Phân tích Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân hay nhất

1. Dàn ý phân tích tác phẩm Chữ người từ tù của Nguyễn Tuân:

Mở bài: 

Giới thiệu tác giả tác phẩm, hoàn cảnh sáng tác?

Nhà văn Nguyễn Tuân (1910-1987)

– Ông vừa là một nhà văn lớn, lại là một người nghệ sĩ tài hoa dành cả cuộc đời cho cái đẹp

– Ông thường sáng tác theo phong cách bút ký và tản văn.

Thân bài: 

Phân tích bài Chữ người tử tù chi tiết

 Vẻ đẹp nhân vật Huấn Cao chữ người tử tù

– Hoàn cảnh: Nhân vật Huấn Cao đảm nhiệm vai trò là viên quan trông coi việc dạy học tại một huyện và được mô tả như một vị anh hùng thất thế.

– Hình ảnh nhân vật Huấn Cao được thể hiện gián tiếp dưới góc nhìn của quan quản ngục và thầy văn:

+ Với viên quản ngục: Huấn Cao là “một ngôi sao. .. không xác định”, “một ngôi sao. .. vũ trụ”.

+ Có khả năng “bẻ khoá và vượt ngục” => Một người như ông “văn võ toàn tài”.

=> Viên quản ngục hết sức kính trọng Huấn Cao và tôn thờ Huấn Cao như một bậc hiền nhân.

– Huấn Cao hiện lên trên ba khía cạnh:

+ Một người nghệ sĩ tài hoa với khả năng vẽ thư pháp tuyệt đẹp:

+ Một con người mang nét khí phách kiên cường, bất khuất của một vị anh hùng cái thế.

+ Đáng quý hơn hết là cái tâm vô cùng trong sáng nơi ông.

 Hoàn cảnh: Cuộc sống quay quanh giữa chốn trần gian, nơi mà “người ta sống. .. bẩn thỉu”, “một đống cặn bã” => nơi mà con người ta dễ nhận thấy bản chất ác độc của mình nhất và cũng sẽ dễ bị nhiễm những điều tàn bạo, xấu xa nhất.

 Phân tích nhân vật viên quản ngục

– Ngược lại hoàn toàn khi viên quản ngục lại là con người có “tính cách dịu dàng. .. người ngay”, “cả một thanh âm. .. xô bồ”, một con người “thuần khiết” => Phân tích với thủ pháp trữ tình, sẽ càng khắc hoạ rõ chân dung của một con người mang tâm hồn trong sáng, lương thiện luôn biết giữ mình, không bị môi trường sống làm biến đổi bản thân và cốt cách thanh tao của mình.

– Nhân vật viên quản ngục hiện lên trên hai phương diện:

+ Viên quản ngục là người đam mê và trân trọng cái đẹp.

– Phân tích nét đẹp của cảnh cho chữ

Kết bài:

– Tổng kết lại vấn đề, nêu ngắn gọn cảm nhận của bản thân khi học tác phẩm

– Giá trị tác phẩm và tài năng của Nguyễn Tuân trong lòng bạn đọc.

2. Phân tích chữ người tử tù của Nguyễn Tuân hay nhất:

Nguyễn Tuân được coi là “nhà văn lớn, một nghệ sĩ suốt đời kiếm tìm cái đẹp”, ông có vai trò và ảnh hưởng quan trọng đến nền văn học Việt Nam. Trước cách mạng ông thoát li hiện thực để nhớ lại một thời vang bóng và tập Vang bóng một thời chính là tập truyện tiêu biểu nhất về phong cách của ông trước cách mạng. Trong đó ta không thể không nhắc đến Chữ người tử tù với sự tôn trọng thú viết chữ đẹp truyền thống. Nguyễn Tuân là một cây bút để lại dấu ấn đặc sắc trong nền văn học nước nhà, ông nổi tiếng và được người đọc biết đến qua các bài bút và kí. Là một nhà văn theo “ chủ nghĩa xê dịch”, trong những câu văn cuả Nguyễn Tuân luôn có sự khám phá những vẻ đẹp trước nay ít người để ý đến và có những nét đột phá riêng làm lên tên tuổi của Nguyễn Tuân. Trong các tác phầm làm lên tên tuổi của Nguyễn Tuân không thể không kể đến tác phẩm Chữ người tử tù. Đây là một trong số những tác phẩm để lại dấu ấn cũng như tên tuổi của Nguyễn Tuân trong nền văn học nước nhà.

