Tóm tắt, bố cục, nội dung văn bản Nếu mai em về Chiêm Hóa

1. Tóm tắt, bố cục, nội dung văn bản Nếu mai em về Chiêm Hóa:

1.1. Tóm tắt:

Mẫu 1:

Tác phẩm “Nếu mai em về Chiêm Hóa” có nội dung chính thể hiện nỗi nhớ quê hương sâu sắc của tác giả. Nỗi nhớ sâu sắc có thể được thể hiện qua những hình ảnh được tác giả khắc họa không chỉ về thiên nhiên, con người mà còn cả khung cảnh yên bình của Chiêm Hóa. Bằng những hình ảnh đẹp đẽ, tác giả miêu tả nỗi nhớ qua những khung cảnh như cái lạnh tháng 12 hay mùa măng mới. Tác giả cũng khắc họa những địa danh quen thuộc của quê hương một cách chi tiết, thể hiện rõ nét nỗi đau khao khát nơi này.

Mẫu 2:

Chiêm Hóa – mảnh đất thân yêu trên quê hương cách mạng Tuyên Quang được khắc họa rõ nét qua tác phẩm Nếu mai em về Chiêm Hóa. Những hình ảnh thiên nhiên, con người, địa danh được tác giả miêu tả rất sắc nét, đẹp mắt, tạo nên một khung cảnh vô cùng yên bình và hoài cổ. Toàn bộ tác phẩm thơ là sự thể hiện tình cảm sâu sắc của tác giả đối với quê hương, thể hiện rõ tình yêu, sự kính trọng đối với quê hương thân yêu.

1.2. Bố cục:

– Nội dung chính của từng phần trong bài thơ:

+ Khổ 1, 2: vẻ đẹp thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa.

+ Khổ 3, 4: vẻ đẹp của đời sống con người Chiêm Hóa trong mùa xuân.

+ Khổ 5: nét riêng trong lễ hội đầu năm ở Chiêm Hóa.

Nếu mai em về Chiêm Hóa
Cho ta gửi nỗi nhớ cùng
Tháng giêng mưa tơ rét lộc
Em về vừa kịp mùa măng.

Sông Gâm đôi bờ cát trắng
Đá ngồi dưới bến trông nhau
Non Thần hình như trẻ lại
Xanh lên ngút ngát một màu.

Phố đông cứ mải tìm nhau
Cô gái Dao nào cũng đẹp
Vòng bạc rung rinh cổ tay
Ngù hoa mơn mởn ngực đầy.

Con gái bản Tày duyên quá
Sắc chàm như cũng pha hương
Chỉ riêng nụ cười môi mọng
Mùa xuân e cũng lạc đường.

Nếu mai em về Chiêm Hóa
Đầu xuân đi hội lùng tùng
Quả còn chạm vai thì nhặt
Ngày lành duyên tốt mừng nhau.

(Tháng Giêng, Ất Hợi)

1.3. Nội dung văn bản Nếu mai em về Chiêm Hóa:

– Đoạn văn viết về quê hương, vùng đất Chiêm Hóa – một huyện nằm ở phía Bắc tỉnh Tuyên Quang với cảnh sắc khi xuân về. Cánh đặc biệt thể hiện tình yêu quê hương, nhớ về cội nguồn của tác giả.

Nghệ thuật :

– Sử dụng linh hoạt các biện pháp tu từ: nhân cách hóa, ám chỉ, ám chỉ.

– Miêu tả những hình ảnh sống động, thơ mộng của thiên nhiên.

– Ngôn ngữ giản dị, gần gũi với người đọc.

2. Soạn bài Nếu mai em về Chiêm Hóa:

Câu 1 (trang 45 SGK Ngữ văn 8 tập 1): Chú ý đến những hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên.

Trả lời:

Những hình ảnh có thể diễn tả vẻ đẹp của thiên nhiên: Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

Câu 2 (trang 45 SGK Ngữ văn 8, tập 1): Chỉ ra biện pháp tu từ nhân cách hóa trong khổ thơ.

Trả lời:

Những biện pháp tu từ nhân cách hóa trong khổ thơ “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.

Câu 3 (trang 45 SGK Ngữ văn 8, Phần 1): Chú ý những hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của con người.

Trả lời:

Những hình ảnh thể hiện vẻ đẹp con người: cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.

Câu 4 (trang 46 SGK Ngữ văn 8, tập 1): Câu thơ của ai được lặp lại trong nỗi trong khổ cuối?

Trả lời:

Dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” được điệp lại với câu thơ đầu tiên trong bài.

*Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 46 SGK Ngữ văn 8, tập 1): Xác định bố cục và dòng cảm xúc của bài thơ Nếu ngày mai em về Chiêm Hóa

Trả lời:

– Bố trí bài thơ: 5 khổ.

+ Khổ 1, 2: bức tranh thiên nhiên vào mùa xuân ở Chiêm Hóa.

+ Khổ 3, 4: vẻ đẹp con người trong mùa xuân.

+ Khổ 5: nét riêng trong lễ hội đầu năm ở Chiêm Hóa.

– Mạch cảm xúc có cấu trúc đơn giản, bình dị, đi từ cảnh sắc thiên nhiên đến con người và những rung cảm, nét đặc sắc của cảnh vật khi bước vào mùa xuân trên quê hương.

