Phân tích tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng đài hay chọn lọc

1. Dàn ý Phân tích tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng đài hay chọn lọc:

1.1. Mở bài:

– Giới thiệu tác giả Nguyễn Huy Tưởng: Tác giả có xu hướng khai thác đề tài lịch sử, có đóng góp quan trọng cho thể loại tiểu thuyết và kịch.

– Giới thiệu đoạn trích “Vĩnh biệt Cửu trùng đài”: Trích từ hồi V của vở kịch “Vũ Như Tô” của Nguyễn Huy Tưởng.

1.2. Thân bài:

Những mâu thuẫn xung đột cơ bản trong vở kịch:

a. Mâu thuẫn thứ nhất:

Mâu thuẫn: Nhân dân lao động gánh chịu khổ cực, đối đầu với bọn hôn quân bạo chúa và phe cánh sống xa hoa.

Mâu thuẫn này đã từng tồn tại, nhưng sau khi Lê Tương Dực buộc Vũ Như Tô xây Cửu Trùng Đài, nó trở thành xung đột căng thẳng.

b. Mâu thuẫn thứ hai:

Vũ Như Tô – Kiến trúc sư – nghệ sĩ: Đam mê sáng tạo, tôn thờ cái đẹp.

Sử dụng tài sản của vua để thực hiện ước mơ lớn lao ⇒ Mục tiêu chân chính >< Phương thức thực hiện ước mơ sai lầm ⇒ Mâu thuẫn giữa quan niệm nghệ thuật và lợi ích thiết thực.

⇒ Đưa Vũ Như Tô vào tình huống không thể tránh khỏi.

Nhân vật Vũ Như Tô:

– Vũ Như Tô là kiến trúc sư thiên tài, người khao khát mang đến cái đẹp:

– Ông là người “không dễ có một trong ngàn năm”.

– Tài năng của ông được tường thuật qua những hình ảnh tinh tế.

– Ông có tâm huyết lớn, muốn đem lại cho đất nước một kiệt tác.

– Ban đầu, ông từ chối xây Cửu Trùng Đài mặc cho đe dọa của Lê Tương Dực.

– Ông dấn thân vào xây dựng với tâm trạng cao thượng.

– Ông không tham lợi, chia sẻ thưởng thức của vua cho thợ.

– Tuy nhiên, ý tưởng và mục tiêu của ông không thực sự liên quan đến hoàn cảnh xã hội, xa lạ với cuộc sống của nhân dân.

⇒ Vũ Như Tô rơi vào bi kịch do đối mặt với mâu thuẫn giữa tình yêu với cái đẹp và sự thực của xã hội.

Nhân vật Đan Thiềm:

– Đan Thiềm là tri kỉ, bạn tri âm duy nhất của Vũ Như Tô.

– Luôn động viên, khích lệ, bảo vệ Vũ Như Tô trong việc xây đài.

– Thực tế, tỉnh táo, luôn sẵn sàng đổi mạng sống để bảo vệ ông.

⇒ Đan Thiềm sống vì tài năng và đẹp của Vũ Như Tô.

Giải quyết xung đột:

– Mâu thuẫn 1: Xung đột giữa nhân dân và phe quân, giải quyết bằng cuộc nổi loạn, hủy Cửu Trùng Đài và lật đổ vua.

– Mâu thuẫn giữa quan niệm nghệ thuật và lợi ích của nhân dân chưa được giải quyết.

⇒ Vấn đề liệu Vũ Như Tô có đúng hay sai vẫn còn mở.

Nghệ thuật:

– Sử dụng ngôn ngữ sắc sảo, lời thoại sống động.

– Ngôn từ cao đẹp, nhịp điệu nhanh, tạo cảm giác căng thẳng.

– Tâm trạng nhân vật thể hiện qua hành động và lời thoại.

– Liên kết các tình tiết một cách tự nhiên và linh hoạt.

1.3. Kết bài:

– Tổng kết nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.

– Đoạn trích thể hiện ý nghĩa vĩnh biệt cái đẹp, mối quan hệ nghệ sĩ và nhân dân, cùng với tình cảm của tác giả đối với người nghệ sĩ giàu tài năng và hoài bão, nhưng cũng rơi vào bi kịch.

