Chiến dịch Trần Hưng Đạo là tên gọi của cuộc tiến công quyết liệt của Quân đội nhân dân Việt Nam vào phòng tuyến trung du Bắc Bộ của quân Liên hiệp Pháp vào cuối năm 1950 và đầu năm 1951.
Mục lục bài viết
1. Chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
Chiến dịch Trần Hưng Đạo là tên gọi của cuộc tiến công quyết liệt của Quân đội nhân dân Việt Nam vào phòng tuyến trung du Bắc Bộ của quân Liên hiệp Pháp vào cuối năm 1950 và đầu năm 1951. Đây là một trong ba chiến dịch lớn của Quân đội nhân dân Việt Nam trong mùa đông-xuân 1950-1951.
Mục tiêu của chiến dịch này là lợi dụng thời cơ quân đội Pháp đang hoang mang sau chiến dịch Biên giới, mở cuộc tiến công ở trung du, tạo sức ép buộc quân đội Pháp phải điều động một phần lực lượng tại đồng bằng Bắc Bộ lên ứng cứu, tạo điều kiện cho các đơn vị bộ đội địa phương, đặc biệt là lực lượng các trung đoàn 48, 42 … phối hợp với dân quân tại địa phương phát động chiến tranh du kích tại khu vực này, vốn bị hạn chế nhiều do các cuộc càn quét liên tiếp của Pháp.
Chiến dịch được chia làm hai đợt: Đợt 1 từ ngày 25 tháng 12 năm 1950 đến ngày 3 tháng 1 năm 1951, Quân đội nhân dân Việt Nam tiến công hai mũi: Vĩnh Phúc và Hải Ninh, gây thiệt hại nặng cho quân Pháp. Đợt 2 từ ngày 13 tháng 1 năm 1951 đến ngày 17 tháng 1 năm 1951, Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp tục tiến công vào thị xã Vĩnh Yên, một điểm chiến lược quan trọng chỉ cách Hà Nội 55 km. Tuy nhiên, do sự phân tán lực lượng và sự tăng cường hỏa lực của quân Pháp, Quân đội nhân dân Việt Nam không thể giải phóng được Vĩnh Yên và quyết định lui quân để chuẩn bị cho hướng tiến công mới tại Uông Bí.
Chiến dịch Trần Hưng Đạo được coi là một trong những cuộc chiến ác liệt nhất trong Chiến tranh Đông Dương, khiến cho cả hai bên phải chịu nhiều thương vong và tổn thất.
2. Bối cảnh của chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
Bối cảnh ra đời của Chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du) là sau khi Quân đội nhân dân Việt Nam giành được thắng lợi lớn trong Chiến dịch Biên giới Thu đông 1950, khiến quân Liên hiệp Pháp bị hoang mang và mất phương hướng. Để tận dụng thời cơ, Bộ Tổng tư lệnh do Đại tướng Võ Nguyên Giáp chỉ huy đã quyết định mở cuộc tiến công vào phòng tuyến trung du Bắc Bộ của Pháp, từ Việt Trì tới Bắc Giang, với mục tiêu làm suy yếu lực lượng Pháp ở đồng bằng, tạo điều kiện cho các đơn vị bộ đội địa phương và dân quân phát động chiến tranh du kích. Chiến dịch được đặt tên theo danh tướng Trần Hưng Đạo, người đã từng đánh bại quân xâm lược Nguyên Mông ba lần trong lịch sử Việt Nam.
3. Diễn biến của chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
3.1. Diễn biến đợt 1 của chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
Diễn biến đợt 1 Chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du) là một phần của chiến dịch quân sự lớn của Quân đội nhân dân Việt Nam vào cuối năm 1950, nhằm tấn công vào phòng tuyến trung du Bắc Bộ của quân Liên hiệp Pháp. Diễn biến đợt 1 Chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du) bắt đầu vào ngày 25 tháng 12 năm 1950, khi Quân đội nhân dân Việt Nam tiến hành hai mũi tiến công chính ở Vĩnh Phúc và Hải Ninh. Mũi tiến công Vĩnh Phúc do Đại đoàn 308 và Trung đoàn 88 thực hiện, nhằm phá vỡ phòng tuyến Pháp từ Việt Trì đến Vĩnh Yên. Mũi tiến công Hải Ninh do Đại đoàn 312 và Tiểu đoàn 209 thực hiện, nhằm phá vỡ phòng tuyến Pháp từ Bắc Giang đến Hải Ninh. Cả hai mũi tiến công đều gặp nhiều khó khăn do sự chống cự quyết liệt của quân Pháp, nhưng sau nhiều ngày chiến đấu, Quân đội nhân dân Việt Nam đã giành được lợi thế trên chiến trường.
Trong đợt này, Quân đội nhân dân Việt Nam đã sử dụng chiến thuật bao vây và cắt cung cấp của quân Pháp, tạo ra những khoảng trống để tiến công. Một trong những trận đánh nổi bật là trận Vĩnh Yên I, khi Quân đội nhân dân Việt Nam đã bao vây và tấn công vào thị xã Vĩnh Yên, nơi có trụ sở của Bộ chỉ huy trung du của quân Pháp. Tuy nhiên, do không có hỏa lực hỗ trợ và bị máy bay Pháp không kích liên tục, Quân đội nhân dân Việt Nam đã không thể chiếm được thị xã và phải rút lui sau khi gây ra nhiều thiệt hại cho quân Pháp.
