Rối loạn ăn uống, ăn mất kiểm soát kể cả khi bạn không đói

1. Rối loạn ăn uống, ăn mất kiểm soát khi không đói là gì?

Rối loạn ăn uống là một nhóm các tình trạng liên quan đến hành vi ăn uống bất thường và tâm lý xấu về cơ thể. Một trong những rối loạn ăn uống phổ biến nhất là rối loạn ăn mất kiểm soát (binge eating disorder – BED). Người bị BED thường ăn một lượng lớn thức ăn trong một khoảng thời gian ngắn, dù không cảm thấy đói hay no. Họ cũng cảm thấy mất kiểm soát, hối tiếc, xấu hổ và tự trách sau khi ăn. BED có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe như béo phì, tiểu đường, cao huyết áp và trầm cảm. BED không phải là do thiếu ý chí hay yếu kém, mà là một rối loạn tâm thần có thể điều trị được. Nếu bạn nghi ngờ mình bị BED, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ của các chuyên gia y tế và tâm lý.

2. Nguyên nhân gây ra rối loạn ăn uống, ăn mất kiểm soát khi không đói:

Nguyên nhân gây ra rối loạn ăn uống nói chung và BED nói riêng là do sự kết hợp của nhiều yếu tố, bao gồm:

– Yếu tố di truyền: Các nghiên cứu cho thấy rối loạn ăn uống có thể được di truyền từ cha mẹ sang con cái. Ngoài ra, một số đặc điểm tính cách như thiếu tự tin, lo lắng, trầm cảm cũng có thể được ảnh hưởng bởi gen.

– Yếu tố môi trường: Các yếu tố môi trường bao gồm những áp lực từ gia đình, bạn bè, xã hội về hình dáng cơ thể, cân nặng hay tiêu chuẩn vẻ đẹp. Những người bị rối loạn ăn uống thường có những quan niệm sai lầm về bản thân, so sánh mình với người khác và cảm thấy tự ti, xấu xí. Họ cũng có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây căng thẳng như stress học tập, công việc, tình cảm hay các vấn đề sức khỏe.

– Yếu tố sinh lý: Các yếu tố sinh lý liên quan đến hoạt động của não bộ và các hormone trong cơ thể. Một số nghiên cứu cho thấy rối loạn ăn uống có liên quan đến sự mất cân bằng của các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine hay noradrenaline, làm ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát hành vi và cảm xúc. Ngoài ra, các hormone liên quan đến chức năng tiêu hóa và đói no như ghrelin, leptin hay insulin cũng có vai trò trong việc điều tiết hành vi ăn uống.

– Yếu tố xã hội: Có thể có một số vấn đề về môi trường sống, gia đình, bạn bè, công việc hoặc học tập, làm cho người bệnh cảm thấy áp lực, cô đơn, bị phê phán hoặc bị kỳ thị về hình dáng cơ thể hoặc cân nặng.

3. Biểu hiện của rối loạn ăn uống, ăn mất kiểm soát khi không đói:

Có thể thấy, rối uống ăn mất kiểm soát khi không đói là một rối loạn ăn uống thường gặp, trong đó người bệnh có những cơn ăn quá mức không thể kiểm soát được, dù không cảm thấy đói hay thèm ăn. Người bệnh thường cảm thấy tội lỗi, xấu hổ và tự trách mình sau khi ăn quá mức, nhưng không có hành vi bù trừ như nôn mửa hay lạm dụng thuốc lợi tiểu. Rối uống ăn mất kiểm soát khi không đói có thể gây ra nhiều biến chứng sức khỏe và tâm lý, như béo phì, tiểu đường, cao huyết áp, trầm cảm và lo âu. Các biểu hiện của rối uống ăn mất kiểm soát khi không đói bao gồm:

– Ăn nhanh và nhiều hơn bình thường trong một khoảng thời gian ngắn, dù không đói hay thèm ăn.

– Ăn đến nỗi cảm thấy no căng hoặc đau bụng.

– Ăn một mình hoặc giấu giếm việc ăn quá mức vì xấu hổ.

– Cảm thấy tội lỗi, tức giận hoặc buồn bã sau khi ăn quá mức.

– Ăn quá mức ít nhất một lần mỗi tuần trong ba tháng liên tục.

– Lo lắng về cân nặng và hình dáng cơ thể.

– Không có hành vi bù trừ như nôn mửa, lạm dụng thuốc lợi tiểu, nhịn ăn hoặc tập thể dục quá độ.

4. Hậu quả của rối loạn ăn uống, ăn mất kiểm soát khi không đói:

Ăn mất kiểm soát khi không đói có thể gây ra nhiều tác hại cho cơ thể, như:

– Gây tổn hại hệ thần kinh: Chứng nhịn ăn gây ra tổn hại não và dây thần kinh, giật kinh và mất cảm xúc.

– Mắc các bệnh về máu: Do ăn không đủ những sinh tố như B12, cơ thể người bệnh bị thiếu máu vì không sản sinh đủ tế bào máu.

– Gây rối loạn tiêu hóa: Ăn quá nhiều có thể gây ra táo bón, chướng bụng, đầy hơi, viêm loét dạ dày và tá tràng.

– Gây ra các bệnh tim mạch: Ăn vô độ làm tăng nguy cơ cao huyết áp, cao cholesterol, béo phì và đái tháo đường. Các yếu tố này có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, suy tim hoặc đột quỵ.

