Soạn bài Trái Đất cái nôi của sự sống (Kết nối tri thức lớp 6)

1. Trước khi đọc:

Câu 1. Em từng nghe, đọc hay đã thuộc những ca khúc, bài thơ nào viết về Trái Đất? Chúng đã gợi lên trong em ấn tượng, cảm xúc gì? Theo em, để hiểu biết và yêu quý hơn hành tinh xanh này, chúng ta còn cần phải tìm đến những nguồn thông tin hay loại tài liệu nào khác?

Ca khúc và bài thơ về Trái Đất thường mang thông điệp về sự quý báu và cần phải bảo vệ hành tinh của chúng ta. Ví dụ, bài thơ “Trái đất còn quay” của Huy Cận đã đưa ra hình ảnh về sự vận động không ngừng của Trái Đất và ý nghĩa sâu sắc về sự sống. Còn các ca khúc như “Trái đất này là của chúng mình” thường nhấn mạnh vào tình yêu và trách nhiệm của chúng ta đối với môi trường.

Cảm xúc khi tiếp xúc với những tác phẩm này thường là sự trân trọng và yêu quý đối với hành tinh mà chúng ta đang sống. Họ khơi gợi trong con người ta sự nhẹ nhàng nhưng đầy ý nghĩa, khích lệ chúng ta hành động để bảo vệ và giữ gìn Trái Đất.

Để hiểu biết sâu hơn và yêu quý hơn về Trái Đất, chúng ta cần tiếp cận thông tin từ các nghiên cứu khoa học về môi trường, đất đai, khí hậu và sự đa dạng sinh học. Cũng cần tìm hiểu về các nỗ lực bảo vệ môi trường, các chiến lược quản lý tài nguyên, và những cách để chúng ta có thể sống bền vững hơn.

Câu 2. Người ta thường nói: “Sự sống muôn màu”. Em hiểu điều này như thế nào?

“Sự sống muôn màu” là một câu nói thể hiện sự đa dạng và phong phú của cuộc sống. Điều này ám chỉ rằng mỗi hình thái, mỗi sự vật trong tự nhiên đều có đặc điểm, màu sắc, và tính cách riêng biệt, tạo nên một bức tranh vô cùng phong phú và đa dạng.

Ví dụ, trong thế giới thực vật, có hàng ngàn loại cây khác nhau, từ cây cao lớn, rậm rạp đến cây nhỏ bé, yếu đuối. Mỗi loài cây có cách tự bảo vệ, cách hấp thụ và sử dụng nguồn năng lượng khác nhau để tồn tại và phát triển. Cảnh vật thực vật với những màu sắc, hình dạng, và mùi hương khác nhau chính là minh chứng rõ ràng cho sự đa dạng này.

Cũng vậy trong thế giới động vật, mỗi loài động vật đều có cách sống, sinh sản và tương tác với môi trường khác nhau. Ví dụ, các loài chim có bộ lông, hình dáng, và cách hót khác nhau. Từng loài cá, từng loài bọ, từng loài động vật đều có đặc điểm riêng biệt, tạo nên sự đa dạng tuyệt vời của thế giới tự nhiên.

Đa dạng không chỉ hiện diện trong thế giới tự nhiên mà còn trong con người. Mỗi cá nhân có nét đặc trưng riêng, có khả năng, quan điểm và phong cách sống khác nhau, tạo nên một cộng đồng văn hóa đa dạng và phong phú.

2. Trong khi đọc:

Câu 1. Sự sống trên Trái Đất phong phú như thế nào?

Sự đa dạng của cuộc sống trên Trái Đất thật sự vô cùng phong phú và đa dạng. Không chỉ có những loài vi sinh vật nhỏ bé chỉ có thể quan sát được dưới kính hiển vi, mà còn có những sinh vật có kích thước khổng lồ đến không ngờ.

Trước hết, sự phong phú của vi sinh vật thực sự là một điều kỳ diệu. Dưới kính hiển vi, chúng ta có thể nhìn thấy thế giới của vi khuẩn, vi rút và các loại vi sinh vật nhỏ bé khác. Chúng tồn tại ở khắp mọi nơi trên Trái Đất, từ đất đai, nước biển đến cả không khí, và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái.

