Soạn bài Khi con tu hú của Tố Hữu ngắn gọn và hay nhất

1. Bố cục bài thơ:

– Phần 1 (6 câu đầu): Bức tranh mùa hè.

– Phần 2 (4 câu cuối): Tâm trạng của người tù, người chiến sĩ cách mạng.

Nội dung chính:

 Thể hiện sâu sắc tình yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù.

2. Nhan đề của bài thơ có ý nghĩa gì?

– Nhan đề bài thơ: “Khi con tu hú” đây là trạng ngữ chỉ thời gian gây tò mò vì nó là trạng ngữ kết thúc mở, không phải là câu hoàn chỉnh.

– “Khi con tu hú” thể hiện sâu sắc tình yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù.

– Tiếng chim tu hú tác động mạnh mẽ đến tâm hồn nhà thơ, bởi: Báo hiệu mùa hè, tiếng gọi của tự do, của cuộc sống tươi đẹp bên ngoài.

– Nhan đề:

+ Là một phía thứ cấp chỉ trong một câu → thu hút sự chú ý.

+ Âm thanh của những con chim hú: Tín hiệu của cuộc sống, mùa hè.

– Nội dung: Khi tiếng chim tu hú cất lên, đó cũng là khi bầu trời và bầu trời chuyển sang mùa hè, trong không gian của nhà tù cho tự do.

– Những tiếng chim tu hú của linh hồn của nhà thơ vì nó nhắc nhở về mùa hè tự do và tưng bừng với nhiều cảnh quan quyến rũ đối diện với những cảnh nhà tù chật chội.

3. Khung cảnh mùa hè được thể hiện như thế nào?

– Cảnh mùa hè được miêu tả trong 6 câu thơ đầu: Mùa hè rộn ràng, sức sống, hương thơm, khoáng đạt, tự tại:

+ Cơm chín trái ngọt

+ Tu hú gọi đàn, vườn rợp bóng mát

+ Bầu trời xanh, sáo diều nhào lộn

4. Tâm trạng của người tù chiến sĩ được thể hiện như thế nào?

– Tâm trạng của quản ngục được thể hiện qua 4 câu thơ cuối: Bức bối, ngột ngạt, khát khao cháy bỏng thoát khỏi thực tại ngục tù.

+ Nhịp không đều: 6/2 (câu 8), 3/3 (câu 9)

+ Động từ mạnh: đập tan phòng, chết uất

+ Từ cảm thán: ôi, thôi, làm sao

– Đầu và cuối bài thơ đều có tiếng tu hú nhưng tâm trạng của người tù khi nghe tiếng tu hú lúc đầu chủ yếu là phấn khởi, yêu đời, thôi thúc để làm cho ngôi nhà cảm thấy ấm áp. Nhà thơ cảm thấy đau khổ, ngột ngạt và muốn phá bỏ ngục tù trở về với cuộc sống tự do bên ngoài.

– Cách ngắt kết nối bất thường trong câu hỏi 8 (ngắt 6/2), câu hỏi 9 (ngắt 3/3).

– Những từ của biểu hiện tích cực, trạng thái với sắc thái mạnh mẽ: thức dậy, đạp, chết.

– Lời cảm thán, bày tỏ sự thất vọng: Ồ, làm thế nào, dừng lại, …

– Khi bắt đầu bài thơ gợi lên trong cảm giác của tù nhân – người lính mùa hè, toàn bộ cuộc sống tự do của sự háo hức và nhộn nhịp. Và vào cuối bài thơ, khi cảm giác nghẹt thở và u sầu lên đến độ cao, âm thanh của con chim khiến tâm trạng của người lính trở nên khốn khổ và thất vọng hơn vì hiện trường tù, mất tự do.

5. Điểm đặt sắc của bài thơ:

Vẻ đẹp của bài thơ được thể hiện ở:

– Nội dung:

+ Bức tranh thiên nhiên mùa hè đầy màu sắc, âm thanh, mùi vị

+ Tình yêu cuộc sống, niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong ngục tù.

– Nghệ thuật:

+ Hình ảnh gần gũi, giản dị, quen thuộc.

+ Thể thơ lục bát giàu cảm xúc.

+ Nhịp thơ đa dạng: 4/2, 4/4, 2/4, 6/2, 3/3.

6. Những bài tóm tắt Khi con tu hú hay nhất:

6.1. Bài mẫu 1 – Bài tóm tắt Khi con tu hú hay nhất:

Tiếng chim tu hú gọi bầy khiến nhà thơ nhớ đến khung trời bao la bên ngoài và càng cảm thấy ngột ngạt trong phòng giam chật chội, nhà thơ càng khao khát một cuộc sống tự do. Tiếng chim khơi dậy bao cảm xúc.

6.2. Bài mẫu 2 – Bài tóm tắt Khi con tu hú hay nhất:

Tố Hữu sáng tác bài thơ “Khi con tu hú” tại nhà lao Thừa Phủ (Huế) vào mùa hè năm 1939, sau khi bị thực dân Pháp bắt giam vì những “tội” yêu nước và cách mạng. Bài thơ thể hiện nỗi băn khoăn, bức bối của người cộng sản trẻ tuổi bị cầm tù khi nghe tiếng chim tu hú báo hiệu mùa hè đã đến, anh muốn phá bỏ xiềng xích để trở về với đồng bào, đồng chí thân yêu. 

6.3. Bài mẫu 3 – Bài tóm tắt Khi con tu hú hay nhất:

Tố Hữu nổi tiếng là nhà thơ cách mạng. Thơ ông mang phong cách trữ tình chính trị với cảm hứng lãng mạn ngọt ngào. Ngôn ngữ trong các sáng tác của ông rất tự nhiên, gần gũi với đời thường, giọng điệu uyển chuyển như ca dao. “Khi con tu hú” là bài thơ tiêu biểu của nhà thơ cách mạng này. Tác phẩm được sáng tác vào tháng 7 năm 1939 khi tác giả đang bị giam ở nhà lao Thừa Phủ. Bài thơ thể hiện niềm tin tha thiết vào cuộc sống và khát vọng tự do mãnh liệt của người chiến sĩ trong ngục tù.

6.4. Bài mẫu 4 – Bài tóm tắt Khi con tu hú hay nhất:

Tiếng chim tu hú chỉ trong một khoảnh khắc ngắn ngủi đã tạo nên tất cả cảnh và tình mùa hè trong tâm trí nhà thơ. Người tù thấu hiểu hoàn cảnh trớ trêu của mình trong chốn ngục tù ngột ngạt, trong khi cuộc sống bên ngoài phong phú, đơm hoa kết trái. Những xiềng xích, những nhà tù hữu hình và vô hình trói buộc cả dân tộc phải bị phá bỏ. Bài thơ “Khi con tu hú” là tiếng nói của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi tuy sống trong lao tù nhưng vẫn tràn đầy sức sống và sức trẻ, tràn đầy tình yêu thương con người, yêu cuộc sống.

6.5. Bài mẫu 5 – Bài tóm tắt Khi con tu hú hay nhất:

Tố Hữu là tác giả có vị trí đặc biệt quan trọng với tư cách là nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca cách mạng Việt Nam. Tác phẩm được ông sáng tác trong thời gian bị địch giam cầm ở nhà lao Thừa Phủ. Tác phẩm khắc họa nỗi khổ của người cách mạng, càng khao khát được phục vụ cách mạng và chiến đấu thì người chiến sĩ càng day dứt khi bị giam hãm giữa bốn bức tường ngột ngạt và nhìn thời gian trôi bên ngoài khi tinh thần phản đối đang sục sôi. Tiếng chim tu hú có tác động mạnh mẽ đến nhà thơ vì nó báo hiệu mùa hè sắp đến và là biểu tượng của sự bay nhảy tự do nên có ảnh hưởng lớn đến nhà thơ khi bị giam cầm. Tiếng chim tu hú vang vọng qua song sắt len lỏi vào tâm trạng buồn bã của nhà thơ

7. Tìm hiểu về tác phẩm:

7.1. Tác giả Tố Hữu:

– Tố Hữu (1920-2002) tên thật là Nguyễn Kim Thành, sinh tại Thừa Thiên-Huế.

– Ông giác ngộ cách mạng trong phong trào học sinh.

Với cảm hứng lí tưởng cách mạng cao cả, thơ Tố Hữu trở thành ngọn cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam.

Thơ Tố Hữu gắn liền với đấu tranh cách mạng nên các giai đoạn thơ cũng song hành với các giai đoạn đấu tranh đó, đồng thời thể hiện sự vận động trong tư tưởng và nghệ thuật của nhà thơ.

Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp, Tố Hữu đã sáng tác nhiều tập thơ, những tập thơ tiêu biểu trong sự nghiệp của ông gồm: Từ ấy (gồm ba phần: Máu và lửa, Xiềng xích và Giải phóng), Tuyển tập Thơ Việt Nam…

Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, cách mạng bước sang một giai đoạn mới với nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất nước nhà. Thơ Tố Hữu vẫn bám sát bước đi, nhiệm vụ của cách mạng và đời sống chính trị ở nước ta.

Thơ Tố Hữu trong những năm chống Mỹ cứu nước tràn đầy chính luận và cảm hứng sử thi, nhiều chỗ vươn tới âm hưởng sử thi, tập trung thể hiện hình ảnh cao đẹp của Tổ quốc, của dân tộc Việt Nam.

Tố Hữu là nhà thơ của lý tưởng cộng sản, thơ Tố Hữu tiêu biểu cho khuynh hướng trữ tình chính trị: Tố Hữu là nhà thơ chiến sĩ. Với ông, làm thơ trước hết là phục vụ sự nghiệp cách mạng, lý tưởng của Đảng. Mọi sự kiện, vấn đề lớn của đời sống cách mạng, lý tưởng chính trị, tình cảm chính trị qua trái tim nhạy cảm của nhà thơ đều có thể trở thành đề tài, cảm hứng của nghệ thuật hiện thực.

Nội dung trữ tình chính trị trong thơ Tố Hữu thường gắn với khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn. Cảm hứng chủ đạo trong thơ Tố Hữu là cảm hứng lãng mạn. Thơ Tố Hữu hướng tới tương lai, khơi dậy niềm vui, niềm tin nồng nàn vào con đường cách mạng, ca ngợi tình yêu cách mạng, con người cách mạng.

Nét độc đáo của thơ Tố Hữu là giọng điệu nồng nàn, ngọt ngào, thiết tha, tiếp nối truyền thống tốt đẹp của thơ ca Việt Nam qua các thời đại; gắn bó với vận mệnh đất nước, phục vụ sự nghiệp đấu tranh giành độc lập, tự do của dân tộc.

7.2. Tác phẩm: 

 Bài thơ “Khi con tu hú” được sáng tác tại nhà lao Thừa Phủ (Huế), khi tác giả bị bắt tại đây vào tháng 7/1939.

Tháng 4 năm 1939, khi đang làm nhiệm vụ cách mạng, Tố Hữu bị địch bắt tù (lúc đó nhà thơ mới 19 tuổi), và tháng 7 năm 1939, khi bị giam ở nhà lao Thừa Thiên, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ Khi con tu hú đề cập đến tâm trạng ngột ngạt của một người cộng sản trẻ tuổi sôi nổi yêu cuộc sống bị giam cầm giữa bốn bức tường vôi lạnh lẽo. Trong không gian ấy bỗng vang lên tiếng chim tu hú, âm thanh đau đớn ấy đã khơi dậy niềm khao khát tự do cháy bỏng không thể kìm nén.

– Bài thơ được trích trong tập thơ “Từ ấy”.

7.3. Gía trị nội dung:

Đoạn thơ thể hiện tình yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong chốn lao tù. Khi đàn con gọi bầy cũng là lúc đất trời chuyển mình sang hè. Trong không gian tù ngục ngột ngạt, người chiến sĩ cách mạng nghe mùa hè chói chang mà thêm yêu đời, khát khao tự do. Tiếng tu hú đã tác động mạnh mẽ đến tâm hồn nhà thơ bởi nó gợi nhớ đến một mùa hè tự do tưng bừng với cảnh sắc hữu tình đối lập với cảnh lao tù chật chội.

7.4. Gía trị nghệ thuật:

– Thể thơ lục bát uyển chuyển, nhẹ nhàng

– Giọng điệu tự nhiên, cảm nhận tinh tế kết hợp với miêu tả tâm lí nhân vật chân thực, tinh tế.

– Nghệ thuật nối, liệt kê, kết hợp với các danh từ, tính từ, động từ mạnh

– Hình ảnh thơ giàu chất hội họa