Chữ người tử tù được đăng trong tuyển tập Vang bóng một thời xuất bản năm 1940 và tác phẩm khi xuất hiện trên tạp chí Tao đàn có tựa Những chữ cuối cùng, sau in thành sách tên là Chữ người tử tù. Tác phẩm đã truyền tải đầy đủ tư tưởng của tác giả, cũng như giá trị nhân văn của tác phẩm. “Chữ” là biểu tượng của cái tốt, cái tài sáng tạo nên cái mới và cần được kính trọng, tôn vinh. “Người tử tù” là hiện thân của cái xấu xa, cái tàn ác, nhất thiết phải loại trừ khỏi xã hội. Ngay từ tiêu đề đã chứa đựng nhiều mâu thuẫn tạo thành tình huống truyện kịch tính, khơi gợi được trí tưởng tượng của người đọc. Qua đó làm sáng tỏ chủ đề tư tưởng của tác phẩm: ca ngợi cái đức và cái tài, khẳng định tính vĩnh cửu của vẻ đẹp trong xã hội.

Tác phẩm có tình huống gặp gỡ rất mới, lạ lẫm, chúng diễn ra trong môi trường xã hội hiện đại ở những giờ phút cuối cùng của người tử tù Huấn Cao, một người với ý chí kiên cường và tài năng lớn song không gặp thời. Vị thế xã hội của hai nhân vật cũng có sự thay đổi. Huấn Cao đã tử từ, muốn phá hoại trật tự xã hội đương thời. Còn quản ngục là người đứng đầu trại giam tỉnh Sơn, đại diện cho luật pháp, trật tự xã hội đương thời. Nhưng ở góc độ xã hội, vị thế của họ đều đảo ngược nhau hoàn toàn: Huấn Cao là người có tài viết thư pháp, người phát minh ra cái đẹp, còn quản ngục là người yêu và quý trọng cái đẹp hơn người sáng tạo ra cái đẹp. Đó là mối quan hệ rất mật thiết gắn bó với nhau. Với tình huống truyện đầy hấp dẫn, đã giúp câu chuyện phát triển logic, hợp lí đẩy lên đến cao trào. Qua đó giúp bộc lộ tính cách nhân vật và làm nổi bật thông điệp của truyện: Sự bất tử của cái đẹp, Sức mạnh chiến thắng của cái đẹp. Sức mạnh chiến thắng và cảm hóa trước nét thanh thuần thoát tục của cái đẹp.

Nguyễn Tuân khắc hoạ vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao ở các bình diện để thấy hết những vẻ đẹp thanh cao đạt đến chân – thiện – mỹ của một người tài hoa bậc nhất. Trước tiên, nhà văn miêu tả Huấn Cao là một người nghệ sĩ tài hoa, nổi danh khắp chốn. Huấn Cao là con người có bản lĩnh hơn người, ông không chịu khuất phục trước quyền lực và danh lợi. Ông không dùng ngòi bút của mình để đánh đổi quyền lực lấy danh lợi, có rất nhiều người muốn mua chữ của ông nhưng ông không bán vì theo chia sẻ của Huấn Cao thì cả cuộc đời ông, ông chỉ cho chữ những người tử tế, đáng kính và những người biết quý trọng, hưởng thụ cái đẹp. Đây cũng là lý do vì sao Huấn Cao đã đồng ý cho chữ viên quản ngục trong một hoàn cảnh hết sức đặc biệt – trong ngục tù và ông cảm kích trước tấm lòng nhân hậu của người quản ngục. Ông xuất hiện thấp thoáng trong hình ảnh của quan quản ngục cùng thầy thơ văn, là người mà “vùng tỉnh Sơn ta đều ca ngợi cái tài viết chữ cực nhanh và siêu giỏi”, chẳng những thế ông còn có khả năng “bẻ khoá và vượt ngục”. Huấn Cao hiện lên trong truyện quả thực là một người “văn võ song toàn”, có tất cả những tư chất của một người anh hùng tài ba. Tác giả giới thiệu Huấn Cao với những miêu tả trên là cũng có ý đồ tốt, nhưng ông muốn giữ cho nhân vật của mình bộc lộ hết sức tự nhiên mà không khiên cưỡng, từ đó giúp người đọc cảm nhận được hình tượng nhân vật và tư tưởng đã truyền đi khắp thiên hạ, khi nhớ đến tên tuổi thì viên quản ngục lẫn thầy thơ lại đều đã từng nghe qua. Cái hào hoa, lãng tử của ông Huấn cao lại được biểu hiện rõ nét nhất khi viên quản ngục bất chấp hiểm nguy, gian khổ với mong muốn có được chữ của ông, chữ ông “đẹp lắm, sáng lắm” chỉ cần có một đôi câu đối của Huấn Cao treo trong nhà coi như là “y đã mãn nguyện” bội phần, dường như trên đời sẽ chả có gì có thể làm cho vị quản ngục hạnh phúc hơn thế nữa.

Ngoài nhân vật trung tâm Huấn Cao, Nguyễn Tuân cũng xây dựng cả một tuyến nhân vật viên quản ngục, một người yêu thích vẻ đẹp và tâm hồn hào hoa nghệ thuật nhưng lại đi lạc vào chốn bẩn thỉu, tục tĩu. Nhà văn xây dựng đồng thời hai nhân vật chính diện song song soi chiếu cho nhau toả sáng với vẻ đẹp tâm hồn cao thượng. Viên quản ngục đã chọn nhầm nghề nghiệp, ông là “một thanh âm trong trẻo xen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật thì lộn xộn ồn ào”. Như cách mà tác giả ví von “Ông trời nhiều khi chơi ác, mang cả những điều thánh thiện vào giữa một đống cặn bã”. Thật đáng trân trọng sống giữa một xã hội rối ren, loạn lạc mà luôn giữ được tâm hồn mình không bị chìm lấp trong bùn lầy, ông ấy đã biết trân trọng điều thiện, biết nể trọng người khác, là sự dũng cảm bất chấp nguy hiểm.

Người cho chữ ở đây là Huấn Cao, nhưng trái với hình ảnh của các tao nhân mặc khách khi cho chữ, Huấn Cao không được thoải mái, tự do về thân thể hay uống rượu thưởng trà mà cổ đeo nẹp chân bị xích vẽ, trong tư thế khó khăn đó, hình ảnh Huấn Cao cho chữ hiện lên càng sáng và có sức hút hơn bất kì nơi nào khác. Làm sao mà trong chốn lao tù lại có thể tồn tai một vẻ đẹp nhân văn như thế? Huấn Cao tựa như bông sen tỏa ngát hương giữa chốn sình lầy tăm tối, tại nơi không ai có thể ngờ đến đó đã tạo lên  những dòng chữ vuông vức đẹp đẽ trên giấy trắng. Người có nhu cầu xin chữ là viên quản ngục – người có hứng thú với cái tài do Huấn Cao nghĩ ra. Điều đặc biệt ở đây là địa vị của người cho chữ và kẻ xin chữ cũng hoàn toàn trái ngược, nếu như Huấn Cao là tên tử tù nguy hiểm bị biệt giam thì viên quản ngục chính là người cai quản nhà ngục có nhiệm vụ bắt giữ những kẻ tử tù khác.

