Phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú

1. Hướng dẫn phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú ngắn gọn nhất: 

1.1. Mở bài:

Giới thiệu tác giả Tố Hữu và bài thơ “Khi con tu hú “: Bài thơ” Khi con tu hú “của nhà thơ Tố Hữu là một trong các bài thơ nổi tiếng và đặc sắc nhất đã xuất bản trong thời kỳ tác giả bị giam giữ tù.

1.2. Thân bài:

Giới thiệu những đặc sắc nghệ thuật của bài thơ:

Tố Hữu là một nhà thơ lớn của Việt Nam và thơ văn của ông có tầm tác động sâu sắc đối với đời sống văn học nước nhà.

Trong thơ của Tố Hữu luôn ẩn chứa nhiều nét riêng biệt đặc sắc của một thi nhân nổi tiếng Việt Nam

Bài thơ “Khi con tu hú” của ông với nhiều đặc sắc nghệ thuật đã phần nào thể hiện rõ cá tính và nghệ thuật thơ của Tố Hữu.

Nghệ thuật tả và trí tưởng tượng của nhà thơ:

Cách tưởng tượng của nhà thơ cho thấy sức sống và khí thế của mùa hè đang thức dậy mạnh mẽ

Không hề thấy bóng dáng của người tù đang giam giữ trong nhà lao mà chỉ thấy hình ảnh con người ở giữa đất trời mênh mông, phóng khoáng hưởng thụ không gian rộng.

Nghệ thuật phối hợp thời gian:

Dưới cây bút cùng trí tưởng tượng của nhà thơ, bức tranh mùa hè có tiếng ve sầu ồn ào, có ruộng lúa trải vàng, trời xanh cao bát ngát và tiếng sáo diều râm ran.

Đó là một bức tranh có gần – xa, khung cảnh cao – thấp và ngập tràn ánh sáng, âm nhạc. Đó thực sự là những bài thơ hay và tràn đầy tâm tư tình cảm.

1.3. Kết bài:

Ý nghĩa của đặc sắc nghệ thuật đối với bài thơ: Hai khung cảnh với những cảnh vật trái ngược hoàn toàn đã tạo nên sự bùng nổ và đưa niềm khao khát giải phóng của người tù cách mạng đến cao trào. Bài thơ để lại những tiếng gầm vang trong tâm hồn người tù, đó chính là tiếng chim tu hú và tiếng thân hận của nhà thơ.

2. Phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú hay nhất:

Là một nhà thơ làm Cách mạng, Tố Hữu đã có thời gian dài chịu đựng cảnh bị giam cầm trong tù. Và cũng chính thời gian ấy, khá nhiều bài thơ đã được xuất bản, trong đó có tác phẩm “Khi con tu hú”. Bài thơ thể hiện được tiếng lòng cùng tâm trạng khát khao được giải phóng và xông pha trận mạc của người chiến sĩ Cộng sản.

Thơ của ông dường như chịu tác động sâu sắc từ đời sống văn chương thế giới, nhưng cũng có được một số chất riêng đặc biệt để tạo ấn tượng. Thơ ông toát nên sự tinh tế và cá tính riêng của một thi nhân Việt. Đắm chìm vào trong đó, người đọc sẽ thấy được bức tranh mùa hè đầy rực rỡ với những thanh âm, sắc màu và thậm chí là ngập tràn cả thiên nhiên của Tố Hữu.

“Khi con tu hú” cũng làm khá tốt việc đó, và thay vào đấy có một điều khiến người đọc nhắc hoài đến tác giả này hơn là các sáng tạo nghệ thuật hay theo đúng cách của ông: .

“Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần “

Đọc hai câu đầu ta đã phần nào hình dung được quang cảnh có nét giống khi Bác viết bài thơ Soi trăng tròn. Ài ba bức tường và thanh thép làm sao ngăn được quang cảnh thi nhân tưởng tượng và mơ ước trong đầu? Về một làng quê yên bình, cánh đồng lúa chín và hoa quả đang đến độ chín mọng. .. dường như đang vẫy gọi người đọc.

Không khí một mùa hè thật sự sôi động và cuồng nhiệt đủ sức kích thích tất cả năm giác quan của con người: khi trong không khí có tiếng chim ríu rít, sắc vàng cam rực của lúa, hương hoa quả thơm thoang thoảng. Ta ngỡ rằng Tố Hữu đang được ở giữa trời đất mênh mông và hưởng thụ khoảng không gian rộng như chưa từng bị giam cầm trong nhà lao.

” Vườn râm dậy tiếng ve rang

Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không”

Không biết bao cảnh đẹp được hiện rõ trong mắt nhà thơ, khi có những tiếng ve sầu ồn ào, một sân đầy ngô phoi vàng và xen vào đó là tiếng sáo diều du dương trong khoảng trời xanh cao. Bức tranh thiên nhiên mang đủ sắc màu, biến thái, thanh âm theo các chiều rộng và sâu Thật là một áng thơ đẹp, mang nhiều ý tượng trữ tình thoát khỏi việc giam cầm con người.

“Ta nghe hè lên bên này

Mà chân muốn đẩy cả nhà hè ôi! “

Tóm gọn 2 câu thứ 5,6 ta mới được chiêm ngưỡng hình ảnh trong nhà tù của Tố Hữu. Ngay khoảnh khắc đó, bức tranh mùa hè đẹp đẽ gần như biến mất, mà toàn là sự ngột ngạt và nóng nực cố hữu. Và thêm vào đấy là thứ tâm trạng bị thay đổi khi thực tế đã nhắc chúng ta đang giam cầm, bức bối đến độ tác giả còn định “đập tan phòng” ra ngoài chốn này.

Lạ lùng là ở chỗ thiên nhiên bên ngoài lại rực rỡ mời gọi, còn con người bên trong vẫn bị giam trong các lớp tường gạch xám lạnh. Nếu mùa hè đã mang tới một chút gì đấy cho hồn thơ đến được với trời đất, thế thì mùa hè lại làm thi sĩ:

“Ngột làm sao, chết đi thôi

Con chim tu hú vẫn còn kêu!”

Tâm trạng thơ biến đổi theo tiếng tu hú kêu vào các thời gian khác nhau. Tất cả cảm xúc hỷ nộ ái khổ, mọi thứ biến đổi từ nhanh đến chậm cũng đều từ tiếng kêu ấy mà ra. Tất cả mặc cho mọi biến đổi đó, con chim tu hú tiếp tục làm việc của nó với Kêu.

Và cũng từ những so sánh trên, ta còn thấu hiểu hơn giá trị thẩm mỹ hết sức độc đáo của câu hát khi nó phối hợp nhuần nhuyễn được khung cảnh thiên nhiên cả bên trong và bên ngoài trại giam. Sự tương phản giữa chúng tạo nên cảm giác ngột ngạt, ức chế khiến cho khát vọng và mơ ước của người tài nhân bị giam cầm đạt lên đỉnh điểm. Nó đã thể hiện được tài kiệt xuất của người sáng tác trí tưởng tượng khi miêu tả nhân vật, đồng thời cũng giúp người xem biết tâm tư của một người chiến sĩ cộng sản.

3. Phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú ý nghĩa nhất: 

Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần.

Ta tưởng rằng hai câu thơ này không phải cất lên từ nóc nhà mà đang chảy ra từ cây bút ở đầu một làng quê rất thanh bình, có những đồng lúa, có vườn quả chín vào vụ hè như vải thiều, nhãn lồng…

Cái sức sống của mùa hè đang dậy trào mạnh mẽ. Con chim thích xơi quả ngọt ríu rít gọi nhau, lúa chiêm đang đổi dần màu xanh sang màu vàng và trên cây một hương vị ngọt ngào đang theo nắng, mưa để ngấm làm quả từ chất chua trở thành ngọt!

Lạ hơn nữa là mấy câu thơ dưới đây lại chẳng có chút hình ảnh cụ thể về tâm trạng của người làm thơ đang ngồi trong tù, chỉ như ai đấy ở ngoài nắng mới cảm nhận thấy cảnh vật mùa hè đang rung rinh trong một không gian rộng lớn:

Vườn râm dậy tiếng ve ngân

Bắp rây vàng hạt, đầy sân nắng đào

Trời xanh càng rộng càng cao

Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không.

Sức sống của mùa hè, dưới bàn tay của nhà thơ là tấm phong cảnh của đồng quê trên núi cao!

Tiếng sáo ngân vi vu ở một cây nào đấy, trước một sân phơi vàng bắp và lúa. Trời vào lúc sáng sớm có những tiếng chim kêu và ánh nắng của ngọn đèn mặt trời tạo nên một thứ nắng mới: vàng hột. Đó là trên mặt biển. Trên cái giàn cao và chót vót ấy thì có đôi con diều sáo đang nhào lộn bên nhau. .. Y như thế là bức ảnh có khoảng cách xa giữa dưới thấp và trên cao, có màu xanh lục đậm của lá cây, màu vàng của ngô, màu “ nắng đào ” của trời làm tràn ngập sáng cho đôi con diều bay lượn trong không gian.

Ôi! Những vần thơ quả là đẹp và tình cảm thật nồng nàn biết bao nhiêu. ..

Nhưng trong mây câu thơ này tất cả những cảnh đẹp, những lãng mạn, sự dịu dàng đã biến hết chỉ còn đọng lại một mùa hè oi bức, ngột ngạt khiến nhà thơ người tù chỉ biết đá thật mạnh tay để căn phòng không vỡ tung:

Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi!

Thì ra, trên kia nhà thơ ngồi trong tù hình dung nên thứ thiên nhiên như thể mình đang tưởng tượng đến. Đó là phần tự do của con người rời bỏ lưới thép mà ra.

Thực trạng thì nhà thơ đang ở tù, đang bực bội, bức bách, vậy mà những vần thơ trên tay lại rõ ràng, sinh động.

Lạ lùng là ở chỗ thiên nhiên bên ngoài lại rực rỡ mời gọi, còn con người bên trong vẫn phải giam trong các lớp tường gạch xám lạnh. Nếu mùa hè đã mang tới một chút gì đấy cho hồn thơ gần hơn với trời đất, thì mùa hè cũng làm nhà thơ:

Ngột làm sao, chết uất thôi

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu.

Cảm xúc của nhà thơ bắt đầu bức bối và dồn nén đến tột cùng nhưng chỉ là: Con chim tu hú ngoài trời lại kêu.

Nghệ thuật độc đáo của tập thơ là cách cấu trúc hai tầng của không gian sống (ngoài trời, trong tù) hai cảnh vật đối lập nhau và sự mở ra với sức mạnh bùng nổ làm toát nên niềm khát khao giải phóng của người lính mới trên tấm nền của đêm hè tràn đầy năng lượng.

Nếu không có một tâm hồn hoà mình với thiên nhiên làm sao có thể miêu tả một mùa hè như thế. Bài thơ để lại nơi người xem hai tiếng kêu: tiếng kêu của con chim tu hú và tiếng thét dữ dội có tính đấu tranh trong lòng khát khao giải phóng của người tù.

4. Phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú ấn tượng nhất: 

Bài thơ “Khi con tu hú” của nhà thơ Tố Hữu là một trong các tập thơ mới và hay nhất đã xuất hiện trong thời kỳ tác giả bị nhốt tù. Bài thơ ra đời là tiếng lòng cùng tâm trạng của người chiến sỹ cách mạng khát khao sống tự do và vẫy vùng đó đây. Bài thơ đã cho người xem thấy một bức tranh mùa hè tươi sáng và rực rỡ sắc màu, thanh âm, đặc biệt là về tâm hồn, cuộc sống của tác giả.

Có thể nói, Tố Hữu là một nhà thơ lớn của Việt Nam, thơ văn của ông có sức tác động sâu sắc đối với đời sống văn học dân tộc. Chính vì thế trong thơ của Tố Hữu luôn ẩn chứa những nét riêng biệt đặc sắc của một thi nhân nổi tiếng Việt Nam. Bài thơ “Khi con tu hú” của ông với nhiều đặc trưng nghệ thuật đã phần nào thể hiện rõ cá tính và nghệ thuật thơ của Tố Hữu.

“Khi con tu hú gọi bầy

Lúa chiêm đang chín, trái cây ngọt dần”

Tác giả đang ở trong tù nhưng đã tạo nên một cảnh tượng như thể đang đứng ở nơi miền thôn quê thanh bình vừa có ruộng đồng lúa lại có vườn rau quả. Có thể thấy, cách miêu tả của nhà thơ chỉ thấy sức sống và khí thế của mùa hè đang thức dậy mạnh mẽ, có tiếng chim ríu rít gọi bầy, có lúa đang chín vàng cánh đồng và có hương thơm ngát của cây hoa. Không hề thấy bóng dáng của người tù bị giam trong nhà lao mà chỉ thấy những con người ở giữa đất trời mênh mông, thư thái hưởng thụ không gian bao la.

“Vườn râm dậy tiếng ve ngân…

Đôi con diều sáo lộn nhào tầng không”

Dưới bàn tay cùng những sáng tạo của nhà thơ, bức tranh mùa hè có tiếng ve sầu ồn ào, có ruộng lúa trải vàng, trời trong cao rộng và tiếng sáo diều vi vu. Đó là một bức tranh có gần – xa, khung cảnh cao – thấp và ngập tràn sắc màu, thanh âm. Đó quả là những bài thơ hay và tràn đầy tâm tư tình cảm.

“Ta nghe hè dậy bên lòng

Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi!”

Câu thơ đã phản ánh đúng tâm trạng trong tù của tác giả khi mùa hè đẹp đẽ bỗng dưng đi qua, chỉ khác là mùa hè nóng bức, chật chội khiến cho tác giả phải “đạp tan phòng”. Đến lúc này, tâm trạng nhà thơ đã bị thay đổi, ấm ức khi đang trong cảnh giam cầm, không ra ngoài khỏi nơi tù đày:

“Ngột làm sao, chết uất thôi

Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!”

Như vậy có thể thấy, tất cả cảm xúc và tâm trạng của nhà thơ đều được dẫn dắt bởi tiếng chim tu hú kêu, ở mỗi hoàn cảnh khác nhau, tiếng chim đã khiến tâm trạng tác giả có những chuyển biến trái ngược nhau. Và nghệ thuật độc đáo của tập thơ này là những tương phản hoà hợp của thiên nhiên, cảnh vật bên trong và bên ngoài nhà tù. Hai khung cảnh với những sắc thái đối lập này đã tạo nên tính tương phản và đưa sự khao khát giải phóng của người tù chính trị đến cao trào. Bài thơ để lại những tiếng kêu ám ảnh trong lòng người xem, đó có thể là tiếng chim tu hú và tiếng thân đau đớn của nhà thơ.

5. Phân tích đặc sắc nghệ thuật của bài thơ Khi con tu hú 10 điểm:

Khi con tu hú là bài lục bát ngắn, bao gồm mười câu thơ rất hay của Tố Hữu đã được đưa vào chương trinh Ngữ văn THCS trong suốt một thời gian dài. Bài thơ là nỗi lòng của tác giả về những năm tháng bị giam giữ ở Huế. Không khó để tìm ra bài thơ được ghép từ hai bức tranh đối lập: hiện thực cuộc sống tươi đẹp ngoài đời và chính tâm trạng của tác giả trong tù.

Hay như xúc cảm buồn bực, đau khổ ở bốn câu thơ cuối:” Ta nghe hè dậy bên lòng/Đôi chân muốn đạp tan phòng hè ôi/Giận làm sao, uất chết thôi/Con chim tu tú ngoài trời cứ kêu” biểu thị cho ý chí quật cường và quyết tâm hoạt động cách mạng đến cùng của người tù cộng sản Nguyễn Kim Thành thì sáu câu thơ đầu vẫn mang nhiều nét đặc sắc trong tác phẩm lục bát của nhà thơ Tố Hữu, nhất là trong việc miêu tả thiên nhiên.

Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp được mở đầu với tiếng chim ríu rít gọi bầy. Đây là một sự lựa chọn thông minh và hợp lý của Tố Hữu, bởi khi bắt buộc phải sống trong một không gian chật hẹp, hạn chế về thị giác thì sợi dây kết nối tốt nhất của tác giả với thế giới là thính giác. Từ tiếng chim kêu đó, nhà thơ đã hình dung ra được một không gian tươi đẹp và tràn đầy sức sống ở ngoài kia. Không gian ấy rõ ràng là vô cùng vô tận, trải đều theo cả ba chiều: chiều dài với những cánh đồng lúa bát ngát, vườn cây ăn trái trĩu quả vàng, chiều ngang và chiều cao bao la đến kỳ lạ của bầu trời xanh. Và màu sắc cũng được nhà thơ tận dụng một cách hết mức để khiến cho bức tranh thiên nhiên càng trở nên rực rỡ, sinh động, tươi vui. Miêu tả màu sắc là một trong những thế mạnh nổi trội của thơ Tố Hữu nói chung và lục bát Tố Hữu nói riêng. Ông thường có những câu thơ miêu tả màu sắc tuyệt đẹp. Trong bài Chào chiến sĩ Điện Biên, chỉ bằng hai câu thơ: Mường Thanh, Hồng Cúm, Him Lam/Hoa mơ lại trắng, vườn cam lại vàng Tố Hữu đã miêu tả được năm màu sắc (xanh, hồng, lam, trắng, vàng) và ở một bài lục bát khác là bài Tiếng hát mùa xuân,

Trong bài thơ này tuy chỉ có màu vàng của cây phách được miêu tả trực tiếp, song đã có thêm ba màu vàng khác bị ẩn đi. Đó là màu vàng của nắng, của trăng và của gió. Đây là nét đẹp của nhà thơ Tố Hữu rất hiếm người có được. Cũng ở khổ thơ này, chúng ta lại một lần nữa bắt gặp vô số các sắc màu như màu vàng đậm của lúa chiêm đang vảo vụ chín, màu vàng nhạt của hạt bắp, màu sáng trong của ánh nắng đào và màu xanh của trời. 

Bốn câu thơ cuối đã khắc hoạ 1 cách rõ nét tâm trạng của những tù nhân kháng chiến. Đó là tâm trạng đau đớn, buồn bực, ức chế, bức bối nhưng không hề thấy mệt mỏi, chán nản, thất vọng của một tâm hồn yếu đuối dễ phải quỵ ngã và đầu hàng với số phận. Nhà thơ cảm nhận vẻ đẹp mùa hè qua cả sức mạnh tinh thần, bằng tình quê thiết tha và yêu sự sống đến cháy bỏng “Ta cùng hè lên với nhau”. Nhịp thơ đang nhẹ nhàng, êm dịu ở câu 8 và 9 thì bị cắt bất thường 6/2, 3/3. Các từ ngữ, hình tượng đang nhẹ nhàng, gần như bỗng dưng trở nên mãnh liệt, mạnh mẽ: cháy nhà, chết uất, ngộp. .. Tất cả để diễn đạt tâm trạng bức bối, khó chịu, giận dữ và khát khao hạnh phúc, khát khao tình yêu. Bài thơ mở đầu là tiếng chim tú hú và kết cũng bằng tiếng chim tu hú. Cứ mỗi tiếng kêu của chim là một tín hiệu gợi nhớ đến sự đau khổ và số phận tội lỗi? Tiếng chim tu hú ở đây là tiếng hót mùa hè vui tươi, rộn rã. Tiếng chim tu hú ở câu cuối cũng là tiếng kêu có lời như thiêu đốt giục giã, tiếng hát của tình yêu và khát khao cháy bỏng trong mỗi con người. Bài thơ kết thúc với lối mở là tiếng chim tu hú đang kêu “để giục giã cho hành động sắp qua”.