敵，報皇恩; đánh bại kẻ mạnh, đền đáp lòng tôn kính của vua). Khi đối đầu với kẻ thù, ông luôn đứng lớn lên phía trước quân lính, làm cho đối phương phải giật mình và không dám đương đầu.

Vào tháng 4 năm 1285, Vua Trần Nhân Tông đã sai Chiêu Thành Vương, Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản và tướng quân Nguyễn Khoái dẫn quân đánh trận ở Tây Kết. Chỉ sau một tháng, quân đội của Nguyên đã bị đánh bại tại Kinh Thành và Chương Dương.

2. Trải nghiệm cùng văn bản Viên tướng trẻ và con ngựa trắng – Ngữ văn 8 tập 2:

2.1. Em hình dung thế nào về đoàn quân của Hoài Văn?

Đoàn quân của Hoài Văn được hình dung là một đội quân mạnh mẽ và tự tin. Họ có sự kiêu hãnh trong cách họ triển khai chiến thuật và đối đầu với kẻ thù. Đội quân này được tạo dựng dưới sự lãnh đạo của Hoài Văn, người được tôn trọng và tin tưởng bởi tài năng và khả năng lãnh đạo của mình.

2.2. Theo dõi và tóm tắt trận đánh của liên quân Hoài Văn – Thế Lộc:

Trận đánh của liên quân Hoài Văn – Thế Lộc được tổ chức sau khi Hoài Văn bố trí thế trận một cách cẩn thận. Tuy nhiên, trong trận đánh này, quân giặc đã triển khai mưu kế và gây ra thất bại thảm hại cho liên quân. Sự mắc mưu của đối phương đã gây khó khăn và tổn thất lớn cho đội quân của Hoài Văn và Thế Lộc.

2.3. Từ chương XI đến chương XII -XIII, tuyến truyện có gì thay đổi?

Từ chương XI đến chương XII-XIII, tuyến truyện có sự thay đổi về nội dung. Truyện chuyển từ việc giới thiệu nhân vật Trần Quốc Toản và mô tả sự tự tạo thế trận trên dãy núi Ma Lục sang câu chuyện về Chiêu Thành Vương, người là chú của Trần Quốc Toản. Trong câu chuyện này, Chiêu Thành Vương gặp khó khăn và cần được người cháu Trần Quốc Toản giúp đỡ và giải cứu.

2.4. Đội quân nào sẽ tiếp viện cho Chiêu Thành Vương?

Đội quân của Hoài Văn sẽ tiếp viện cho Chiêu Thành Vương trong tình huống khó khăn. Điều này cho thấy sự đoàn kết và tình đồng đội giữa các thành viên trong đội quân của Hoài Văn. Họ sẵn sàng hỗ trợ và cứu giúp những người trong đội của họ khi gặp khó khăn.

2.5. Em hiểu thêm điều gì về nhân vật Hoài Văn qua câu nói này?

Câu nói này giúp hiểu rõ thêm về nhân vật Hoài Văn. Nhân vật này được mô tả là một người dũng cảm, có tư duy mưu trí. Việc anh ta bố trí thế trận cho đội quân của mình và sẵn sàng hỗ trợ Chiêu Thành Vương trong lúc khó khăn cho thấy lòng can đảm và tinh thần đồng đội của Hoài Văn.

3. Suy ngẫm và phản hồi bài Viên tướng trẻ và con ngựa trắng – Ngữ văn 8 tập 2:

Câu 1. Tóm tắt các sự kiện trong văn bản trên và cho biết các sự kiện được kể theo mấy tuyến. Đó là những tuyến nào? 

Sự kiện trong văn bản được kể theo hai tuyến chính:

– Tuyến Hoài Văn Hầu – Thế Lộc:

Hoài Văn Hầu chiêu mộ binh sĩ và dựng cờ “Phá cường địch, báo hoàng ân” để tìm giặc Nguyên.

Hai đội quân của Hoài Văn Hầu và Thế Lộc gặp nhau ở vùng rừng núi nguy hiểm.

Hai đội quân hợp tác và áp dụng kế sách đánh quân Nguyên, ghi nhận một số chiến công.

– Tuyến Chiêu Thành Vương:

Chiêu Thành Vương tham gia vào cuộc truy bắt Trần Ích Tắc.

Chiêu Thành Vương bị trọng thương trong trận đánh và đối diện với tình thế đầy nguy hiểm, phải đối mặt với nguy cơ tử thần.

Toán quân lạ tiếp ứng trong tình thế khẩn cấp.

Hai chú cháu (Chiêu Thành Vương và Trần Quốc Toản) nhận ra nhau và Chiêu Thành Vương được chữa trị vết thương.

Hoài Văn Hầu chia tay với Thế Lộc và hội quân với cánh quân của triều đình, chuẩn bị cho cuộc đánh lớn.

Câu 2. Xác định nội dung bao quát của văn bản và cho biết những dấu hiệu nào giúp em nhận biết văn bản trên thuộc thể loại truyện lịch sử.