Cảnh cho chữ được diễn ra trong một không gian và thời gian hết sức đặc biệt, nơi Huấn Cao viết nên những dòng chữ “to lắm, đẹp lắm” không phải nơi phòng ốc sạch sẽ, cũng không phải nơi phong cảnh hữu tình như mọi khi mà lại là không gian u ám, ngột ngạt của ngục tù “một buồng tối, chật chội ẩm thấp, tường đầy rẫy mạng nhện, tổ kiến, đất bừa bãi phân chuột, phân gián”. Thời gian viết chữ sao cũng rất đặc biệt, đó không phải ban ngày hay bất kì thời điểm nào khác trong ngày mà lại là giữa đêm khuya khoắt, khi bóng tối đã bao trùm lên toàn bộ cảnh vật , khung cảnh nhà giam đìu hiu tăm tối được soi sáng bằng ánh nến hiu hắt và khi mọi người đã đi vào giấc ngủ- đấy là thời điểm mà viên quản ngục xin chữ của Huấn Cao. Huấn Cao lựa chọn thời điểm đặc biệt này phải chăng là để bảo vệ vị quản ngục tránh khỏi những tai tiếng không đáng có. Hay là do chỉ trong khung cảnh và thời điểm đó là thích hợp nhất và tránh khỏi sự quấy nhiễu và xao nhãng bởi những hoạt động xung quang? Cảnh ngục tù là nơi của những cám dỗ, sự dối trá và các trò chơi xấu nhau, là nơi của những tiếng đánh đập chửi bới và đe dọa. Có thể nói khung cảnh chốn ngục tù đầy cay nghiệt đó lấy đâu ra chỗ cho sự thăng hoa và giao thoa của trí tuệ. Huấn Cao không muốn một con người tốt đẹp như viên quản ngục bị rơi vào vòng xoáy của những thị phi đen tối đó.

Tác phẩm đã tạo nên một tình huống truyện hết sức đặc biệt. Với cách xây dựng nhân vật này, mỗi một nhân vật đều có vẻ đẹp riêng, trí tuệ, khí phách và lòng trọng người tài. Đồng thời, tác phẩm cũng thành công khi Nguyễn Tuân đã gợi nên một không khí xa xưa đến giờ vẫn còn nguyên vẹn. Nhịp điệu các câu văn nhẹ nhàng, chậm rãi góp phần làm tái hiện không khí hoài cổ của tác phẩm. Lối viết tương phản được vận dụng linh hoạt, uyển chuyển.

3. Phân tích Chữ người tử tù theo sơ đồ tư duy hay nhất:

Chữ người tử tù là tác phẩm nổi bật của Nguyễn Tuân, thể hiện phong cách độc đáo của ông trong việc tôn vinh cái đẹp và nhân cách con người ngay cả khi đặt trong bối cảnh đen tối của chế độ cũ. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện về một người tử tù mà còn là bài ca ngợi về giá trị của cái đẹp, lòng cao thượng và sự gắn kết giữa cái mỹ và cái thiện. Nguyễn Tuân, với bút pháp giàu chất thơ và sự tinh tế trong ngôn ngữ, đã làm sống lại một không gian nghệ thuật đầy chất nhân văn qua hình tượng nhân vật Huấn Cao và viên quản ngục.

• Bối cảnh và ý nghĩa câu chuyện

Tác phẩm lấy bối cảnh thời phong kiến suy tàn, khi xã hội trở nên nhiễu nhương, con người bị dồn vào cảnh éo le. Nguyễn Tuân xây dựng câu chuyện xung quanh cuộc gặp gỡ định mệnh giữa Huấn Cao – một kẻ tử tù với khí phách hiên ngang và tài năng thư pháp vượt trội, và viên quản ngục – người dù bị trói buộc trong trách nhiệm nhưng vẫn còn niềm đam mê cái đẹp. Tình huống đặc biệt này đã mở ra không gian để Nguyễn Tuân khai thác những giá trị nhân văn và cái đẹp vượt lên trên mọi ranh giới xã hội.

