Cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân Nguyễn Bỉnh Khiêm

1. Tiểu sử về Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm:

Nguyễn Bỉnh Khiêm tên khai sinh là Nguyễn Văn Đạt, sinh năm Tân Hợi, niên hiệu Hồng Đức thứ 22 đời Lê Thánh Tông (1491), thời kỳ được coi là thịnh vượng nhất của nhà Lê sơ. Ông sinh ra tại làng Trung Am, huyện Vĩnh Lại, phủ Hạ Hồng, trấn Hải Dương (nay là xã Lý Học, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng). Cha là giám sinh Nguyễn Văn Định, đạo hiệu là Cù Xuyên, nổi tiếng là người giỏi văn chương. Mẹ là bà Nhữ Thị Thục, con gái út của quan Tiến sĩ Thượng thư bộ Hộ Nhữ Văn Lan dưới thời Lê Thánh Tông. Bà là người phụ nữ có tính cách và bản lĩnh khác thường, học thức uyên bác, giỏi tướng số.

Lớn lên trong thời kỳ nhà Lê suy tàn, các phe phái trong triều đình thù địch, giết hại lẫn nhau. Năm 1572, Mạc Đăng Dung cướp ngôi vua nhà Lê, lập nên triều đại mới. Vì thế, cuộc sống của thanh niên trai trẻ gặp nhiều khó khăn, Nguyễn Bỉnh Khiêm phải sống ẩn dật, không thi đỗ được các kì thi tài năng. Mãi đến năm 1535, khi đã 45 tuổi, ông mới đi thi. Ba lần thi Hương, thi Hội, thi Đình ông đều đỗ cả ba kỳ với số điểm cao nhất và trở thanh Trạng nguyên. Từ đó trở đi, ông trở thành quan của triều đại mới, được nhà Mạc phong chức Tả thị lang (chức đứng hàng thứ ba trong bộ Hình). Triều đình nhà Mạc rất kính trọng Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Năm 1568, Nguyễn Hoàng phát hiện anh là Nguyễn Uông bị Trịnh Kiểm giết chết, lo lắng cho “số phận” của mình, ông sai người sang hỏi ý kiến ​​về cách cứu mạng. Nguyễn Bỉnh Khiêm nói: “Hoành sơn nhất đái, vạn đại dung thân” (ngụ ý nói: Dựa vào một dải Hoành sơn có thể lập nghiệp được lâu dài). Vì vậy, Nguyễn Hoàng liền xin anh rể Trịnh Kiểm cho mình giữ đất Thuận Hóa (từ Đèo Ngang trở vào).

Nguyễn Bỉnh Khiêm là người có khả năng tiên đoán tương lai. Nhiều câu tục ngữ về số mệnh vẫn còn lưu truyền trong dân gian. Các tập sấm kí Nôm thường mang tên Trạng Trình là những lời tiên tri đầu tiên của Nguyễn Bỉnh Khiêm viết về các sự kiện lớn của dân tộc trong 500 năm tới. Người Trung Hoa ca ngợi ông là “An Nam lý số hữu Trình Tuyền.

Nguyễn Bỉnh Khiêm, còn được gọi là Trạng Trình, Bạch Vân cư sĩ, Tuyết Giang phu tử, là một nhà văn hóa, nhà thơ, nhà nho, nhà giáo và nhà tiên tri nổi tiếng của Việt Nam.

Bạch Vân cư sĩ và Tuyết Giang phu tử là những tên gọi khác của Nguyễn Bỉnh Khiêm

Ông được coi là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất của văn học trung đại Việt Nam, đồng thời cũng là một nhà tiên tri tài ba với nhiều lời tiên tri hiệu quả.

2. Sự nghiệp sáng tác của tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm:

Sự nghiệp sáng tác của ông được đánh dấu bằng tài năng trên nhiều lĩnh vực. Ông giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình, được phong tước Trình Tuyền Hầu rồi Trình Quốc Công.

Nổi tiếng với danh hiệu “Trạng Trình”, ông được biết đến là một nhà nho uyên thâm, một nhà tiên tri tài ba, một nhà chiến lược lỗi lạc và một nhà thơ lớn của dân tộc.

Về thơ ca, Nguyễn Bỉnh Khiêm để lại cho hậu thế hai tập thơ song hanh vô cùng nổi tiếng là: Bạch Vân am thi tập (thơ chữ Hán) và Bạch Vân quốc ngữ thi (thơ chữ Nôm). Thơ ông giàu chất liệu hiện thực, mang đậm dấu ấn thời đại, thể hiện lòng yêu nước và triết lý sống cao đẹp.