Trong đợt 1 của chiến dịch, Quân đội Nhân dân Việt Nam giành thắng lợi lớn tại cả hai mũi tiến công ở Vĩnh Phúc và Hải Ninh. Tại Vĩnh Phúc, Đại đoàn 308 đã chiếm được các điểm chiến lược như Tam Đảo, Lập Thạch, Vĩnh Tường và tiến sát tới Vĩnh Yên. Tại Hải Ninh, Đại đoàn 312 đã chiếm được các điểm chiến lược như Bắc Giang, Lạng Sơn, Đồng Mô và tiến sát tới Hải Ninh.
3.2. Diễn biến đợt 2 của chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
Đợt 2 của Chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du) bắt đầu vào ngày 13 tháng 1 năm 1951, khi Quân đội Nhân dân Việt Nam tiến hành một cuộc tấn công quyết liệt vào thị xã Vĩnh Yên, một điểm chiến lược quan trọng của quân Liên hiệp Pháp. Mục tiêu của Quân đội Nhân dân Việt Nam là phá vỡ vòng vây của quân Pháp và giải phóng thị xã này, chỉ cách Hà Nội 55 km.
Những thắng lợi của đợt 1 đã tạo ra một tình thế mới trên chiến trường trung du, buộc quân Pháp phải điều động một phần lực lượng từ đồng bằng Bắc Bộ lên ứng cứu. Do đó, Bộ Chỉ huy chiến dịch do Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Chỉ huy trưởng đã quyết định đặt thêm mục tiêu giải phóng thị xã Vĩnh Yên, một thị xã quan trọng chỉ cách Hà Nội, thủ đô được quy định trong Hiến pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1946 có 55 km.
Đây là một mục tiêu khó khăn, vì quân Pháp đã tăng cường hỏa lực và không kích, cũng như điều động hai binh đoàn cơ động (GM) để giữ bằng được thị xã. Trận Vĩnh Yên II diễn ra từ ngày 13 đến 17 tháng 1 năm 1951, là một trong những trận đánh ác liệt nhất trong chiến dịch Trần Hưng Đạo. Do sự phân tán lực lượng nên phía liên hiệp Pháp đã có thời gian đối phó. Đại tướng Pháp De Lattre de Tassigny, chỉ huy mới được điện Élysée bổ nhiệm đã dùng mọi ưu thế về vũ khí, đặc biệt là máy bay ném bom, đồng thời điều động hai binh đoàn cơ động (GM) để giữ bằng được thị xã quan trọng này.
Quân đội nhân dân Việt Nam đã tấn công từ nhiều hướng vào các vị trí của quân Pháp bên ngoài thị xã, gây ra nhiều tổn thất cho quân Pháp. Cuộc chiến kéo dài hơn bốn ngày, trong đó có những trận đánh ác liệt như trận đánh Đồi 248 và trận đánh Đồi 249. Tuy nhiên, do sự chống trả quyết liệt của quân Pháp và sự can thiệp của máy bay không kích, Quân đội nhân dân Việt Nam đã không thể phá vỡ được vòng vây của quân Pháp. Sau hơn bốn ngày giao tranh, Quân đội nhân dân Việt Nam đã rút lui để chuẩn bị cho hướng tiến công mới tại Uông Bí.
Theo số liệu của Việt Nam, quân Pháp đã bị khoảng 5.000 thương vong trong khi quân Việt Minh đã bị khoảng 2.900 thương vong trong đợt 2 này.
3.3. Kết quả của chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
Chiến dịch được chia làm hai đợt, trong đó đợt thứ nhất Quân đội nhân dân Việt Nam giành thắng lợi lớn tại hai mặt trận Vĩnh Phúc và Hải Ninh, và đợt thứ hai Quân đội nhân dân Việt Nam cố gắng giải phóng thị xã Vĩnh Yên, nhưng không thành công do sự chống trả quyết liệt của quân Pháp với ưu thế về vũ khí và hỏa lực. Cuối cùng, Quân đội nhân dân Việt Nam quyết định rút lui để chuẩn bị cho chiến dịch mới tại Uông Bí.
4. Ý nghĩa lịch sử của chiến dịch Trần Hưng Đạo (Trung Du):
– Tạo ra một thế trận thuận lợi cho Quân đội nhân dân Việt Nam ở khu vực trung du và đồng bằng Bắc Bộ, gây áp lực lớn lên quân Pháp và buộc họ phải điều động lực lượng để ứng cứu.
– Giải phóng một số khu vực chiến lược như Vĩnh Phúc, Hải Ninh, Uông Bí, gây thiệt hại nặng nề cho quân Pháp về người và vật chất.
– Chiến dịch Trần Hưng Đạo có ý nghĩa lịch sử rất quan trọng, nó không chỉ làm rung chuyển phòng tuyến trung du của quân Pháp mà còn gây áp lực lớn cho chính quyền Pháp và các nước liên minh của họ.
– Chứng tỏ sự khôn ngoan và sáng suốt của Bộ Chỉ huy chiến dịch do Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Chỉ huy trưởng và sự anh dũng và hy sinh cao cả của binh lính Quân đội Nhân dân Việt Nam.
– Tạo tiền đề cho các chiến dịch sau này của Quân đội nhân dân Việt Nam, như chiến dịch Hòa Bình, chiến dịch Điện Biên Phủ, góp phần vào cuộc kháng chiến chống Pháp thành công.
– Dù không đạt được mục tiêu giải phóng Vĩnh Yên, nhưng chiến dịch Trần Hưng Đạo đã cho thấy sự tiến bộ về chiến thuật và kỹ thuật của Quân đội nhân dân Việt Nam, cũng như sự quyết tâm và hy sinh cao độ của binh lính và nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược.