• Hình tượng nhân vật Huấn Cao

Huấn Cao là một nhân vật tài hoa và bất khuất. Ông là nhà nho, người mang trong mình khí chất của một người tài hoa nhưng không khuất phục trước cường quyền. Huấn Cao không chỉ có tài viết chữ đẹp mà còn là một vị anh hùng dám đứng lên đấu tranh cho lý tưởng của mình, mặc cho triều đình phong kiến coi ông là “kẻ đại nghịch.” Sự tài hoa của Huấn Cao được miêu tả qua tài năng thư pháp hiếm có, với những nét chữ “vuông vắn, rõ ràng và đẹp đẽ.” Ông chỉ cho chữ những ai thực sự hiểu và trân trọng cái đẹp, coi đó như một báu vật của đời.

Điều khiến Huấn Cao trở nên đặc biệt không chỉ là tài năng mà còn là phẩm cách cao quý. Khi bị viên quản ngục giam giữ và biệt đãi, ông không hề e dè, mà ngược lại, thể hiện sự cao ngạo, coi thường cường quyền. Câu nói thẳng thừng của ông với quản ngục: “Ngươi hỏi ta muốn gì? Ta chỉ muốn có một điều. Là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây” là minh chứng cho sự khinh bỉ quyền lực của ông, đồng thời cũng khẳng định nhân cách vững vàng, bất khuất của người tử tù.

• Hình tượng viên quản ngục

Viên quản ngục trong Chữ người tử tù là nhân vật đối lập với Huấn Cao nhưng cũng có vẻ đẹp tâm hồn sâu sắc. Trái ngược với hình ảnh của một kẻ cai trị, viên quản ngục mang trong mình tình yêu sâu sắc đối với cái đẹp và lòng tôn kính dành cho Huấn Cao. Dù bị trói buộc bởi chức trách và hoàn cảnh, viên quản ngục vẫn không ngừng nuôi dưỡng ước muốn có được chữ của Huấn Cao. Ông trân trọng cái đẹp của từng nét chữ và xem đó là đỉnh cao của nghệ thuật, là ánh sáng giữa cuộc đời tối tăm của mình.

Khung cảnh nhà tù lạnh lẽo không làm mờ đi tấm lòng trong sáng và sự chân thành của viên quản ngục. Ông âm thầm biệt đãi Huấn Cao, tìm mọi cách thể hiện lòng tôn kính với một con người tài hoa và khí phách. Quản ngục không chỉ là người yêu cái đẹp mà còn là hiện thân của những người vẫn giữ được lòng thiện và niềm hy vọng dù đang sống trong môi trường dơ bẩn, tăm tối.

• Tình huống truyện độc đáo: Cảnh cho chữ

Cảnh cho chữ trong Chữ người tử tù là điểm nhấn nghệ thuật và tư tưởng của tác phẩm. Trong đêm khuya tĩnh mịch, nơi ngục tối ẩm thấp, giữa ánh đuốc đỏ rực, một cảnh tượng kỳ vĩ và chưa từng có diễn ra: người tử tù Huấn Cao, chân vướng xiềng, cổ đeo gông, nhưng vẫn đĩnh đạc, uy nghi, đang dậm từng nét chữ trên tấm lụa trắng. Viên quản ngục và thầy thơ lại khúm núm đứng bên cạnh, lặng lẽ ngắm nhìn. Khung cảnh này chính là sự đối lập giữa cái đẹp thanh tao của thư pháp và không gian tăm tối của ngục tù, sự đối lập giữa cái thiện và cái ác, giữa tự do và giam cầm.