– Loãng xương: Do thiếu canxi và vitamin D, xương của người bệnh có thể trở nên yếu và dễ gãy.

– Tóc xơ và móng tay giòn: Do thiếu protein và các chất dinh dưỡng khác, tóc và móng tay của người bệnh có thể trở nên khô và yếu.

– Da khô và vàng vọt: Do thiếu vitamin A và E, da của người bệnh có thể trở nên khô ráp và sạm màu.

– Lông tơ mọc khắp cơ thể: Do thiếu nhiệt độ cơ thể, cơ thể người bệnh có thể phát triển lông tơ để giữ ấm.

– Tử vong do xuống cân trầm trọng hoặc do tự tử.

5. Biện pháp khắc phục rối loạn ăn uống, ăn mất kiểm soát khi không đói:

Để khắc phục rối loạn ăn uống, người bệnh cần được chẩn đoán và điều trị bởi các chuyên gia y tế và tâm lý. Một số phương pháp điều trị có thể áp dụng là:

– Liệu pháp hành vi: Giúp người bệnh nhận thức được những yếu tố kích thích hành vi ăn uống bất thường, học cách kiểm soát cơn thèm ăn và xây dựng những thói quen ăn uống lành mạnh.

Xử lý những yếu tố gây căng thẳng. Nên tìm ra những nguyên nhân khiến bạn ăn quá mức, như buồn chán, lo lắng, tức giận hay cô đơn, cũng như học cách giải quyết vấn đề một cách tích cực, thay vì dùng ăn uống làm phương tiện trốn tránh. Ngoài ra, có thể tìm những hoạt động làm bạn vui vẻ và thoải mái, như đọc sách, nghe nhạc, xem phim hay chơi thể thao.

– Liệu pháp nhận thức: Giúp người bệnh khám phá và thay đổi những suy nghĩ tiêu cực về bản thân, cơ thể và thức ăn, nâng cao lòng tự trọng và tự chấp nhận.

Hãy nhận ra giá trị của bản thân, không để cho số cân nặng hay hình dáng cơ thể ảnh hưởng đến sự tự tin của bạn. Có thể khen ngợi bản thân về những thành tựu và tiến bộ của bạn trong quá trình điều trị. Và tránh so sánh bản thân với người khác hay để cho xã hội áp đặt tiêu chuẩn về ngoại hình.

– Liệu pháp tập trung vào cảm xúc: Liệu pháp này tập trung vào việc người mắc bệnh hiểu và xử lý những cảm xúc khó chịu mà họ dùng thức ăn để che giấu, học cách đối mặt với những vấn đề trong cuộc sống mà không cần dựa vào ăn uống.

– Liệu pháp dinh dưỡng: Nhờ có liệu pháp dinh dưỡng, có thể lập kế hoạch ăn uống cân bằng, đủ chất và phù hợp với nhu cầu của cơ thể, tránh những chế độ ăn kiêng quá khắt khe hoặc thiếu khoa học.

Nên ăn đủ ba bữa chính và hai bữa phụ trong ngày, không bỏ bữa hay ăn vội vàng, chọn những thực phẩm dinh dưỡng, ít chất béo và đường, nhiều rau quả và ngũ cốc, tránh những thực phẩm kích thích, như cà phê, rượu, thuốc lá và ma túy, nên ăn chậm, nhai kỹ và tập trung vào cảm giác no.

– Liệu pháp thuốc: Có thể sử dụng một số loại thuốc để giảm triệu chứng của rối loạn ăn uống, như thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần hoặc thuốc giảm cân và các thuốc tiêu hóa. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải được theo dõi và chỉ định bởi bác sĩ. Một số loại thuốc có thể kể đến như:

+ Lisdexamfetamine: là thuốc kích thích hệ thần kinh trung ương, có tác dụng làm giảm số ngày say và giảm cân nhẹ. Thuốc được phê duyệt để điều trị chứng rối loạn ăn uống vô độ từ trung bình đến nặng.

+ Loperamid: thuốc chống tiêu chảy, có tác dụng làm giảm sự co bóp của ruột và làm chậm quá trình di chuyển của chất thải trong ruột, giúp giảm các triệu chứng tiêu chảy do rối loạn tiêu hóa.

+ Bismuth: thuốc có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày, có thể giúp điều trị các triệu chứng đau bụng, khó tiêu và nôn mửa do rối loạn tiêu hóa.

+ Diarsed: kết hợp giữa loperamid và simethicone, có tác dụng làm giảm sự co bóp của ruột, làm giảm sự tích tụ khí trong ruột và làm giảm áp suất trong ruột, giúp điều trị các triệu chứng tiêu chảy kèm đầy hơi và khó chịu do rối loạn tiêu hóa.

– Tìm kiếm sự ủng hộ từ gia đình và bạn bè. Hãy chia sẻ những khó khăn và cảm xúc của bạn với những người thân yêu và tin tưởng. Họ sẽ là người lắng nghe, động viên và hỗ trợ bạn trong suốt quá trình điều trị. Có thể tham gia vào các nhóm hỗ trợ cho người bị rối loạn ăn uống để giao lưu và học hỏi kinh nghiệm từ những người có hoàn cảnh tương tự.

Rối loạn ăn uống là một vấn đề nghiêm trọng và không tự khỏi được. Người bệnh cần được sự hỗ trợ và động viên từ gia đình, bạn bè và các chuyên gia. Nếu bạn hay người thân của bạn có dấu hiệu của rối loạn ăn uống, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ sớm để có được cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc.