Chúng tôi xin giới thiệu Sơ đồ tư duy Lịch sử lớp 9 bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là tổng hợp các câu hỏi lí thuyết trong chương trình giảng dạy môn Lịch sử lớp 9. Hi vọng rằng đây sẽ là những tài liệu hữu ích trong công tác giảng dạy và học tập của quý thầy cô và các bạn học sinh.
Mục lục bài viết
1. Tổng hợp sơ đồ tư duy Lịch sử 9 Bài 23 đầy đủ và chi tiết:
2. Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố:
Lệnh tổng khởi nghĩa, được ban bố vào tháng 8 năm 1945, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lịch sử Việt Nam, mở ra giai đoạn giải phóng dân tộc và xây dựng chính quyền mới. Hoàn cảnh lịch sử quan trọng nhất là sau khi phát xít Đức bị đánh bại vào tháng 5 năm 1945 và Nhật Bản đầu hàng Đồng minh vào tháng 8 cùng năm.
Hội nghị toàn quốc của Đảng, tổ chức ở Tân Trào từ ngày 14 đến 15 tháng 8 năm 1945, đã đưa ra những quyết định quan trọng. Đầu tiên, quyết định phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước trước khi quân Đồng minh tiến vào, nhằm đảm bảo quyền lợi và chủ quyền cho Việt Nam. Thứ hai, thành lập Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc, một cơ quan quan trọng đóng vai trò lãnh đạo trong cuộc kháng chiến.
Ra Quân lệnh số 1 được ban hành, kêu gọi toàn dân nổi dậy, và Đại hội quốc dân ở Tân Trào vào ngày 16 tháng 8 năm 1945 đã thông qua 10 chính sách của Mặt trận Việt Minh. Ngoài ra, đặc biệt là quyết định lập Ủy ban Dân tộc giải phóng Việt Nam, tức là Chính phủ Lâm thời sau này, do Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo.
Sự kiện quan trọng khác là mở đầu cuộc Tổng khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền trong cả nước. Một đơn vị quân giải phóng do Võ Nguyên Giáp chi huy xuất phát từ Tân Trào, tiến về thị xã Thái Nguyên vào chiều 16 tháng 8 năm 1945.
Tổng cộng, lệnh tổng khởi nghĩa và những sự kiện kèm theo đã tạo nên bước đầu quan trọng trong việc giành độc lập và tự do cho Việt Nam, mở đường cho hình thành và phát triển của Chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
2.1. Giành chính quyền ở Hà Nội:
Sự kiện giành chính quyền ở Hà Nội vào tháng 8 năm 1945 đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc Tổng khởi nghĩa, khi nhân dân Hà Nội, dưới sự lãnh đạo của Việt Minh, đã tự tổ chức và giành lại quyền lực từ tay thực dân Nhật Bản. Ngày 15 tháng 8 năm 1945, Hà Nội nhận được lệnh khởi nghĩa, và Đội tuyên truyền xung phong của Việt Minh đã mở đầu các hoạt động tuyên truyền và kêu gọi tổng khởi nghĩa trên khắp thành phố.
Cuộc mít tinh tại Nhà hát lớn Hà Nội vào ngày 19 tháng 8 năm 1945 là một sự kiện quan trọng, nơi mà nhân dân Hà Nội tụ tập để thể hiện sự đoàn kết và quyết tâm giành lại chính quyền. Do Mặt trận Việt Minh tổ chức, mít tinh đã thu hút đông đảo người tham gia. Sau đó, đoàn người đã hướng về các cơ quan chính quyền như phủ Khâm sai, Toà thị chính, Sở cảnh sát, Trại báo an… để chiếm giữ. Quần chúng đã chiến thắng, và trước sức mạnh đồng lòng của nhân dân, quân Nhật với hơn 1 vạn quân cũng không thể làm gì khác ngoài việc chứng kiến chính quyền trở lại tay nhân dân.
Ví dụ cụ thể như việc chiếm giữ các cơ sở chính quyền và địa điểm chiến lược đã chứng minh sức mạnh của người dân Hà Nội và lòng yêu nước của họ trong cuộc đấu tranh giành chính quyền. Sự kiện này không chỉ là một chiến thắng trên trường quân sự mà còn là biểu tượng cho tinh thần đoàn kết và quyết tâm giành lại tự do.
2.1. Giành chính quyền trong cả nước:
Sự kiện giành chính quyền trong cả nước vào tháng 8 năm 1945 là một hành động quyết liệt và chủ động của nhân dân Việt Nam, chủ yếu dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh. Từ ngày 14 đến 18 tháng 8, bốn tỉnh lị – Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam – đã giành lại quyền lực chính quyền sớm nhất trong cả nước. Điều này thể hiện sự đồng lòng và sự tổ chức kỹ lưỡng của nhân dân địa phương.