Ngoài ra, Trái Đất còn có những sinh vật có kích thước lớn đáng kinh ngạc. Cây bao báp, các loài cá voi xanh hay những sinh vật thuộc họ khủng long đã từng tồn tại trong quá khứ đều là những ví dụ cho sự đa dạng kích thước và hình dáng của cuộc sống trên hành tinh chúng ta.

Sự đa dạng không chỉ xuất hiện ở vi sinh vật và động vật có kích thước lớn mà còn trong thế giới thực vật và động vật khác. Có hàng ngàn loài thực vật khác nhau, từ cây cao lớn đến những loại cỏ nhỏ, và từng loài động vật từ động vật nhỏ bé đến những loài có khả năng thích nghi với môi trường khắc nghiệt.

Câu 2. Vì sao có thể khẳng định con người là đỉnh cao kì diệu của sự sống trên Trái Đất?

Con người được coi là đỉnh cao kỳ diệu của sự sống trên Trái Đất vì loài người có những đặc điểm độc đáo và khác biệt so với các loài khác.

Bộ não và hệ thần kinh của con người phát triển vượt bậc, cho phép chúng ta có khả năng tư duy, sáng tạo và giải quyết vấn đề một cách phức tạp. Sự phát triển này đã mang lại cho con người khả năng tự nhận thức, có ý thức về bản thân và thế giới xung quanh, cũng như khả năng tạo ra và truyền đạt kiến thức thông qua ngôn ngữ.

Thêm vào đó, khả năng tổ chức cuộc sống của con người cũng là điều đặc biệt. Chúng ta biết cách xây dựng các cộng đồng, tổ chức xã hội và hợp tác với nhau để tạo ra môi trường sống tích cực. Loài người đã thay đổi và cải tạo môi trường sống theo ý mình, từ việc phát triển công nghệ đến việc thay đổi địa hình, tạo ra sự khác biệt rõ ràng trên Trái Đất.

Tất cả những điều này tạo nên sức mạnh và ảnh hưởng của con người đối với hành tinh chúng ta. Sự đa dạng, khả năng sáng tạo và tư duy của con người đã đưa loài này trở thành đỉnh cao của sự sống trên Trái Đất.

Câu 3. Ý sau cùng của bài có lạc đề không?

Không bị lạc đề. Vấn đề được nói đến chính là sự tồn tại của trái đất.

3. Sau khi đọc:

Câu 1. Liệt kê theo hình thức gạch đầu dòng những thông tin chủ yếu mà văn bản đưa đến cho người đọc?

Trái Đất nằm trong hệ Mặt Trời.

Nước – vị thần hộ mệnh của sự sống trên Trái Đất.

Trái Đất là nơi cư ngụ của muôn loài.

Con người trên Trái Đất.

Tình trạng của Trái Đất hiện tại.

Câu 2. Các bức tranh minh họa làm sáng tỏ thông tin gì trong văn bản?

Các bức tranh minh họa làm sáng tỏ sự đang dạng của sự sống trên Trái Đất.

Câu 3. Phần 2 (“Vị thần hộ mệnh” của sự sống trên Trái Đất) tập trung thông tin về vấn đề gì? Việc nói về vấn đề đó liên quan như thế nào đối với hướng triển khai những nội dung khác ở các phần kế tiếp?

Phần 2 sẽ tập trung mở rộng và làm rõ về vai trò của nguồn nước trong việc duy trì sự sống trên hành tinh chúng ta. Đây là một chủ đề rất quan trọng, liên quan chặt chẽ đến nội dung và sâu sắc hơn trong các phần tiếp theo. Phần 3 và phần 4 sẽ tập trung vào việc tác giả nêu lên những vấn đề quan trọng về cuộc sống, sự phát triển và sự đa dạng tuyệt vời mà nguồn nước mang lại. Không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển của động thực vật, mà còn đặc biệt đến sự phát triển của loài người, một loài động vật với sự sáng tạo và tác động mạnh mẽ lên môi trường xung quanh. Việc sử dụng tài nguyên nước thông minh và bền vững là chủ đề sẽ được thảo luận kỹ hơn, cũng như việc con người khai thác Trái Đất để đáp ứng nhu cầu và mục đích đa dạng.

Câu 4. Văn bản đã nói được đầy đủ về sự kì diệu của sự sống trên Trái Đất chưa? Em có thể bổ sung điều gì xung quanh vấn đề này?

Sự ảnh hưởng của Trái Đất đến các hành tinh khác trong hệ Mặt Trời.

