Sơ đồ tư duy Rừng xà nu ngắn gọn, dễ đọc và dễ hiểu

1. Ý nghĩa nhan đề Rừng xà nu:

Tác giả Nguyên Ngọc – Nguyễn Trung Thành không ngẫu nhiên đặt tên cho tác phẩm của mình là “Rừng xà nu”, mà đó là một cách sử dụng tinh tế của nghệ thuật để truyền tải một ý nghĩa sâu sắc. Hình ảnh “Rừng xà nu” đã gắn bó chặt chẽ và để lại ấn tượng mạnh mẽ trong sự nghiệp viết văn của ông.

Cây xà nu có ý nghĩa biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, khát khao tự do, vẻ đẹp tinh thần và tinh thần bất khuất của người dân Tây Nguyên. Ngoài ra, xà nu còn được biết đến là một loài cây đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ và thơ mộng. Đó là một loài cây cao thượng, hùng vĩ, man dại và trong sạch

2. Tóm tắt tác phẩm:

Sau ba năm phục vụ trong “lực lượng”, Tnú quay trở về thăm quê hương. Bé Heng đưa anh đến bên bờ con suối lớn và dẫn anh về nhà. Con đường quen thuộc, với hai cồn đá, rừng rậm với những con hố, hầm chông, và giàn thò khắp nơi, mang lại một cảm giác lạnh lẽo và hoang sơ. Tnú trở về làng khi mặt trời chưa kịp lặn. Cụ Mết – một cư dân già trong làng và bà con dân làng đều vui mừng đón chào anh. Cụ Mết mời Tnú vào nhà và ăn cơm cùng gia đình.

Sau bữa cơm, cả làng đến đốt đuốc chào đón Tnú. Có những người già và trẻ trung, cùng với lũ trẻ nhỏ. Cô Dít, em gái của Mai, giờ đây là bí thư chi bộ và chính trị viên xã, đại diện cho làng xem giấy phép Tnú được về thăm làng trong một đêm. Cả làng vui mừng và nói chuyện với Tnú. Dít kể về anh Xút bị giặc treo cổ và bà Nhan bị giặc chặt đầu. Tnú và em Mai phải trốn vào rừng nuôi anh Quyết, một cán bộ. Tnú dạy Mai học chữ và cùng nhau đi vào rừng liên lạc. Mai quên học chữ nhưng có khả năng di chuyển trong rừng vô cùng tuyệt vời, vượt qua thác, xé rừng và thoát khỏi vòng vây của giặc. Tnú từng bị giặc bắt và tra tấn sau khi vượt qua thác Đắc Nông và sau đó bị đày đi Kông Tum. Cụ Mết kể lại những khó khăn mà Tnú đã trải qua trong cuộc đời, nhưng cũng nhắc đến sự mạnh mẽ và kiên cường của anh. “Tnú là một người rất đáng kính”, ông nói với giọng nói trầm ấm của mình, “cuộc đời anh khổ nhưng bụng anh lại trong sạch như nước suối trong làng ta”.

Ba năm sau, Tnú đã vượt ngục trốn về, đầy những vết thương tích. Anh đã đọc được thư tuyệt mệnh của anh Quyết gửi cho dân làng Xô Man trước khi anh chết vì thương tích. Tnú đã leo lên núi Ngọc Linh và mài một gùi đá. Đêm đêm, làng Xô Man thức dậy để mài vũ khí, sẵn sàng cho trận chiến sắp tới. Thằng Dục, chỉ huy của đồn Đắc Hà, đã đưa lũ ác ôn về và tấn công làng Xô Man. Tiếng kêu la và khóc thương đã vang lên khắp làng. Cụ Mết và một nhóm thanh niên trẻ đã bí mật bám theo giặc để bảo vệ làng. Trong khi đó, bọn giặc đã giết chết mẹ con Mai. Tnú, không có vũ khí, đã lao ra để cứu vợ và con trai của mình, nhưng lại bị giặc bắt. Chúng đã dùng nhựa xà nu đốt cháy mười ngón tay của Tnú. Sau đó, Cụ Mết và 10 thanh niên từ rừng xông ra, sử dụng mác và rựa để chiến đấu chống lại bọn giặc. Thằng Dục, kẻ ác ôn, cùng với lũ lính đã bị giết bởi mác và rựa của những người dân nơi đây. Từ đó, làng Xô Man rung động và lửa cháy khắp rừng. Sau trận chiến đẫm máu này, Tnú đã ra đi tìm kiếm cách mạng. Cụ Mết và Dít đã tiễn anh lên đường. Ba người đứng nhìn những rừng xà nu trải dài chạy đến chân trời. Trong tiếng mưa rơi nặng hạt, không ai nhận thấy rằng đêm đã khuya.