Hà Nội, thủ đô lịch sử, đã giành chính quyền vào ngày 19 tháng 8, một bước quan trọng đánh dấu sự đồng thuận và quyết tâm của cộng đồng dân cư đối với mục tiêu giành lại quyền tự do. Ngày 23 tháng 8, Huế, ngôi trường của văn hóa lịch sử, cũng gia nhập vào cuộc giành chính quyền. Ngày 25 tháng 8, Sài Gòn, thành phố lớn và quan trọng ở miền Nam, tham gia vào cuộc đấu tranh và giành lại quyền lực chính quyền.
Cuối cùng, vào ngày 28 tháng 8, toàn bộ đất nước đã giành được chính quyền. Trong khoảng thời gian ngắn từ ngày 14 đến ngày 28 tháng 8 năm 1945, cuộc tổng khởi nghĩa đã thành công hoàn toàn trong cả nước, thể hiện sức mạnh và quyết tâm của nhân dân Việt Nam trong việc đối mặt với thách thức từ các thế lực xâm lược.
Ngày 2 tháng 9 năm 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình – Hà Nội, chính thức khai sinh Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đây là bước quan trọng đánh dấu kết thúc quá trình giành chính quyền và mở đầu cho một thời kỳ mới trong lịch sử Việt Nam.
3. Ý nghĩa lịch sử và nguyên nhân thành công của Cách mạng Tháng Tám:
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã có những ảnh hưởng sâu sắc và quan trọng đối với nền lịch sử và phát triển của Việt Nam, đồng thời tạo ra những sóng cảm mạnh mẽ đối với phong trào giải phóng dân tộc và cộng sản trên thế giới. Dưới đây là một số điểm quan trọng mở rộng về ý nghĩa của thắng lợi này:
3.1. Đối với sự nghiệp Giải phóng dân tộc và Chủ nghĩa Xã hội ở Việt Nam:
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ chế độ phong kiến và chủ nghĩa thực dân tại Việt Nam. Đối diện với sức mạnh tổ chức và đoàn kết của nhân dân, các thế lực này không thể duy trì ảnh hưởng của mình. Mặt khác, sự thống nhất và đoàn kết của nhân dân đã tạo nên một lực lượng mạnh mẽ, đủ mạnh để phá vỡ bất kỳ sự áp bức nào từ các thế lực ngoại vi.
3.2. Đối với tiến trình Cách mạng Xã hội Chủ nghĩa ở Việt Nam:
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã mở ra một kỷ nguyên mới cho xã hội Việt Nam. Việc xây dựng chế độ xã hội mới dựa trên nguyên tắc Dân chủ Cộng hòa thể hiện quyết tâm của nhân dân Việt Nam không chỉ là giành lại độc lập mà còn là việc xây dựng một xã hội công bằng và bền vững.
Thắng lợi này đánh tan xiềng xích của lịch sử áp bức, mở ra một kỷ nguyên mới với Việt Nam độc lập và tự chủ. Đây là bước đi to lớn, tạo nền tảng cho xây dựng Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Lời khẳng định của Chủ tịch Hồ Chí Minh về ý nghĩa của Cách mạng Tháng Tám đối với lịch sử Việt Nam thể hiện sự lớn lao của cuộc thay đổi này.
3.3. Đối với phong trào Giải phóng dân tộc trên thế giới:
Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã trở thành nguồn cảm hứng mạnh mẽ cho những quốc gia, dân tộc khác đang đấu tranh cho độc lập và tự do. Ý chí kiên cường và tư tưởng của Cách mạng Tháng Tám đã tạo động lực cho phong trào giải phóng trên thế giới, đặc biệt là ở châu Á, châu Phi, và Mỹ La-tinh.
3.4. Đối với phong trào Cộng sản và Công nhân quốc tế:
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 không chỉ là niềm tự hào của Việt Nam mà còn mang tính toàn cầu, góp phần quan trọng vào sự phát triển của phong trào cộng sản và công nhân trên khắp thế giới.
Cách mạng Tháng Tám đã tạo ra sự đoàn kết mạnh mẽ giữa Việt Nam và các lực lượng tiến bộ trên thế giới. Các nhà lãnh đạo cộng sản, những người đang đấu tranh cho quyền tự do và công bằng, nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của cuộc kháng chiến ở Đông Dương. Điều này đã thúc đẩy sự đồng lòng trong việc chống lại thực dân và phát xít, góp phần vào mối quan hệ đoàn kết của phong trào cộng sản quốc tế.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là một đòn chí mạng vào chủ nghĩa thực dân phát xít, và cũng là một tín hiệu tích cực đối với những người đang chiến đấu cho hòa bình và tiến bộ trên khắp thế giới. Việt Nam trở thành biểu tượng của sự chống đối và tự do, kích thích những nỗ lực đấu tranh của những nhóm lực lượng tiến bộ trên thế giới.