Soạn bài Gió lạnh đầu mùa (Ngữ văn 8 sách Cánh diều)

1. Sơ lược về tác giả:

Nhà văn Thạch Lam (1910 – 1942) có tên thật là Nguyễn Tường Lân. Ông là một trong những nhà văn tiêu biểu của thế hệ đầu tiên trong văn học Việt Nam hiện đại. Sinh ra tại Hà Nội, một thành phố tráng lệ với nhiều di sản văn hóa và lịch sử, ông đã lớn lên trong một gia đình có truyền thống công chức gốc quan lại. Những năm tháng tuổi thơ của ông đã trôi qua ở huyện Cẩm Giàng, một vùng quê yên bình thuộc tỉnh Hải Dương, nơi mà ông đã trải nghiệm những giá trị truyền thống và văn hóa độc đáo. Sau đó, ông theo cha mình chuyển đến tỉnh Thái Bình, nơi cũng có những nền văn hóa và truyền thống đặc biệt, tạo nên những ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển văn học của ông.

Sau khi đỗ kỳ thi tài năng, ông đã bắt đầu sự nghiệp làm báo và viết văn. Ông gia nhập vào nhóm Tự Lực văn đoàn, một nhóm văn học nổi tiếng gồm những tài năng văn chương như anh Nhất Linh và Hoàng Đạo, những người đã có ảnh hưởng lớn đến ông. Trong nhóm văn đoàn này, Thạch Lam đã có cơ hội giao lưu, học hỏi và thể hiện tài năng sáng tác của mình. Ông đã viết nhiều tác phẩm văn học đa dạng, từ truyện ngắn, tiểu thuyết cho đến tiểu luận và phê bình văn học. Những tác phẩm của ông thường mang màu sắc xã hội, phản ánh cuộc sống thực tế và những nỗi đau, khó khăn mà con người phải đối mặt.

Về tính cách, Thạch Lam được mọi người nhận xét là một người thông minh, có sự trầm tính và điềm đạm. Ông luôn tỏ ra tinh tế trong việc sáng tạo và thể hiện những tác phẩm văn học độc đáo. Tác phẩm của ông thường chứa đựng những suy ngẫm sâu sắc về cuộc sống, tình người và xã hội. Ông là một nhà văn có cái nhìn nhạy bén và sự nhạy cảm trong việc thể hiện cảm xúc và tâm trạng của nhân vật.

Sự ra đi quá sớm của Thạch Lam đã để lại một khoảng trống lớn trong văn học Việt Nam. Tuy nhiên, tác phẩm của ông vẫn được trân trọng và đánh giá cao, là một phần không thể thiếu trong lịch sử văn học của đất nước. Thạch Lam đã để lại một di sản văn học đáng quý, góp phần làm phong phú thêm văn chương Việt Nam và truyền cảm hứng cho các thế hệ văn sĩ sau này.

2. Nội dung chính bài Gió lạnh đầu mùa: 

Văn bản mô tả sự khác biệt giữa cuộc sống của trẻ em trong gia đình giàu có và những trẻ em trong hoàn cảnh nghèo khó. Câu chuyện tập trung vào tình yêu thương đáng quý giữa con người và con người, mang đến một cảm giác ấm áp như những chiếc áo mùa đông nở rộ trong lòng của các nhân vật chính Sơn và Lan. Qua đó, chúng ta được chứng kiến nỗi khổ đau và bất hạnh của những người nghèo khó, cùng với hoàn cảnh khó khăn của họ. Đồng thời, chúng ta cũng cảm nhận sâu sắc tình người ấm áp và cao quý, từ đó làm tăng sự biết ơn và trân trọng cuộc sống.