2. Phân tích tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng đài hay chọn lọc:

Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng là một người sáng tác nổi tiếng, tác phẩm của ông thường mang tính lịch sử. Ông đã có nhiều đóng góp quan trọng trong lĩnh vực tiểu thuyết và kịch nghệ tại Việt Nam. Nhiều tác phẩm tiểu thuyết của ông đã được chuyển thể thành phim, ví dụ như “Đêm hội long trì”. Ông cũng được biết đến với nhiều vở kịch nổi tiếng, trong đó có tác phẩm “Vũ Như Tô” với 5 hồi. Trong chương trình Ngữ văn lớp 11, Bộ Giáo dục đã bao gồm hồi 5 của vở kịch này và đặt tên cho nó là “Vĩnh biệt cửu trùng đài”.

Bằng đoạn trích cuối cùng về cuộc đời của kiến trúc sư nổi tiếng Vũ Như Tô, chúng ta có cơ hội đi sâu vào tìm hiểu về tình huống cuối cùng của ông khi ông đồng tình xây dựng Cửu trùng đài cho vua hôn quân Lê Tương Dực. Từ phân tích Vĩnh biệt cửu trùng đài, độc giả có thể nhận ra một bức tranh tổng quan về tình hình xã hội thời vua Lê chúa Trịnh, một thời kỳ phong kiến thối nát. Trong bối cảnh đó, nhận thấy khổ cực và lầm than của dân chúng cùng những con người tài hoa, nghệ sĩ.

Mâu thuẫn đầu tiên mà nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đề cập đến là mâu thuẫn giữa cuộc sống khổ cực và lao động của nhân dân, so với cuộc sống xa hoa và thái độ của những kẻ hôn quân vô đạo, cường hào quan. Mâu thuẫn này đã tồn tại từ trước, nhưng đặc biệt căng thẳng khi vua Lê Tương Dực bắt Vũ Như Tô phải xây dựng Cửu trùng đài.

Mâu thuẫn thứ hai tập trung vào sự xung đột giữa những tài hoa nghệ sĩ như kiến trúc sư Vũ Như Tô và hành động của họ. Ông là một người nghệ sĩ chính trực, với hoài bão và tâm huyết muốn đem lại vẻ đẹp cho thế giới. Tuy nhiên, những kẻ như Lê Tương Dực và nhóm người ấy lại sử dụng tài năng và uy quyền để thực hiện những hoạt động vô đạo, ép buộc dân lao động và vơ vét tài sản để đạt được mục tiêu cá nhân.

Từ những mâu thuẫn này, Vũ Như Tô và Cửu trùng đài đã chìm vào bi kịch không thể tránh khỏi. Ông là một phần quan trọng trong việc xây dựng Cửu trùng đài. Vũ Như Tô, kiến trúc sư tài hoa, luôn tràn đầy đam mê sáng tạo cho cái đẹp.  Phân tích đến đây, độc giả có thể nhận thấy sự tương đồng giữa Vũ Như Tô trong “Vĩnh biệt cửu trùng đài” và tử tù Huấn Cao trong truyện “Chữ người tử tù”. Cả hai đều là những nghệ sĩ tài năng. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở việc sứ mệnh của họ. Trong khi chữ của Huấn Cao chỉ dành cho những người có kiến thức đạo nghĩa, Vũ Như Tô cũng tương tự khi xây dựng Cửu trùng đài, ông cống hiến tâm huyết của mình. Ông không quan tâm đến lợi ích cá nhân và khi được thưởng, ông chia sẻ với đồng đội của mình. Tuy nhiên, dù cách cống hiến của ông có đúng đắn thế nào thì ước mơ và lý tưởng nghệ thuật của ông không hoà hợp với cuộc sống khó khăn và khốn khổ của xã hội. Điều này khiến ông nhiều lần đối mặt với tâm trạng bi kịch, tự hỏi liệu việc xây dựng Cửu trùng đài có đúng hay sai.

Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng đã khắc họa Vũ Như Tô như một nhân vật mang trong mình bi kịch. Trong tâm hồn của ông, tồn tại những mâu thuẫn không thể giải quyết. Ông có những khát vọng và hoài bão lý tưởng lớn, nhưng lại thường sử dụng cách làm sai. Chỉ khi ông bị bắt và Cửu trùng đài của ông bị phá hủy, ông mới thức tỉnh. Điều này đánh dấu một câu chuyện đáng thương về một con người tài năng, nhưng không thể phù hợp với thời đại của mình.

