Soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về con người và xã hội

1. Nội dung chính của văn bản “Những kinh nghiệm dân gian về con người và xã hội”:

Văn bản “Những kinh nghiệm dân gian về con người và xã hội” đúc kết từ những kinh nghiệm dân gian để trình bày những câu tục ngữ và tục ngữ về con người và xã hội. Mục đích chính của văn bản này là tôn vinh những giá trị và nguyên tắc quan trọng về con người và cuộc sống xã hội.

2. Soạn bài Những kinh nghiệm dân gian về con người và xã hội:

Câu 1. Xác định số chữ, số dòng, số vế của các câu tục ngữ 1, 6, 8, 9.

Câu 2. Tìm các cặp vần (nếu có) và nhận xét về tác dụng của vần trong các câu tục ngữ trên.

Việc sử dụng các cặp vần trong các câu tục ngữ là một kỹ thuật thường được áp dụng để tạo điệu nhịp và làm cho những câu này trở nên dễ thuộc và dễ nhớ hơn. 

– Câu 3: 

Cặp vần: “thầy – tày”

Tác dụng: Vần “ay” ở cuối cả hai từ “thầy” và “tày” tạo ra một sự liên kết âm thanh mạnh mẽ, giúp tạo ra một âm nhạc trong câu tục ngữ này. Điều này làm cho câu trở nên dễ thuộc và có tính thú vị.

– Câu 5:

Cặp vần: “cả – ngã”

Tác dụng: Cặp vần “a” ở cuối cả hai từ “cả” và “ngã” tạo ra một âm thanh đặc biệt trong câu tục ngữ này. Nó làm cho câu trở nên lôi cuốn và dễ nhớ hơn.

– Câu 7: 

Cặp vần: “non – hòn”

Tác dụng: Cặp vần “on” ở cuối cả hai từ “non” và “hòn” tạo ra một âm thanh thú vị và khái niệm trong câu tục ngữ. Nó giúp tạo nên một sự tương quan âm thanh trong câu và tạo cảm giác hài hước.

– Câu 8: 

Cặp vần: “bạn – cạn”

Tác dụng: Cặp vần “an” ở cuối cả hai từ “bạn” và “cạn” tạo ra một sự liên kết âm thanh, đồng thời tạo nên một cảm giác về sự mất mát và không thể cứu vãn trong câu tục ngữ này.

Tóm lại, việc sử dụng các cặp vần trong các câu tục ngữ giúp tạo ra một âm nhạc và nhịp điệu đặc biệt, tạo nên sự thú vị và dễ nhớ trong việc truyền đạt kiến thức và tri thức qua các tục ngữ dân gian.

Câu 3. Em hiểu các cụm từ “ăn quả”, “nhớ kẻ trồng cây”, “sóng cả”, “ngã tay trèo”, “mài sắt”, “nên kim” như thế nào? Hãy chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng ở đây.

Các cụm từ “ăn quả,” “nhớ kẻ trồng cây,” “sóng cả,” “ngã tay trèo,” “mài sắt,” và “nên kim” trong câu tục ngữ này được sử dụng để truyền đạt một loạt ý nghĩa cảm tính và sâu sắc. Dưới đây là cách em hiểu mỗi cụm từ và biện pháp tu từ được sử dụng:

– “Ăn quả”:

Nghĩa đen: Đề cập đến việc thưởng thức quả ngọt.

Nghĩa bóng: Đề cập đến việc hưởng thụ thành quả của công việc hay sự cố gắng.

– “Nhớ kẻ trồng cây”:

Nghĩa đen: Người trồng cây và chăm sóc cây cối.

Nghĩa bóng: Biểu hiện lòng biết ơn và trân trọng đối với những người đã tạo ra kết quả hay thành công.

– “Sóng cả”:

Nghĩa đen: Sóng biển to lớn.

Nghĩa bóng: Khó khăn, thách thức trong cuộc sống hoặc công việc.

– “Ngã tay trèo”:

Nghĩa đen: Sự rơi rớt khi cố gắng leo lên.

Nghĩa bóng: Sự nản chí, bỏ cuộc khi gặp khó khăn hoặc thất bại.

– “Mài sắt”:

Nghĩa đen: Hành động mài nhẵn bề mặt của sắt.

Nghĩa bóng: Việc rèn luyện, cải thiện bản thân để trở nên mạnh mẽ và thông thái hơn.

– “Nên kim”:

Nghĩa đen: Kết quả cuối cùng của việc nén và mài sắt là thành chiếc kim.

Nghĩa bóng: Thể hiện sự thành công, sự hoàn thiện sau một quá trình công việc hoặc rèn luyện khó khăn.

Biện pháp tu từ được sử dụng ở đây là ẩn dụ, khi mỗi cụm từ có nghĩa đen tương ứng với nghĩa bóng, giúp truyền tải một cách mạnh mẽ thông điệp về việc hưởng thụ thành quả, biết ơn người khác, và vượt qua khó khăn để đạt được thành công.

Câu 4. Cách diễn đạt “mất lòng khó kiếm” trong câu tục ngữ số 9 có gì đặc biệt?

Câu tục ngữ “Mất lòng khó kiếm” thể hiện một sự kết hợp đầy thú vị và độc đáo giữa hai thành ngữ “Mất lòng” và “Khó kiếm”. Dưới đây là cách diễn đạt sự đặc biệt của cụm từ này:

– “Mất lòng”:

“Mất lòng” thường được sử dụng để mô tả tâm trạng của con người khi họ không bằng lòng hoặc không hài lòng về điều gì đó. Điều này liên quan đến tâm trạng và cảm xúc của con người.