Câu 2 (trang 46 SGK Ngữ văn 8 tập 1): Tác giả sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào để tạo nên bức tranh thiên nhiên, con người mùa xuân? Hãy chia sẻ ấn tượng và nhận xét của bạn về bức tranh đó (Gợi ý: về màu sắc, sức sống, về nét độc đáo của mùa xuân vùng núi phía Bắc,…)

Trả lời:

– Hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên, con người mùa xuân

+ Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

+ Cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.

– Thiên nhiên và con người đã tạo nên một bức tranh với màu sắc, đường nét sống động hài hòa với vẻ đẹp của sông Gâm, núi Thần và cô gái Dao.

Câu 3 (trang 46 SGK Ngữ văn 8, tập 1): Chỉ ra, phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân cách hóa được sử dụng ở khổ thơ 2, 4 của đoạn văn.

Trả lời:

– Các biện pháp nhân hoá được sử dụng

+ Ở khổ thơ 2: hình ảnh “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.

+ Ở khổ thơ 4: hình ảnh “mùa xuân e cũng lạc đường”.

– Tác phẩm: phác họa một bức tranh mùa xuân hấp dẫn, giúp người đọc hình dung cảnh sắc thiên nhiên trở nên sinh động, gần gũi hơn.

Câu 4 (trang 46 SGK Ngữ văn 8, tập 1): Tìm các từ có thể thay thế từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa”. Theo em, vì sao nên chọn từ “về”?

Trả lời:

– Từ đồng nghĩa với từ “trở về” trong dòng thơ “Nếu ngày mai em về Chiêm Hóa”: đi, trở lại, tới, đến,…

– Theo tôi nên chọn từ “trở về” vì Chiêm Hóa là quê hương, cội nguồn của tác giả. Thể hiện sự thân thuộc, tình cảm của tác giả đối với mảnh đất thân yêu này.

Câu 5 (trang 46 SGK Ngữ văn 8, tập 1): Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả đối với quê hương?

Trả lời:

Bài thơ đã thể hiện được tình cảm, tình yêu quê hương, cội nguồn sâu sắc, nồng nàn, chân thành của nhà thơ.

Câu 6 (trang 46 SGK Ngữ văn 8, Phần 1): Giả sử sau dấu ba chấm Nếu ngày mai em trở về… là tên quê hương của em, em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào về quê hương em? Tại sao lại chọn những chi tiết, hình ảnh đó?

Trả lời:

– Nếu mai tôi trở lại… là tên quê hương tôi, tôi sẽ chia sẻ hình ảnh hoa mận nở giữa rừng trắng.

– Quê tôi ở vùng núi Tây Bắc, những ngày đầu xuân năm mới, khắp các con đường, làng mạc vùng cao tràn ngập sắc trắng tinh khiết của hoa mận. Loài hoa tượng trưng cho sự ngọt ngào và lắng nghe sâu sắc tâm hồn du khách bốn phương.

3. Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm Nếu mai em về Chiêm Hóa:

3.1. Tác giả:

Nhà thơ Mai Liễu (1949 – 2020): tên thật là Ma Văn Liễu, sinh năm 1950 tại xã Cống Đa, huyện Yên Sơn, tỉnh Tuyên Quang. Khi làm thơ, làm báo, ông thường dùng bút danh Mai Liễu.

Ông là nhà thơ dân tộc Tày, nổi tiếng với những bài thơ viết về tình yêu quê hương, đất nước, đặc biệt là thơ về các dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới.

Thơ Mai Liễu khá phong phú về đề tài: bà viết nhiều về Bác Hồ, về chiến tranh – chiến sĩ, về tình yêu, và gần đây viết nhiều về thế sự, đặc biệt là quê hương và tình yêu đồng bào miền núi.

Trong suốt cuộc đời sáng tạo của mình, ông đã để lại nhiều tác phẩm có giá trị với hàng chục tập thơ được xuất bản như:  “Suối làng” (1994), “Mây vẫn bay về núi” (1995), “Lời then ai buộc” (1996), “Tìm tuổi” (1998), “Giấc mơ của núi” (2001), “Đầu nguồn mây trắng” (2004), “Bếp lửa nhà sàn” (2005), “Núi vẫn còn mưa” (2013), tuyển tập “Thơ Mai Liễu”,…

3.2. Tác phẩm Nếu mai em về Chiêm Hóa:

– Thể loại:

Nếu mai em về Chiêm Hóa thuộc thể loại: thơ sáu chữ.

– Nguồn gốc và hoàn cảnh sáng tác:

Bài thơ “Nếu mai em về Chiêm Hóa” được trích từ tuyển tập “Thơ Mai Liễu”, Nxb Hội Nhà Văn, Hà Nội, 2015.

– Phương thức biểu đạt:

Phương thức biểu đạt bao gồm các phương thức miêu tả, biểu đạt, phương thức chính: biểu đạt.

– Ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người vùng núi phía Bắc nước ta vào mùa xuân: khi mùa xuân đến mang sức sống khắp nơi, cả vùng núi như chiếc khăn ngọc nhiều màu sắc, rực rỡ. trước vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng hiểm trở, trở về với những cánh đồng hoa bạt ngàn trải dài xuống các thung lũng, núi ẩn, sườn đồi dốc. Hãy đến những con phố ở đây, giống như một câu lạc bộ giữa khung cảnh mê hoặc.