Bên cạnh nhân vật Vũ Như Tô, tác giả cũng vẽ nét cho nhân vật Đan Thiềm, một người đam mê về tài năng. Nàng là người bạn tri âm và tri kỷ duy nhất trong triều đình, ngưỡng mộ tài năng của Vũ Như Tô. Đối mặt với mâu thuẫn của kiến trúc sư, Đan Thiềm luôn đứng ở bên cạnh để khích lệ, động viên và giúp đỡ Như Tô bảo vệ và xây dựng lâu đài. Nàng là người thông minh và luôn tỏ ra bình tĩnh trước mọi tình huống. Nàng cảm thấy Cửu trùng đài không thể thành công, vì thế nàng khuyên ông hãy trốn đi trước khi bị quân nổi dậy bắt. Nàng còn sẵn sàng hy sinh để bảo vệ Vũ Như Tô. Thậm chí, khi ông không chấp nhận trốn đi, nàng cảm thấy đau đớn và xót xa.

Từ đoạn trích này, độc giả có thể dễ dàng nhận thấy đặc điểm của nhân vật Đan Thiềm. Nàng không chỉ là một người đam mê tài năng mà còn có khả năng nhận thức về cái đẹp. Việc này rõ ràng cho thấy cách tác giả Nguyễn Huy Tưởng xử lý mâu thuẫn trong tác phẩm rất quyết đoán. Tác giả đã miêu tả cách giải quyết xung đột này bằng việc thể hiện cuộc nổi dậy của dân quân, việc đốt cháy Cửu trùng đài và lật đổ vua. Những người sống trong tình cảnh bị đàn áp kéo dài cuối cùng không thể chịu đựng nữa, bắt đầu chiến đấu. Điều này chính là kết quả tất nhiên của mâu thuẫn giai cấp.

Tuy nhiên, mâu thuẫn giữa lý tưởng nghệ thuật cao quý và lợi ích thực tế, những nhu cầu cơ bản của người dân vẫn chưa được giải quyết. Mặc dù sự tàn ác và bạo tàn của Lê Tương Dực và bọn hôn quân không thể chối cãi, nhưng vấn đề về tội lỗi hoặc công lao của kiến trúc sư Vũ Như Tô vẫn chưa rõ ràng. Tác giả Nguyễn Huy Tưởng chỉ đơn thuần nêu ra vấn đề mà không đưa ra đánh giá cụ thể. Có lẽ ông muốn để cho người đọc tự suy ngẫm và tìm ra cách giải quyết theo cách của họ.

Trong hồi 5 của vở kịch “Vũ Như Tô”, vấn đề về cái đẹp được đặc biệt nhấn mạnh. Hồi này đề cập đến mối quan hệ phức tạp giữa thực tế cuộc sống của người dân và tâm hồn cao quý, nghệ sĩ của Vũ Như Tô. Tác giả Nguyễn Huy Tưởng thông qua đoạn này cũng truyền tải thông điệp về sự cảm thông và tôn trọng đối với những tài năng nghệ sĩ, những người mang trong mình hoài bão lớn nhưng lại đối mặt với bi kịch.

3. Phân tích tác phẩm Vĩnh biệt Cửu Trùng đài ngắn gọn:

Kể từ thời xa xưa đến hiện nay, thể loại kịch đã chiếm một vị trí vô cùng quan trọng trong văn học Việt Nam. Kịch không chỉ là một phần đặc sắc của văn học mà còn là một phần không thể thiếu trong nền văn hóa sân khấu của Việt Nam. Trong thế giới kịch Việt Nam, không thể không nhắc đến tác phẩm nổi tiếng “Vũ Như Tô” của tác giả Nguyễn Huy Tưởng. Qua vở kịch này, tác giả đã truyền tải quan điểm của mình về mối quan hệ phức tạp giữa nghệ thuật và quyền lực, cũng như mâu thuẫn giữa nghệ sĩ và nhân dân, đồng thời lồng ghép cả yếu tố văn hóa dân tộc.

Tác phẩm đã xây dựng nhân vật Vũ Như Tô – một kiến trúc sư thiên tài bị vua Lê Tương Dực bắt buộc xây Cửu Trùng Đài để làm nơi giải trí cho các cung nữ và quan chức. Vũ Như Tô là một nghệ sĩ chân chính, gắn bó với nhân dân. Mặc dù đối mặt với nguy cơ bị giết, ông vẫn không ngần ngại chỉ trích Lê Tương Dực và từ chối dứt khoát việc xây dựng Cửu Trùng Đài (trong hồi I).