Nội dung bao quát của văn bản là câu chuyện về anh hùng Hoài Văn Hầu, người được mô tả là một người chính trực, tỏ ra căm ghét đám quan phản quốc, và có tài năng và thông minh.

Có một số dấu hiệu giúp em nhận biết rằng văn bản này thuộc thể loại truyện lịch sử:

– Sự xuất hiện của các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử như cuộc xâm lược của quân Nguyên và các vị vua Trần.

– Mô tả về cuộc đời và hành trình của Hoài Văn Hầu, một nhân vật lịch sử nổi tiếng.

– Việc sử dụng ngôn ngữ và cách diễn đạt có tính chất lịch sử, thường được sử dụng để kể về những sự kiện và nhân vật trong quá khứ.

Tất cả những yếu tố này đều là dấu hiệu cho thấy văn bản thuộc thể loại truyện lịch sử.

Câu 3. Nêu những nét tính cách nổi bật của nhân vật Hoài Văn Hầu.

Nhân vật Hoài Văn Hầu có những nét tính cách nổi bật sau đây:

– Mưu trí: Hoài Văn Hầu được mô tả là một người thông minh và tài giỏi trong việc chiêu mộ binh sĩ và lập kế sách trong cuộc chiến.

– Can trường: Ông thể hiện sự dũng cảm và can đảm khi lãnh đạo đội quân và tham gia vào những trận đánh quan trọng.

– Hiên ngang: Nhân vật này thường tỏ ra mạnh mẽ và không chịu khuất phục trước kẻ thù, đặc biệt là trước quân giặc xâm lược.

– Yêu nước: Hoài Văn Hầu là người rất yêu nước, luôn sẵn sàng hy sinh bản thân để bảo vệ và giữ gìn độc lập của đất nước.

– Căm ghét quân giặc: Nhân vật này có tình cảm căm ghét mạnh mẽ đối với quân giặc và không ngừng đấu tranh để đánh bại họ và bảo vệ đất nước.

Những đặc điểm tính cách này giúp tạo nên một nhân vật anh hùng và đầy tài năng trong câu chuyện.

Câu 4. Theo em, sự xuất hiện của các nhân vật như Thế Lộc, Chiêu Thành Vương có tác dụng gì trong việc thể hiện tính cách của nhân vật Hoài Văn Hầu?

Sự xuất hiện của các nhân vật như Thế Lộc và Chiêu Thành Vương trong câu chuyện về Hoài Văn Hầu có tác dụng quan trọng trong việc thể hiện và làm sáng tỏ tính cách của nhân vật chính, Hoài Văn Hầu.

– Thế Lộc:

Thế Lộc là bạn đồng hành của Hoài Văn Hầu trong cuộc hành trình tìm giặc Nguyên.

Thế Lộc chia sẻ tài năng và lòng yêu nước với Hoài Văn Hầu, cùng tham gia vào các trận đánh và chiến đấu bên cạnh nhau.

Sự hiện diện của Thế Lộc làm tôn vinh tình bạn, tinh thần đoàn kết, và sự hy sinh của những người lính trong cuộc chiến.

– Chiêu Thành Vương:

Chiêu Thành Vương là người chú của Hoài Văn Hầu và là một người thân trong gia đình.

Cuộc truy bắt Trần Ích Tắc và tình thế khó khăn của Chiêu Thành Vương khi bị trọng thương làm nổi bật tình cảm gia đình và tình thân.

Hoài Văn Hầu xuất hiện và giúp đỡ người chú, thể hiện tình yêu thương và trách nhiệm gia đình, cũng như sẵn sàng hy sinh để cứu người thân.

Tóm lại, sự xuất hiện của Thế Lộc và Chiêu Thành Vương không chỉ làm phong phú cốt truyện mà còn giúp làm nổi bật và thể hiện đa chiều tính cách của nhân vật chính, Hoài Văn Hầu. Nó giúp tạo nên sự kết nối giữa các nhân vật, làm sâu sắc thêm các mặt của tính cách và con người của Hoài Văn Hầu, tạo nên một hình ảnh nhân vật anh hùng đầy đa chiều và giàu tình cảm.

Câu 5. Sự lặp lại của hình ảnh lá cờ thêu sáu chữ vàng, con ngựa trắng và đoàn quân gồm toàn những chàng trai trẻ có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện chủ đề của văn bản?

Sự lặp lại của hình ảnh lá cờ thêu sáu chữ vàng, con ngựa trắng và đoàn quân gồm toàn những chàng trai trẻ trong văn bản có nhiều tác dụng quan trọng trong việc thể hiện chủ đề và tạo dựng tâm trạng của câu chuyện.

– Biểu tượng của đoàn quân và chiến thắng: Hình ảnh lá cờ thêu sáu chữ vàng thường được liên kết với đất nước, lòng yêu nước, và ý chí chiến đấu. Con ngựa trắng thường biểu tượng cho sự tinh thần, sự kiên nhẫn, và sức mạnh. Việc lặp lại hình ảnh này nhấn mạnh tình yêu và đoàn kết của những người lính trong đội quân và khát vọng chiến thắng của họ.