Đây là một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có” vì việc cho chữ vốn là hoạt động tao nhã, trang trọng, nhưng lại được thực hiện trong một không gian ẩm thấp, đầy phân chuột, phân gián. Chính trong cái đối lập này, Nguyễn Tuân đã làm nổi bật giá trị cao cả của cái đẹp và lòng nhân đạo. Cái đẹp ở đây đã thắng thế, biến nơi ngục tù trở thành một không gian thiêng liêng, sáng chói bởi tài năng và tâm hồn cao đẹp của Huấn Cao. Cảnh cho chữ không chỉ là hành động trao tặng nghệ thuật mà còn là hành động đền đáp một tấm lòng trong thiên hạ, là sự tri ân của Huấn Cao đối với quản ngục.

• Giá trị nhân văn và tư tưởng của tác phẩm

Chữ người tử tù khẳng định niềm tin của Nguyễn Tuân vào giá trị trường tồn của cái đẹp và lòng thiện lương. Nhân vật Huấn Cao, với phẩm chất tài hoa và nhân cách vững vàng, là hiện thân của cái đẹp hoàn mỹ, của lý tưởng sống vươn tới chân-thiện-mỹ. Cảnh cho chữ là lời khẳng định mạnh mẽ rằng cái đẹp có thể sinh ra ở bất cứ đâu, ngay cả trong môi trường tăm tối nhất, và cái thiện lương, thiên lương có thể tồn tại ngay cả trong những hoàn cảnh éo le.

Nguyễn Tuân còn ngầm phê phán xã hội đương thời qua việc xây dựng hình tượng ngục tù – một nơi không phải là để quản thúc, rèn giũa mà là nơi bóp nghẹt những tâm hồn cao quý. Dưới chế độ cũ, cái đẹp và cái thiện bị chèn ép, trói buộc, nhưng Nguyễn Tuân vẫn luôn tin rằng ở đâu có thiên lương, cái đẹp sẽ luôn tìm cách tỏa sáng và vượt qua những áp bức của quyền lực tàn bạo.

• Nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân

Nguyễn Tuân đã thành công trong việc sử dụng ngôn ngữ và bút pháp lãng mạn để khắc họa sâu sắc nhân vật và tình huống trong Chữ người tử tù. Cách dùng từ ngữ giàu tính tạo hình, kết hợp với biện pháp đối lập làm nổi bật cái đẹp, sự cao thượng và lòng nhân ái. Ngôn ngữ của Nguyễn Tuân không chỉ miêu tả mà còn gợi cảm, tạo nên một không gian nghệ thuật đậm chất cổ điển, trang nghiêm và đầy thi vị.

Bút pháp của ông cũng mang tính tráng lệ với những chi tiết tả thực nhưng lại đan xen những yếu tố huyền ảo, tạo nên sự “vừa hư vừa thực” trong khung cảnh cảnh cho chữ. Sự đối lập giữa cái đẹp và không gian nhà tù, giữa ánh sáng và bóng tối đã được Nguyễn Tuân sử dụng rất hiệu quả, góp phần tạo nên sức mạnh thẩm mỹ của tác phẩm.

• Kết luận

Chữ người tử tù không chỉ là một tác phẩm văn học đỉnh cao mà còn là một biểu tượng cho niềm tin của Nguyễn Tuân vào cái đẹp, cái thiện và lòng nhân ái. Nhân vật Huấn Cao và cảnh cho chữ là minh chứng cho lý tưởng nghệ thuật của Nguyễn Tuân, nơi mà cái đẹp không chỉ tồn tại mà còn vượt qua mọi giới hạn, chiến thắng cái ác và trở thành biểu tượng của hy vọng, của những giá trị cao cả của con người.

Tác phẩm của Nguyễn Tuân không chỉ gợi lên một cảm giác thẩm mỹ sâu sắc mà còn để lại bài học về nhân sinh, về tầm quan trọng của lòng thiện lương và sức mạnh bất tử của cái đẹp. Chữ người tử tù là bài ca về vẻ đẹp và ý chí bất khuất của con người, là sự khẳng định của Nguyễn Tuân rằng cái đẹp và lòng tốt có thể tồn tại ngay cả trong những nơi tối tăm nhất và sẽ luôn là nguồn sáng dẫn đường cho nhân loại.