Ngược lại, nhân vật Đan Thiềm là một cung nữ có tài, đã thuyết phục Vũ Như Tô chấp nhận yêu cầu của Lê Tương Dực. Để thực hiện yêu cầu đó, nàng sử dụng quyền lực và tài năng của mình để xây dựng một tòa lâu đài vĩ đại, mang đậm tinh thần quốc gia, để cả dân tộc tự hào. Sự bắt đầu của tác phẩm là tiếng thất vọng của Đan Thiềm, khi cô khuyên Vũ Như Tô nên trốn tránh. Sự hỗn loạn xảy ra tại kinh thành, khiến tình hình của Vũ Như Tô trở nên nguy hiểm. Mặc dù tình hình rất nguy cấp, Vũ Như Tô quyết định không chạy trốn và từ chối lời khuyên của Đan Thiềm. Ông cho biết, “Những người tài giỏi không sợ chết. Ngay cả khi chết, họ cũng phải để mọi người biết rằng công việc mình làm to lớn và cao quý. Tôi sống với Cửu Trùng Đài, tôi sẽ chết cùng với nó. Tôi không thể bỏ lại nó một bước. Tâm hồn tôi đã nằm ở đó, vậy tôi có thể đi đâu chứ?”. Ông đã hy sinh mọi thứ cho nghệ thuật và tình yêu của ông dành cho công trình đó. Thậm chí ông còn ở lại để đảm bảo Cửu Trùng Đài hoàn thành, với hy vọng nó sẽ so sánh được với hóa công. Tuy nhiên, ông đã không thể lường trước được hậu quả của quyết định này, khi cuối cùng ông phải trả giá bằng cái chết bi thảm. Ngay cả khi ông chết, ông vẫn không thể hiểu được vì sao mình phải đối diện với cái kết oan trái đó.

Khi Vũ Như Tô chấp nhận xây dựng Cửu Trùng Đài, ông đã mắc sai lầm trong tư duy và hành động của mình. Ông sử dụng uy quyền và tiền bạc của Lê Tương Dực để thực hiện ước mơ về Cửu Trùng Đài. Tuy nhiên, nhận thức của ông về tiền bạc này đã chỉ dừng ở mặt bề nổi, không nhận ra giá trị sâu xa của nó. Khi công trình ngày càng hoàn thiện, mâu thuẫn giữa Vũ Như Tô và nhân dân càng lớn, bởi ông đã ra lệnh giết chết những người bỏ trốn để duy trì kỷ luật trên công trường. Điều này là hành động tàn nhẫn, đặt mức độ quan trọng của công trình cao hơn cả tính mạng của những người thợ thuyền. Từ đó, hình ảnh của Vũ Như Tô đã biến thành kẻ đáng sợ trong mắt dân chúng, không còn gắn liền với tình cảm gần gũi với họ. Việc xây dựng Cửu Trùng Đài càng khiến cuộc sống của dân chúng ngày càng khốn khổ hơn. Mặc dù Vũ Như Tô có tài, nhưng ông không thấu hiểu nỗi khốn khổ của nhân dân.

Từ đoạn trích này, ta thấy mâu thuẫn thứ hai là sự đối đầu giữa quan niệm nghệ thuật thuần túy và lợi ích thiết thực của cộng đồng. Vũ Như Tô, một người nghệ sĩ, luôn coi trọng tình yêu dành cho nghệ thuật. Tuy nhiên, ông không thể hiểu rõ mối liên hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống hàng ngày, dẫn đến sai lầm và bi kịch của ông. Điều tương tự cũng xảy ra với nhân vật Đan Thiềm, người đã cho lời khuyên cho Vũ Như Tô nhưng không với mục đích bất kỳ. Bà ấy là người bạn tri kỷ của Vũ Như Tô, nhưng cũng không nhận ra sự phức tạp trong mối quan hệ đó, dẫn đến kết cục bi thảm.

Vũ Như Tô đã xây dựng Cửu Trùng Đài thành một tác phẩm nghệ thuật vĩ đại, tuy nhiên, ông đã bỏ qua việc công trình này tiêu tốn lượng khổng lồ nguồn lực của quốc gia, mà thực ra đó là công sức và của cải của nhân dân. Việc này càng làm gia tăng khổ đau của dân chúng khi công trình càng lớn. Có thể nói, Cửu Trùng Đài đã được xây dựng bằng công lao và xương máu của những người lao động. Về phía Vũ Như Tô, ông là một thiên tài nghệ thuật, tuy nhiên, ông đã xa lạ với thực tế và chỉ tập trung vào lý tưởng cá nhân. Điều này đã dẫn đến sai lầm và kết quả bi thảm cho ông.