Với số lượng tác phẩm vô cùng lớn và phong cách thơ riêng, Nguyễn Bỉnh Khiêm được coi là người có số lượng tác phẩm nhiều nhất trong năm thế kỷ đầu của nền văn học viết Việt Nam. Thơ của ông đề cao những giá trị đạo đức và triết lý sống, đồng thời cũng thể hiện sự tận tụy của ông đối với vận mệnh của đất nước.

Ngoài ra, Nguyễn Bỉnh Khiêm còn là một nhà giáo dục xuất sắc, đào tạo nhiều người tài cho đất nước. Sau khi trở về quê sống ẩn dật, ông mở trường học và được các học trò tôn kính gọi là “Tuyết Giang phu tử”.

Nếu tìm hiểu về tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm, chúng ta sẽ tìm thấy một kho tàng tác phẩm đồ sộ chứng minh tài năng và sự uyên bác của ông trong nhiều lĩnh vực. Dưới đây là một số tác phẩm tiêu biểu của ông:

Bạch Vân quốc ngữ thi tập (Khoảng 170 bài thơ).

Trình tiên sinh quốc ngữ.

Bạch Vân am thi tập.

Thạch khánh ký.

Trình quốc công sấm ký.

Bi ký quán Trung Tân.

3. Phong cách sáng tác của Nguyễn Bỉnh Khiêm:

Phong cách sáng tác của Nguyễn Bỉnh Khiêm phản ánh hiện thực xã hội một cách rõ nét và có tính thời sự. Thơ ông phê phán những cái xấu trong xã hội và lối sống của con người nhưng không quên ca ngợi mọi điều tốt đẹp trong cuộc sống.

Không chỉ viết về hiện thực, thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm còn mang tính giáo dục và triết để người đọc có thể học được nhiều bài học giá trị. Tư tưởng của ông được thể hiện qua những tập thơ có giá trị ở thời điểm hiện tại và còn tiếp tục ảnh hưởng tới những giai đoạn lịch sử tiếp theo của đất nước.

Nguyễn Bỉnh Khiêm đã thể hiện một phong cách thơ rất đặc biệt. Thơ ông giàu chất trí tuệ, vừa truyền thống vừa hiện đại, nêu bật tình yêu thương con người và cuộc sống. Mỗi câu thơ giản dị, tự nhiên nhưng sâu sắc, ý nghĩa và giàu đạo đức nhân văn.

4. Vì sao Nguyễn Bỉnh Khiêm được mệnh danh là “người thầy kết nối lương tri bằng thơ ca”?

Nguyễn Bỉnh Khiêm được mệnh danh là “người thầy kết nối lương tri bằng thơ ca” của nhân dân. Ông sống gần gũi với nhân dân và đúc kết cho họ một kho tàng triết lý về cuộc sống. Những tác phẩm ông để lại vẫn còn giá trị cho thế hệ tương lai, khuyên răn và dạy bảo con người sống có ý nghĩa.

Phong cách thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm giáo dục con người về đạo đức con người, phê phán những thói hư tật xấu và khát vọng vượt qua những trở ngại của cuộc sống. Ông hệ thống hóa các triết lý của nhân dân, kết nối lương tâm vốn đã bị cuộc sống xô bồ che lấp và thể hiện rõ nét hơn qua ngòi bút của mình.

Từ đó, thơ ông là công cụ thức tỉnh con người giúp họ sống có lương tâm, biết điều gì đúng, điều gì sai và không làm điều gì trái với lương tâm của mình.

5. Một số nhận định về phong cách sáng tác Nguyễn Bỉnh Khiêm:

Các nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học đã để lại nhiều bình luận về phong cách nghệ thuật của Nguyễn Bỉnh Khiêm:

GS. Nguyễn Huệ Chi: Thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm đánh dấu sự khởi đầu của một hình thức tư duy mới trong quá trình hoàn thiện thơ ca trung đại Việt Nam. Đó là tư duy thế sự. Thơ vẫn mang tính trữ tình nhưng là “trữ tình lý trí”. Nó mang hình thức không phải tư duy cảm tính mà là tư duy lý tính, nhìn thẳng vào xã hội, nên được gọi là tư duy thế sự.

PGS.TS. Trần Thị Băng Thanh: Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ viết nhiều nhất trong năm thế kỷ đầu của nền văn học viết Việt Nam. Về số lượng, Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ số một. Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở số lượng. Nguyễn Bỉnh Khiêm có một phong cách thơ độc đáo.

Nguyên Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Đỗ Mười: Trạng Trình Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ, nhà văn, nhà giáo, nhà khoa học, nhà dự báo, danh nhân văn hóa như một cây đại thụ tỏa bóng mát suốt thế kỷ XVI. Lòng yêu nước, tình yêu thương nhân dân, nhân cách cao quý, tri thức sâu rộng và tài năng sáng tạo của ông đã tạo nên sự nghiệp, danh tiếng và ảnh hưởng sâu rộng mà chúng ta rất tự hào và trân trọng ngày nay.