3. Sơ đồ tư duy phân tích tác phẩm và các nhân vật trong tác phẩm Rừng xà nu:

3.1. Sơ đồ tư duy hướng dẫn phân tích tác phẩm Rừng xà nu:

Cây Xà nu là hình tượng được tác giả Nguyễn Trung Thành sử dụng trong tác phẩm của mình, đưa vào để tạo nên bối cảnh và tạo nên giá trị thẩm mỹ cho tác phẩm. Đặc biệt, cây Xà nu được miêu tả rất kỹ lưỡng, đậm nét trong toàn bộ tác phẩm, đặc biệt là ở phần mở đầu và kết thúc tác phẩm.

Về mặt hình ảnh, cây Xà nu hiện lên trong tác phẩm trước hết như một loài cây đặc thù, tiêu biểu của miền đất Tây Nguyên. Qua hình tượng cây Xà nu, nhà văn đã tạo dựng được một bối cảnh hùng vĩ và hoang dã đậm màu sắc Tây Nguyên cho câu chuyện. Hình tượng cây Xà nu được miêu tả từ nhiều góc nhìn và đưa lại hiệu quả thẩm mỹ đặc biệt. Trong truyện ngắn này, hình tượng cây xà nu xuất hiện gần 20 lần: “Cây Xà nu”, “nhựa Xà nu”, “lửa Xà nu”… Thủ pháp điệp trùng khi mô tả cây Xà nu đó, vừa làm nền cho toàn bộ diễn biến của câu chuyện, vừa tạo ấn tượng sâu sắc cho người đọc về cây Xà nu. Cây Xà Nu từ lâu đã được coi như một phần máu thịt trong đời sống vật chất và tinh thần của dân làng Xô Man, được gắn bó mật thiết với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của người dân. Hình tượng cây Xà Nu qua ngòi bút Nguyễn Trung Thành đã trở thành một nhân chứng về tội ác của chiến tranh hủy diệt, là người chứng kiến cho sự giác ngộ, hy sinh thầm lặng và sự quật khởi của người dân Xô Man.

Tác giả đã đặt ngay cây Xà Nu vào bối cảnh khốc liệt của chiến tranh chống Mỹ: “Làng nằm trong tầm đại bác của giặc…”. Cây Xà Nu vừa là người chứng kiến sự tàn khốc của chiến tranh, vừa là đối tượng hủy diệt của bom đạn kẻ thù. Tác giả mô tả kỹ hơn về những tàn tích của chiến tranh trên cây Xà Nu: “Cả rừng Xà Nu hàng vạn cây, không cây nào bị thương. Có những cây bị chặt đứt ngang thân mình, đổ ào như một cơn bão”. Những hình ảnh này gợi lên nỗi đau thương mất mát, lòng căm thù và ý chí phản kháng của người dân.

Cây Xà Nu còn gắn bó với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của dân làng Xô Man. Nó tham gia vào những sự kiện quan trọng của cuộc sống làng: ngọn đuốc Xà Nu cháy sáng trong tay cụ Mết dẫn cả dân làng đi vào rừng sâu lấy giáo mác đã giấu kỹ để chuẩn bị cho cuộc nổi dậy. Đêm đêm, dân làng thức mài vũ khí dưới ánh đuốc Xà Nu. Giặc đốt hai bàn tay Tnú bằng giẻ tẩm nhựa Xà Nu, lửa Xà Nu đốt lên lòng căm thù trong lòng người dân Xô Man. Rồi ngọn lửa đuốc Xà Nu soi sáng rực cả làng cái đêm khởi nghĩa; soi rõ xác 10 tên lính nằm ngổn ngang quanh đống lửa.

3.2. Sơ đồ tư duy hình tượng cụ Mết:

Mặc dù chỉ là một nhân vật phụ trong tác phẩm, nhưng cụ Mết có vai trò rất quan trọng. Vì vậy, ngoại hình và tính cách của nhân vật luôn được tác giả chú trọng.

Đọc những đoạn miêu tả về cụ Mết, ta có ấn tượng về một người già mạnh mẽ, quyết đoán, tuy đã già nhưng vẫn khỏe mạnh và rất thông minh. Những từ như “quắc thước”, “mắt sáng và xếch ngược”, “vết thẹo ở má bên phải vẫn láng bóng”, “ngưng căng như một cây xà nu lớn” đã cho thấy sức lực và trí tuệ của cụ.

Tác giả miêu tả cụ Mết là người đàn ông giàu kinh nghiệm, sắc sảo, kiên cường, có uy lực mạnh mẽ đối với cộng đồng. Những lời chỉ huy của cụ rất mạnh mẽ và quyết đoán, khi thì “vang” để kêu gọi đồng bào đứng lên, khi lại “trầm và nặng” để kể về quá khứ lịch sử, để khắc sâu vào tâm khảm thế hệ trẻ về truyền thống dân tộc và khơi dậy lòng căm thù giặc. Cụ luôn yêu cầu cao đối với người khác, cho thấy bản thân cụ cũng rất khe khắt với chính mình.

Tuy ngoại hình của cụ Mết cứng rắn, kiên cường nhưng sâu thẳm trong tâm hồn là tình yêu sâu sắc với quê hương, một sự gắn bó mạnh mẽ. Tình yêu này được thể hiện qua những câu nói chân thành như “không có gì mạnh bằng cây xà nu đất ta” và “gạo người Strá mình làm ra là ngon nhất núi rừng này”. Với cụ Mết, bất cứ thứ gì trong thế giới này cũng không thể sánh với sản vật quê hương.

Trong những năm kháng chiến chống Mĩ ác liệt, cụ Mết là một người hùng, là chỗ dựa tinh thần cho bản làng, giúp đưa đường chỉ lối cho nhân dân. Cụ là người đem Đảng đến với mọi người và trung thành tuyệt đối với cách mạng

3.3. Phân tích hình tượng Tnú:

Trong truyện ngắn “Rừng xà nu”, nhân vật trung tâm và kết tinh vẻ đẹp của tập thể những con người anh hùng ở làng Xô Man là Tnú. Tnú là một người chiến sĩ gan lì, quả cảm, gắn bó và tuyệt đối trung thành với cách mạng. Từ nhỏ, Tnú đã tỏ ra gan góc, táo bạo và luôn cố gắng hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Dù bị khủng bố dã man của địch áp đảo, Tnú vẫn hăng hái xung phong vào rừng bảo vệ cho bộ đội.

Một lần, Tnú bị địch bắt khi đi làm liên lạc và anh đã nuốt lá thư vào bụng, quyết không để kẻ thù lấy được. Kẻ thù đã tra tấn anh một cách dã man, hỏi anh rằng “cộng sản ở đâu” nhưng anh không khai ra mà chỉ tay lên bụng mình và nói “Ở đây này”. Sau những lẫn như thế, lưng Tnú lại “hằn lên những vết chém ngang dọc của kẻ thù”. Tuy nhiên, đó không làm anh chùn bước, bỏ cuộc mà ngược lại nó còn là động lực, niềm tin để Tnú nỗ lực không ngừng nghỉ để hoàn thành nhiệm vụ của cách mạng.

Một chi tiết đặc biệt trong truyện đó là mười ngón tay của Tnú đã bị bọn giặc dã man tẩm dầu xà nu rồi đốt và biến thành mười ngọn đuốc. Dù nóng rát và đau đớn nhưng Tnú không kêu, không van bởi lòng căm thù giặc và quyết tâm đánh bại kẻ thù trong Tnú đã lớn hơn tất cả. Nỗi đau ấy đã trở thành động lực to lớn, thúc đẩy Tnú hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của một người chiến sĩ. Vì vậy, hình ảnh mười ngón tay của Tnú đã trở thành biểu tượng cho sự kiên cường, quả cảm của người chiến sĩ này.