– Tạo dựng tâm trạng của câu chuyện: Sự lặp lại của hình ảnh này tạo ra một bầu không khí kỳ vọng và hào hứng trong câu chuyện. Nó khiến người đọc hoặc người nghe cảm nhận được sự phấn khích, quyết tâm, và tinh thần đoàn kết của các nhân vật chính. Điều này giúp tăng cường sự tương tác giữa câu chuyện và người tiêu dùng, làm cho họ hòa mình vào cốt truyện và cảm nhận mạnh mẽ thông điệp về lòng yêu nước và sự hy sinh.

Tóm lại, sự lặp lại của hình ảnh này không chỉ là một yếu tố thẩm mỹ mà còn là một công cụ văn học quan trọng giúp thể hiện và tôn vinh tinh thần anh hùng, đoàn kết, và sự kiên định trong việc bảo vệ đất nước và tự do.

Câu 6. Nhận xét về nghệ thuật viết truyện lịch sử của tác giả (lưu ý cách sử dụng ngôi kể, cách quan sát, miêu tả nhân vật, tái hiện bối cảnh lịch sử; cách dùng lời người kể chuyện, lời của nhân vật;…)

Nghệ thuật viết truyện lịch sử của tác giả được thể hiện qua nhiều yếu tố:

– Sử dụng ngôi kể thứ 3: Tác giả sử dụng ngôi kể thứ 3 để kể câu chuyện, điều này giúp tạo ra một góc nhìn khách quan và bao quát về những sự kiện lịch sử. Ngôi kể thứ 3 cho phép tác giả mô tả nhân vật và sự kiện từ một khoảng cách, không bị giới hạn bởi suy tư và cảm xúc cá nhân.

– Cách quan sát và miêu tả tinh tế: Tác giả quan sát và miêu tả nhân vật, sự vật và bối cảnh lịch sử một cách chi tiết và tinh tế. Điều này giúp độc giả hình dung được rõ ràng về những gì đang diễn ra trong câu chuyện.

– Tái hiện bối cảnh lịch sử: Tác giả tái hiện bối cảnh lịch sử một cách chân thực. Việc mô tả các trận đánh, các tình huống và tình thế của thời kỳ đó giúp độc giả hiểu rõ hơn về bối cảnh lịch sử và tầm quan trọng của những sự kiện đó.

– Sử dụng ngôn từ ngắn gọn, súc tích: Tác giả sử dụng ngôn từ súc tích, không lãng phí từ ngữ, để truyền đạt thông điệp một cách hiệu quả. Câu chuyện được kể một cách rõ ràng và dễ hiểu.

– Giọng điệu lời văn đầy khí thế và tự hào: Tác giả sử dụng giọng điệu đầy khí thế và tự hào để tôn vinh những truyền thống và nhân vật hào hùng của dân tộc. Điều này làm cho câu chuyện trở nên sống động và thú vị hơn.

Tóm lại, nghệ thuật viết truyện lịch sử của tác giả thể hiện sự tinh tế, súc tích và tự hào về lịch sử và truyền thống của dân tộc, giúp độc giả hiểu rõ hơn về những sự kiện quan trọng và nhân vật anh hùng trong quá khứ.

Câu 7. Theo em, hình tượng nhân vật Hoài Văn Hầu mà nhà văn Nguyễn Huy Tưởng xây dựng trong văn bản trên có những điểm trong đồng và khác biệt nào so với hình tượng Hoài Văn trong Đại Nam quốc sử diễn ca?

Theo em, hình tượng nhân vật Hoài Văn Hầu mà nhà văn Nguyễn Huy Tưởng xây dựng trong văn bản trên có những điểm tương đồng và khác biệt so với hình tượng Hoài Văn trong Đại Nam quốc sử diễn ca:

– Điểm tương đồng:

Cả hai tác phẩm đều xây dựng hình tượng Hoài Văn Hầu như một anh hùng yêu nước, có tinh thần đoàn kết và quyết tâm bảo vệ đất nước khỏi kẻ thù xâm lược. Cả hai phiên bản đều tôn vinh tình yêu quê hương và lòng kiên trì trong cuộc chiến đấu.

– Điểm khác biệt:

Trong tác phẩm của Nguyễn Huy Tưởng, hình tượng Hoài Văn Hầu được tạo hình một cách súc tích và chủ yếu là để kể về một sự kiện lịch sử cụ thể, một trận đánh cụ thể. Nguyên tắc kể chuyện ở đây là mục tiêu chính.

Trong Đại Nam quốc sử diễn ca, Hoài Văn là một nhân vật lịch sử được thần thoại hóa và lý tưởng hóa nhiều hơn. Ông trở thành biểu tượng của lòng yêu nước và khát vọng độc lập của dân tộc. Tác giả ở đây thêm vào yếu tố văn học và thẩm mỹ để làm nổi bật hơn tính cách anh hùng và tầm quan trọng của Hoài Văn đối với lịch sử dân tộc.