Trong văn bản, câu chuyện bắt đầu với việc Sơn và Lan nghe được người vú già nói về việc chiếc áo bông cũ của Hiên đã bị rách. Sợ mẹ mình mắng, hai chị em quyết định đến nhà Hiên để mượn áo. Tuy nhiên, khi đến nhà Hiên, họ không thấy ai ở nhà. Khi trở về, mẹ Sơn thấy nhà Hiên nghèo khó và quyết định mượn áo ấm cho Hiên. Khi mẹ và con Hiên trở về, mẹ Sơn ôm hai con vào lòng và hỏi về hành động của hai con. Mẹ Sơn không trách móc hai con mà thay vào đó, cô hiểu và cảm thông với hành động của hai con, thể hiện tình yêu thương và lòng nhân ái của một người mẹ.

Trong văn bản, cốt truyện của “Gió lạnh đầu mùa” có điểm tương đồng với truyện “Tôi đi học” của tác giả Thanh Tịnh. Cả hai truyện đều xoay quanh những điều giản đơn và gần gũi trong cuộc sống hàng ngày của con người, nhưng lại mang đến những trải nghiệm sâu sắc về cuộc sống. Qua câu chuyện, chúng ta có thể hình dung được bối cảnh và cảm nhận được cuộc sống trong truyện.

3. Trả lời câu hỏi giữa bài:

3.1. Nhan đề và bối cảnh truyện:

Nhan đề của truyện “Gió lạnh đầu mùa” đã đặt lên một bối cảnh mùa đông lạnh giá, nhưng đáng chú ý hơn là câu chuyện ẩn sau đó, mang đến cho chúng ta một điều gì đó ấm áp và đầy ý nghĩa về tình đời và tình người. Truyện này có khả năng chạm đến trái tim của người đọc, khiến họ cảm nhận được những cảm xúc sâu lắng và những giá trị đích thực trong cuộc sống.

Truyện “Gió lạnh đầu mùa” không chỉ đơn thuần là việc cho chiếc áo bông cũ, mà nó còn mang ý nghĩa sâu sắc về tình người và sự thấu hiểu. Nó cho thấy rằng trong cuộc sống, dù khó khăn đến đâu, tình yêu thương và lòng nhân ái vẫn có thể lan tỏa và làm thay đổi cuộc sống của những người xung quanh. Truyện này gửi gắm thông điệp về sự quan tâm và chia sẻ, khuyến khích mỗi người chúng ta trở thành những người tốt và đóng góp vào sự phát triển và hạnh phúc chung của xã hội.

3.2. Những chi tiết cho thấy trời rất lạnh:

Trong những chi tiết, mô tả về trời lạnh đã được nhắc đến nhiều lần, tạo nên một bầu không khí rét mướt và ảm đạm. Cảnh vật xung quanh cũng phản ánh sự khắc nghiệt của thời tiết, với đất khô cằn và màn bụi nhỏ cuốn đi những chiếc lá khô lạo xạo.

Một điểm đáng chú ý là màu sắc của trời, với toàn bộ một màu trắng đục. Không có ánh nắng mặt trời, không có bầu trời xanh. Thay vào đó, một màu trắng ảm đạm tràn ngập không gian, tạo nên một cảm giác u ám và lạnh lẽo.

Cây lan trong chậu cũng trở nên bất an, lá của chúng rung động và sắt lại vì rét. Điều này cho thấy cảnh vật xung quanh cũng phải chịu đựng những ảnh hưởng của thời tiết lạnh giá.

Trong hoàn cảnh này, Sơn đã quan tâm và chăm sóc em nhỏ bằng cách kéo chăn lên đắp cho em. Sơn còn cầm một chén chè nóng ấm để làm ấm mặt của em, đồng thời để miệng chén để hơi nước bốc lên, tạo ra một hơi thở ấm áp giữa không gian lạnh giá.

Người vú già, với áo bông rách nát, cũng thể hiện sự khắc nghiệt của thời tiết qua việc mang siêu nước từ dưới nhà lên. Với cử chỉ lẩm bẩm, người vú già thể hiện sự khó khăn và bất tiện do trời lạnh gây ra.

Tất cả những chi tiết trên thể hiện một không gian tràn đầy lạnh lẽo và khắc nghiệt, nơi mà con người phải chịu đựng và tìm cách giữ ấm cho bản thân và những người thân yêu.

3.3. Chi tiết cái áo bông của Duyên:

Cái áo bông của Duyên có cánh đã cũ nhưng vẫn còn lành lặn. Đó là một món đồ quý giá mà mẹ Sơn đã giữ gìn và trân trọng suốt nhiều năm. Mỗi sợi chỉ của chiếc áo mang đến kỷ niệm về những ngày thơ bé, những kỷ niệm đáng nhớ về tình yêu thương gia đình. Mẹ Sơn luôn nhớ về khoảnh khắc Duyên mặc chiếc áo bông này, với đôi cánh nhỏ trên lưng, trông trẻ trung và đáng yêu. Đó là một cái nhìn tươi sáng và hạnh phúc trong ký ức của mẹ Sơn.

3.4. Hình dung dáng điệu, tâm trạng của Sơn khi chuẩn bị đi chơi:

Sơn mặc những chiếc áo ấm, xúng xính ra chợ khoe với đám trẻ khác với tâm thế vui vẻ, hãnh diện. Anh ấy tự tin đi bước chân vững chắc trên con đường dẫn đến chợ, tỏ ra rất hào hứng và sẵn lòng chia sẻ niềm vui với mọi người. Ánh mắt của Sơn tỏa sáng, tỏ ra rất tự hào với trang phục ấm áp mà anh ấy đã chọn để mặc vào ngày hôm nay. Sơn tự nhủ trong lòng rằng việc mặc đồ ấm chắc chắn sẽ giúp anh ấy giữ ấm trong thời tiết lạnh giá này và cảm thấy thoải mái hơn khi ra khỏi nhà. Cùng với những đứa trẻ khác, Sơn cùng nhau khoe chiếc áo ấm mà mỗi người đã chọn cho mình, tạo nên một khung cảnh ấm áp và đầy màu sắc tại chợ.

3.5. Tại sao lũ trẻ thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng nhưng không dám vồ vập?

Lũ trẻ nhìn thấy chị em Sơn thì tỏ ra vui mừng và phấn khởi. Họ không dám vồ dập chị em vì hai chị em cũng cùng trang lứa với lũ trẻ nơi đây. Điều này làm cho lũ trẻ cảm thấy hạnh phúc vì có bạn chơi cùng, có thể quây quần đùa nghịch với nhau. Tuy nhiên, hiện thực không cho phép chúng làm điều ấy. Lũ trẻ là những đứa trẻ nghèo khổ, họ nhận thức được thân phận và tầng lớp của mình, cách xa so với hai chị em Sơn.

3.6. Các câu đối thoại cho thấy thái độ gì của bọn trẻ:

Trong các câu thoại, các nhân vật trẻ con thể hiện sự hồn nhiên, ngây thơ và luôn ao ước được sở hữu một chiếc áo ấm trong tình cảnh lạnh giá.

Nhân vật trẻ con trong câu thoại được miêu tả với tính cách trong sáng, đáng yêu và luôn ước ao sở hữu một chiếc áo ấm để giữ ấm cơ thể trong những thời điểm lạnh giá.

3.7. Hoàn cảnh của Hiên: 

Hoàn cảnh của Hiên thật sự đáng thương. Hiên sinh ra trong một gia đình nghèo khó, mẹ Hiên chỉ có công việc đi mò cua và bắt ốc để kiếm sống cho cả gia đình. Với thu nhập không đủ, Hiên thường phải mặc những chiếc áo rách tả tơi, áo mòn nát, không đủ để che nắng hay giữ ấm. Áo quá hở lưng và tay, Hiên phải chịu đựng lạnh lẽo của tiết trời mùa đông buốt rá. Cảnh Hiên đứng co ro trong cái lạnh làm tan chảy trái tim của người đọc, khiến ta cảm thấy sự bất công và khó khăn của cuộc sống Hiên đang phải trải qua.

Trong tình huống này, Hiên được mô tả như một hình ảnh nhỏ bé, yếu đuối và bất hạnh. Mặc dù còn nhỏ tuổi, Hiên đã phải đối mặt với khó khăn và cảm nhận sự cô đơn trong cuộc sống. Áo rách tả tơi trên người Hiên là biểu tượng cho hoàn cảnh khốn khó mà cậu phải đối mặt hàng ngày. Những áo quần rách nát không chỉ là một vấn đề về ngoại hình mà còn là biểu tượng cho sự thiếu thốn về vật chất và tình thương của Hiên. Cảnh Hiên đứng co ro trong cái lạnh của mùa đông buốt rá là hình ảnh cực kỳ xúc động và đau lòng, khiến người đọc không thể không cảm thông và đau lòng với hoàn cảnh Hiên đang phải chịu đựng.

Từ những chi tiết này, chúng ta có thể hình dung ra một bối cảnh đau lòng và khó khăn mà Hiên đang sống trong đó. Cuộc sống của Hiên và gia đình là một cuộc sống nghèo khó, bất hạnh và cực kỳ khó khăn. Mẹ Hiên chỉ có công việc đi mò cua và bắt ốc để kiếm sống, thu nhập không đủ để mua đồ ấm cho Hiên và gia đình. Hiên phải sống trong cảnh áo quần rách nát, không đủ ấm áp để chống lại cái lạnh của mùa đông. Bối cảnh này cho thấy sự khó khăn, bất công và những gánh nặng mà những người nghèo phải chịu đựng trong cuộc sống hàng ngày.

3.8. Tại sao Sơn thấy “ấm áp vui vui”:

Sơn cảm thấy rất “ấm áp vui vui” khi nhìn thấy mình đã làm được một việc tốt, một việc có ích và đáng tự hào. Hành động nhỏ như cho một chiếc áo ấm cho Hiên đã mang lại cho Sơn cảm giác hài lòng và đầy cảm xúc. Cậu nhận thấy rằng việc này không chỉ đem lại sự an ủi và động viên cho Hiên, mà còn lan tỏa được tình yêu thương và lòng nhân ái đến với những người khác trong xã hội.

3.9. Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết nào?

Tâm trạng lo sợ của hai chị em Sơn được thể hiện qua những chi tiết:

Khi đến lúc ăn, hai chị em Sơn cảm thấy rất lo lắng và sợ hãi, họ bỏ đũa xuống và đứng dậy từ ghế ngồi để van nài mẹ cho họ được ở trong nhà.

Để giải tỏa nỗi lo lắng, hai chị em Sơn vội vàng ra chợ, hy vọng tìm thấy cái Hiên để giải quyết vấn đề đang ám ảnh trong tâm trí của họ.

Mặc dù đã tìm kiếm khắp nơi trên cánh đồng, nhưng hai chị em Sơn không gặp được cái Hiên, khiến cho tâm trạng lo sợ của họ càng trở nên khó chịu và căng thẳng hơn.

3.10. Vì sao chị em Sơn cho cái áo ấy lại bị mắng?

Trong tình huống đó, chị em Sơn đã bị mắng vì những hành động sau đây: họ đã giấu mẹ, lấy đi cho Hiên và chiếc áo đó lại là của bé Duyên, chiếc áo đó có ý nghĩa thiêng liêng và đáng quý với đứa em đã khuất mà khi nhắc đến mẹ, chúng ta luôn cảm thấy đau lòng và xúc động, vì vậy không thể để chiếc áo đó ra đi.

3.11. Câu nói của mẹ Hiên thể hiện điều gì?

Câu nói của mẹ Hiên thể hiện rõ rằng bà là một người mẹ đáng kính, tận tụy và biết trân trọng bản thân. Dù cuộc sống khó khăn, không đủ khả năng để mua áo mới cho con, nhưng khi nhìn thấy con mặc chiếc áo mà Sơn đã tặng, bà ngay lập tức quyết định trả lại áo đó.

Mẹ Hiên qua câu nói này đã chứng tỏ sự thông minh và tự tin của mình. Dù hoàn cảnh không thuận lợi, không đủ điều kiện để tặng con một chiếc áo mới, nhưng khi nhìn thấy con mặc chiếc áo mà Sơn đã đưa tặng, bà không ngần ngại trả lại áo ngay lập tức.

3.12. Kết thúc truyện có gì bất ngờ?

Kết thúc truyện: Biết được hoàn cảnh gia đình nhà Hiên, mẹ Sơn đã không ngần ngại đưa cho mẹ Hiên mượn năm hào để may áo cho Hiên. Hành động này không chỉ dừng lại ở việc giúp đỡ mà còn thể hiện sự biết ơn và lòng yêu thương chân thành từ mẹ Sơn. Ngay sau đó, mẹ Sơn không chỉ mượn áo mà còn có hành động đáng yêu hơn là mặc áo ấm cho con Hiên, không hề trách mắng con về việc đứa cái áo kỉ vật. Qua đó, ta thấy được mẹ Sơn là một người rất giàu lòng yêu thương, có hành động đầy sự ấm áp giữa sự lạnh lẽo của tiết trời mùa đông.

4. Trả lời câu hỏi cuối bài:

4.1. Tóm tắt nội dung chính của truyện Gió lạnh đầu mùa. Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) có gì giống nhau?

Tóm tắt truyện: Một buổi sáng rạng rỡ, khi mùa đông đã về, Sơn thức dậy và cảm nhận được cái lạnh của mùa đông bao trùm khắp nơi. Chị và mẹ Sơn cũng đã tỉnh giấc và ngồi lại bên bếp để pha nước chè ấm áp để cả gia đình cùng thưởng thức. Mọi người trong nhà đều đã mặc đồ ấm để chống lại cái lạnh của mùa đông. Riêng Sơn được mẹ mặc cho một cái áo vệ sinh màu nâu sẫm kết hợp với áo dạ có những chiếc khuy màu đỏ tươi sáng. Hai chị em vui vẻ ra ngoài sân để chơi đùa. Những đứa trẻ trong xóm nhìn thấy chị em Sơn trong những bộ áo ấm liền đến gần, hết lời khen ngợi với vẻ đẹp của những bộ áo ấm đó. Chị Lan nhìn thấy Hiên đứng ở xa, liền đến gần để hỏi xem có chuyện gì đang xảy ra. Hiên, một cậu bé thuộc gia đình nghèo, không có áo ấm để mặc. Sơn cảm thấy lòng thương cảm bất chợt bùng lên, nói với chị Lan rằng cô muốn lấy chiếc áo bông cũ từ nhà để cho Hiên mặc. Khi nghe người hàng xóm kể về điều này, Sơn lo sợ sẽ bị mẹ mắng, nhưng cô và chị Lan quyết định sang nhà Hiên để xin áo nhưng không có ai ở nhà. Khi hai chị em trở về nhà, nhìn thấy mẹ Hiên đang ngồi nói chuyện với mẹ của mình. Mẹ Sơn thấy nhà Hiên đang trải qua hoàn cảnh khó khăn, bèn cho mẹ Hiên mượn năm hào may áo ấm để Hiên có thể ấm áp trong mùa đông. Khi mẹ Hiên ra về, mẹ Sơn ôm hai con vào lòng và hỏi: “Hai con của mẹ thật đáng yêu, dám tự do lấy áo đem cho người khác, không sợ mẹ mắng sao?”.

Xét về cốt truyện, văn bản Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) và Tôi đi học (Thanh Tịnh) đều mang đến những câu chuyện đơn giản, gần gũi, xoay quanh những sự kiện thường ngày trong cuộc sống của con người, nhưng đồng thời cũng mang đến những cảm xúc sâu sắc và những bài học cuộc sống sâu sắc. Cả hai tác phẩm đều nhấn mạnh về giá trị của tình người, lòng nhân ái và sự chia sẻ trong xã hội. Truyện Gió lạnh đầu mùa thể hiện sự nhạy cảm và lòng nhân ái của nhân vật Sơn khi quan tâm và giúp đỡ Hiên trong hoàn cảnh khó khăn. Trong khi đó, truyện Tôi đi học tả lại hành trình gian khổ của nhân vật Tôi trong việc học hành, nhưng qua đó, tác giả lồng ghép những giá trị gia đình, tình yêu thương và sự quan tâm từ cô giáo và bạn bè.

Cả hai truyện đều nhằm nhắc nhở và khuyến khích độc giả nhìn nhận và trân trọng những giá trị đơn giản trong cuộc sống, như tình người, lòng nhân ái và sự chia sẻ. Chúng nhấn mạnh rằng những điều giản đơn và gần gũi nhất thường mang đến những trải nghiệm và bài học sâu sắc nhất. Cả hai tác phẩm đều là những câu chuyện nhỏ bé nhưng tác động lớn đến tâm hồn và trái tim của người đọc, khơi dậy những cảm xúc và suy ngẫm về ý nghĩa cuộc sống.

4.2. Chi tiết nào trong truyện hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông:

Những chi tiết trong truyện giúp em hình dung ra bối cảnh chị em Sơn cho chiếc áo bông:

Môi chúng tím lại, và qua những chỗ áo rách, da thịt thâm đi. Mỗi cơn gió đến, chúng lại run lên, hàm răng đập vào nhau.

Cuộc trò chuyện giữa Lan và Hiên: em thấy con bé co ro đứng bên cột quán, chỉ mặc manh áo rách tả tơi, hở cả lưng và tay,.. tại sao chiếc áo của em lại rách như vậy Hiên? Chiếc áo mới đâu không mặc?

Chi tiết mô tả này giúp em hình dung rõ hơn về tình trạng áo bông của chị em Sơn. Áo rách tả tơi và da thịt thâm đi, cho thấy nó đã trải qua nhiều năm tháng và đã trở thành đồ vật cũ kĩ. Mỗi cơn gió đến, áo lại run lên và hàm răng đập vào nhau, tạo ra một hình ảnh sống động về cảm giác lạnh lẽo và khó khăn của cuộc sống.

Bối cảnh truyện cũng được miêu tả một cách tường tận, cho ta thấy được góc khuất của cuộc sống, sự nghèo khổ, bất hạnh, và cơ cực của những người dân nghèo. Nhân vật chính, chị em Sơn, sống trong hoàn cảnh khó khăn, phải đối mặt với sự thiếu thốn và cảm giác bất an mỗi ngày. Điều này tạo nên một bối cảnh đầy xúc động và đồng thời khơi gợi lòng thương cảm của người đọc.

Qua những chi tiết này, truyện đã thành công trong việc tái hiện bối cảnh và tạo nên hình ảnh sắc nét về cuộc sống đầy khó khăn của chị em Sơn. Chúng giúp em cảm nhận được tình trạng áo bông và đồng thời thấu hiểu được những khó khăn mà những người dân nghèo phải đối mặt hàng ngày.

4.3. Phân tích diễn biến tâm trạng của Sơn trước và sau khi cho chiếc áo: 

Tâm trạng của Sơn trước khi cho chiếc áo: Trước khi quyết định cho Hiên chiếc áo bông cũ, Sơn trải qua một loạt cảm xúc phức tạp. Nhìn thấy hoàn cảnh khó khăn của Hiên, Sơn động lòng thương và cảm thấy nhớ đến đứa em gái đã mất của mình. Sơn nhớ lại những kỷ niệm ngọt ngào, những lúc cùng chơi, đùa nghịch với Hiên ở vườn nhà. Trong lòng, Sơn ấp ủ ước muốn đem lại niềm vui cho Hiên bằng chiếc áo bông cũ. Cảm giác ấm áp và vui vẻ tràn ngập trong tâm trạng của Sơn.

Tâm trạng của Sơn sau khi cho chiếc áo: Tuy nhiên, niềm vui của Sơn không được kéo dài lâu. Sơn bắt đầu cảm thấy lo lắng và sợ hãi khi biết rằng Sinh sẽ đi mách với mẹ về việc chiếc áo. Sơn muốn giúp đỡ Hiên nhưng trong lòng lại lo sợ mẹ trách phạt nên đã đi tìm Hiên để đòi lại áo. Sơn đối mặt với sự đấu tranh giữa lòng muốn giúp đỡ và sợ hãi trước hậu quả có thể xảy ra.

Chi tiết làm em xúc động nhất: Trong câu chuyện, chi tiết mà em xúc động nhất là hành động của Sơn khi muốn đem chiếc áo bông cũ cho Hiên. Thông qua việc này, nhân vật Sơn đã cho em hiểu rằng dù ở đâu đó trong xã hội, tình người và sự thương yêu vẫn còn tồn tại. Điều đó gợi lên trong lòng em một cảm giác ấm áp và lòng nhân ái đối với những hoàn cảnh bất hạnh ngoài xã hội.

4.4.  Nhận xét về thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiên) trong phần cuối của truyện:

Thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ (mẹ Sơn và mẹ Hiên) trong phần cuối của truyện:

Trong phần cuối của truyện, chúng ta có thể nhìn thấy sự tương phản rõ rệt giữa thái độ và cách ứng xử của hai bà mẹ, mẹ Sơn và mẹ Hiên.

Mẹ Hiên được miêu tả là một người có tính cách chất phác, hiền hậu và sống thật thà. Mẹ Hiên không chỉ không cho con lấy đồ của người khác, mà còn đem trả lại món đồ cho chủ nhân dù biết rằng món đồ đó vô cùng cần thiết cho cuộc sống của Hiên. Hành động này cho thấy bà có lòng tự trọng cao mặc dù đang sống trong hoàn cảnh nghèo túng. Bằng cách này, mẹ Hiên truyền đi thông điệp về tính đạo đức tốt, lòng nhân ái và lòng trắc ẩn trong cuộc sống.

Mẹ Sơn, ngược lại, có một thái độ và cách ứng xử khác. Trong câu kết cuối của truyện, khi Sơn đặt câu hỏi “Hai con tôi quý quá, dám tự do lấy áo đem cho người ta không sợ mẹ mắng à?”, ta có thể cảm nhận được tình yêu thương và âu yếm mà mẹ Sơn dành cho hai con. Tuy nhiên, mẹ Sơn lại không hài lòng khi chị em Sơn cho Hiên chiếc áo bông đó. Lí do được cho là vì đó là một kỉ vật thiêng liêng của người con đã mất, nên không thể cho đi. Mẹ Sơn có thể hiểu được tình cảm và nỗi nhớ của con gái mình đối với người em đã khuất, và cũng có lòng muốn giúp đỡ gia đình Hiên. Tuy nhiên, vì lòng tự trọng và tôn trọng kỉ vật này, mẹ Sơn không thể chấp nhận việc cho đi.

Từ cuộc sống của hai bà mẹ, chúng ta có thể thấy sự đan xen giữa những giá trị về lòng tự trọng và lòng nhân ái. Mẹ Hiên biểu hiện lòng tự trọng cao và sẵn lòng giúp đỡ người khác mà không đánh mất phẩm giá của mình. Trong khi đó, mẹ Sơn đặt lòng tự trọng và kỉ vật thiêng liêng lên trên hết, nhưng đồng thời cũng hiểu và muốn giúp đỡ gia đình Hiên. Điều này cho thấy rằng trong cuộc sống, chúng ta phải cân nhắc và đưa ra quyết định dựa trên nhiều yếu tố và giá trị khác nhau.

5.5. Ý nghĩa truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa: 

Em không đồng ý với ý kiến đó. Bởi ẩn sâu trong câu chuyện cho chiếc áo bông cũ thì đó là tình người với nhau trong cuộc sống. Câu chuyện đã để lại dư âm trong lòng độc giả, khiến độc giả vừa thấm thía nỗi khổ đau, bất hạnh, hoàn cảnh éo le của những con người nghèo khổ, vừa cảm nhận sâu sắc tình người ấm nồng, cao quý, thiêng liêng; từ đó thêm trân trọng cuộc sống này hơn.

Ý nghĩa truyện Gió lạnh đầu mùa: Truyện cho thấy sự khác biệt giữa những đứa trẻ sống trong gia đình khá giả và nghèo khổ. Đồng thời, truyện còn ca ngợi tình yêu thương, tấm lòng nhân ái của con ng