– “Khó kiếm”:

“Khó kiếm” là một cụm từ thường được sử dụng để miêu tả sự hiếm có, khó tìm thấy, hoặc đáng giá cao về mặt giá trị. Thường ám chỉ điều gì đó quý báu hoặc độc đáo.

Sự đặc biệt của câu tục ngữ này xuất phát từ sự đối lập giữa “Mất lòng” (tâm trạng con người) và “Khó kiếm” (điều gì đó đáng giá cao). Cụ thể, nó cho thấy rằng việc “mất lòng” (tâm trạng không bằng lòng) có thể xảy ra khi mọi người cảm thấy điều gì đó “khó kiếm” (đáng giá cao) là dễ tìm thấy hoặc sẵn có. Sự kết hợp này tạo ra sự đánh lừa hoặc đối lập mà người đọc phải suy ngẫm về ý nghĩa thực sự của câu tục ngữ.

3. Phân tích 1 số câu tục ngữ trong bài Những kinh nghiệm dân gian về con người và xã hội:

3.1. Câu tục ngữ “Ở hiền gặp lành”:

Sống hiền là sống một cuộc đời lương thiện, không vụ lợi, không toan tính hại đến người khác. Người sống hiền coi lợi ích của người khác như lợi ích của mình, và vì vậy, luôn đối xử tử tế với mọi người. Tính hiền lành bắt nguồn từ tâm hồn trong sáng và trí tuệ khôn ngoan, không có mục đích cá nhân trong việc làm điều tốt cho xã hội và không mong đợi sự đền đáp.

“Ở hiền gặp lành” là một quy tắc đơn giản nhưng sâu sắc của cuộc sống. Nó ám chỉ rằng khi chúng ta sống lương thiện và hướng thiện, chúng ta thường sẽ gặp phải nhiều điều tốt lành, may mắn trong cuộc đời. Không phải vì người mà chúng ta giúp đỡ sẽ trả ơn cho chúng ta mà là vì cuộc sống chính nó sẽ tạo điều kiện để chúng ta được giúp đỡ trong những tình huống khác. Hành động lương thiện là một hình thức gieo xuống những hạt giống tốt, và chúng ta sẽ thu hoạch được những quả ngọt từ những hạt giống đó.

Cuộc sống được tạo thành từ sự cân bằng và hài hòa giữa các yếu tố. Do đó, chúng ta không chỉ nên đối xử tốt với những người xung quanh mà còn với tất cả các sinh vật khác trên trái đất. Quy tắc “Ở hiền gặp lành” là một lời nhắc nhở cho chúng ta quay về với giá trị lương thiện bản năng và trở về với chính mình.

“Ở hiền gặp lành” có thể coi là nguyên tắc hướng dẫn cuộc sống của mỗi người, đặc biệt là trong thời đại hiện nay. Vì cuộc sống luôn tồn tại những khía cạnh tích cực và tiêu cực, thiện và ác, nên sự tỉnh thức giúp chúng ta nhận ra cách đối nhân xử thế một cách hợp lý. Sự thông minh là một phần kỹ năng mà chúng ta được trời ban, nhưng tính lương thiện là một sự lựa chọn của bản thân. Hãy lựa chọn sống một cuộc đời hiền hòa với tất cả mọi người và để mỗi khoảnh khắc trong cuộc sống đều tràn đầy sự bình yên trong tâm hồn.

3.2. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây:

Câu ‘Ăn quả nhớ kẻ trồng cây’ nhắc nhở chúng ta cần có lòng biết ơn và quý trọng tình nghĩa trong cuộc sống. Ở mặt nghĩa đen, nó đơn giản là việc chúng ta khi thưởng thức quả ngọt, hoa thơm, cần nhớ đến công lao của người đã gieo trồng và chăm sóc cây cối. Những sản phẩm ngon lành này không bao giờ tự nảy mầm và trưởng thành mà luôn cần sự quan tâm và làm việc vất vả của người trồng trọt.

Tuy nhiên, nghĩa bóng của câu tục ngữ này là quan trọng hơn. Nó nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của lòng biết ơn trong cuộc sống hàng ngày. Khi chúng ta đạt được một thành tựu hoặc hưởng một lợi ích nào đó, chúng ta cần phải nhớ đến những người đã đóng góp để chúng ta có được điều đó. Điều này ám chỉ tới việc trân trọng công lao và đóng góp của người khác vào cuộc sống của mình. Sống với lòng biết ơn sẽ giúp chúng ta tạo ra mối quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh và giúp cuộc sống trở nên hạnh phúc hơn.

Trong lịch sử và văn hóa của Việt Nam, lòng biết ơn đã được thể hiện qua các hành động và lễ hội truyền thống. Việc thờ cúng tổ tiên và tưởng nhớ công ơn của các anh hùng dân tộc là một ví dụ điển hình. Ngày nay, lòng biết ơn có thể thể hiện thông qua việc nói lời cảm ơn khi nhận được sự giúp đỡ của người khác, qua việc giúp đỡ bố mẹ trong công việc nhà, hoặc thông qua việc rèn luyện kiến thức và tư duy để có thể đóng góp tích cực cho xã hội.

Tóm lại, câu tục ngữ ‘Ăn quả nhớ kẻ trồng cây’ khuyến khích chúng ta sống với lòng biết ơn và trân trọng những giá trị và đóng góp của người khác vào cuộc sống của mình. Nó là một phần quan trọng của văn hóa và truyền thống Việt Nam, và nó cũng là hướng dẫn cho cuộc sống đáng giá và ý nghĩa.