Câu 5. Bằng hiểu biết của mình, em hãy thêm bằng chứng để khẳng định con người là đỉnh cao sự kỳ diệu của sự sống trên Trái đất?

Con người không chỉ dừng lại ở việc sáng tạo những sản phẩm hiện đại để đáp ứng nhu cầu của mình mà còn mở rộng sự tò mò và khám phá ra những bí ẩn vô tận ngoài phạm vi Trái Đất. Khám phá vũ trụ, các hành tinh trong hệ Mặt Trời là một hành động đầy hứng thú và thách thức của con người. Điều này mở ra những cơ hội mới để tìm hiểu về sự tồn tại của chúng ta trong không gian rộng lớn hơn. Đồng thời, con người cũng đang tiếp tục chinh phục và tạo ra sự thay đổi trong thiên nhiên, không chỉ để phục vụ nhu cầu mà còn để tạo ra những môi trường sống tốt hơn, hài hòa hơn với tự nhiên.

Câu 6. Làm rõ lý do xuất hiện câu hỏi Trái đất có thể chịu đựng được đến bao giờ trong đoạn cuối của văn bản. Câu hỏi đó gợi lên trong em những suy nghĩ gì?

Câu hỏi về bảo vệ Trái Đất đang trở thành một vấn đề cực kỳ cấp thiết trong thời đại hiện nay. Chúng ta đang chứng kiến những tác động tiêu cực từ hoạt động của con người lên môi trường, gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng như biến đổi khí hậu, mất rừng, ô nhiễm không khí và nước, và suy giảm đa dạng sinh học.

Vấn đề này đặt ra một tín hiệu cảnh báo mạnh mẽ về tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Chúng ta cần nhìn nhận và thay đổi cách tiếp cận của mình đối với việc sử dụng tài nguyên, sản xuất và tiêu thụ hàng ngày. Điều này có thể bao gồm việc sử dụng năng lượng tái tạo, giảm thiểu rác thải, bảo vệ các khu vực rừng, và thay đổi lối sống hướng đến tính bền vững hơn.

Câu 7. Từ việc đọc hiểu văn bản Trái Đất – cái nôi của sự sống, em rút ra được kinh nghiệm gì về cách đọc một văn bản thông tin?

Khi đọc hiểu văn bản “Trái Đất – cái nôi của sự sống”, em nhận ra rằng việc đọc một văn bản thông tin đòi hỏi sự chú ý và phân tích cẩn thận. Điều này bao gồm việc quan sát hình thức văn bản, nhận biết mục đích và nội dung cơ bản, cũng như rút ra được ý nghĩa và thông điệp của văn bản.

Hình thức của văn bản rất quan trọng để hiểu cách thông tin được trình bày. Bố cục, cách sắp xếp, việc sử dụng các phần tử như tiêu đề, đoạn văn, hình ảnh hoặc biểu đồ đều ảnh hưởng đến cách chúng ta tiếp cận và hiểu thông tin.

Nắm bắt được mục đích của văn bản giúp ta biết vì sao tác giả viết văn bản đó, điều mà tác giả muốn truyền đạt, thông điệp cốt lõi của văn bản là gì.

4. Viết kết nối với đọc:

Hãy viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) về chủ đề Để hành tinh xanh mãi xanh…

Gợi ý:

Để bảo vệ hành tinh xanh, chúng ta cần hành động từ ý thức và sự nhất quán trong các hoạt động hàng ngày. Hiện nay, việc biến đổi khí hậu, mất rừng, ô nhiễm môi trường đang trở thành những vấn đề cấp bách đối với sức khỏe và cuộc sống của chúng ta. Mất rừng đang diễn ra với tốc độ chóng mặt, gây thiệt hại nghiêm trọng cho sự đa dạng sinh học và làm suy giảm khả năng hấp thụ CO2 của rừng, góp phần làm gia tăng hiệu ứng nhà kính. Ngoài ra, nguồn nước sạch và không khí trong lành cũng đang bị ô nhiễm do hoạt động công nghiệp và sự lãng phí của con người. Tuy nhiên, mỗi hành động nhỏ từ từng cá nhân cũng đóng góp lớn cho việc bảo vệ môi trường. Việc trồng cây xanh, bảo vệ và tái chế nguồn tài nguyên, giảm thiểu rác thải, và sử dụng tài nguyên năng lượng tái tạo là những việc làm có thể thực hiện hàng ngày để giúp cải thiện tình hình môi trường.