Bóng đè là gì? Dấu hiệu và cách thoát khỏi bị bóng đè?

1. Bóng đè là gì? 

Bóng đè là một hiện tượng rối loạn giấc ngủ không thực tổn, có tên khoa học là chứng liệt khi ngủ hay liệt trong giấc ngủ (Sleep Paralysis). Bóng đè xảy ra khi cơ thể trong giai đoạn giữa thức và ngủ, cụ thể là giai đoạn giấc ngủ mơ (REM), khiến người bị bóng đè cảm thấy không thể cử động được chân tay mặc dù ý thức vẫn tỉnh táo. Trong giai đoạn này, não hoạt động gần như như khi thức, nhưng cơ thể bị tê liệt để tránh diễn ra những hành động theo những gì mơ. Đôi khi, não có thể tỉnh dậy trước khi cơ thể thoát khỏi tình trạng tê liệt, dẫn đến hiện tượng bóng đè.

Nhiều người còn có cảm giác bị ma quỷ đè, hoặc nhìn thấy những hình ảnh kỳ quái trong lúc bị bóng đè. Nguyên nhân của bóng đè có thể là do stress, mất ngủ, rối loạn nhịp sinh học, hoặc do sử dụng thuốc lá, rượu, ma túy. Bóng đè không gây hại cho sức khỏe nếu chỉ xảy ra hiếm hoi, nhưng nếu xảy ra thường xuyên có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và tâm trạng của người bệnh. Cách xử lý bóng đè là cố gắng bình tĩnh, thở sâu, và cố gắng cử động một phần nào đó của cơ thể để thoát khỏi trạng thái liệt. Ngoài ra, để phòng tránh bóng đè, nên điều chỉnh lối sống lành mạnh, đi ngủ và thức dậy đúng giờ, tránh stress, và nếu cần thiết có thể đi khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.

2. Các dấu hiệu khi bị bóng đè:

Bóng đè là hiện tượng không thể di chuyển hoặc nói được khi đang ngủ hoặc thức dậy. Bóng đè có thể gây ra cảm giác sợ hãi, lo lắng và ám ảnh. Các dấu hiệu khi bị bóng đè bao gồm:

– Bóng đè có thể xuất hiện chỉ một lần hoặc nhiều lần trong một đêm, thường xảy ra khi bạn sắp thức giấc hoặc vừa mới ngủ.

– Không thể di chuyển cơ thể, cảm thấy như có một lực nặng đè lên ngực hoặc cổ, kéo dài từ vài giây đến vài phút.

– Tỉnh táo và nhận thức được mọi thứ xung quanh, nhưng không thể giao tiếp với người khác hoặc kêu cứu.

– Có thể có những ảo giác về âm thanh, hình ảnh, cảm giác hoặc mùi vị, như nghe tiếng kêu, nhìn thấy bóng ma, cảm nhận được sự chạm vào hoặc mùi hôi.

– Cảm thấy khó thở, tim đập nhanh, đổ mồ hôi hoặc run rẩy.

Bóng đè không phải là bệnh lý nguy hiểm, nhưng có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tinh thần. Bạn nên đi khám bác sĩ nếu bóng đè xảy ra thường xuyên hoặc gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống.

3. Các cách thoát khỏi bóng đè:

Để thoát khỏi bóng đè, bạn có thể thử các cách sau đây:

– Hít thở sâu và đều. Điều này sẽ giúp bạn bình tĩnh lại và cung cấp oxy cho não bộ.

– Tập trung vào cơ thể. Khi bị bóng đè, cố gắng không hoảng loạn và tập trung vào việc điều khiển nhịp thở. Bạn cũng có thể cố gắng vận động một số bộ phận cơ thể nhỏ, như ngón tay, mắt hoặc miệng, để thoát khỏi trạng thái bất lực. Nên nhớ rằng bóng đè chỉ kéo dài trong vài giây hoặc phút và sẽ tự biến mất.

– Nghĩ về những điều tích cực hoặc vui vẻ sẽ giảm bớt nỗi sợ và tạo ra những ảo giác tốt hơn.

– Cầu nguyện hoặc niệm phật. Điều này sẽ giúp bạn tìm kiếm sự bình an và an toàn từ một nguồn năng lượng cao hơn.

– Nếu có người yêu hoặc bạn đời ngủ cùng, bạn có thể dùng tay hoặc chân chạm vào họ để gọi sự chú ý và nhờ họ đánh thức bạn.

Một số cách khác để hạn chế bị bóng đè, như sau:

– Điều chỉnh thói quen ngủ. Nên đi ngủ và thức dậy đúng giờ, tránh ngủ quá nhiều hoặc quá ít. Tránh uống rượu, cafe, thuốc lá hoặc các chất kích thích trước khi đi ngủ. Tạo một môi trường ngủ thoải mái, yên tĩnh và tối.

– Thư giãn tinh thần. Nếu bạn bị căng thẳng, lo lắng hoặc ám ảnh bởi những giấc mơ ác, bạn nên tìm cách xả stress, như thiền, yoga, nghe nhạc, đọc sách hoặc nói chuyện với người thân. Tránh xem những bộ phim hay chương trình kinh dị, bạo lực hoặc gây ám ảnh trước khi đi ngủ.

– Thay đổi tư thế ngủ. Nhiều nghiên cứu cho thấy bóng đè thường xảy ra khi người ta ngủ nằm lưng hoặc nằm sấp. Bạn có thể thử ngủ nằm nghiêng hoặc nằm bụng để giảm khả năng bị bóng đè. Để gối cao vừa phải để hỗ trợ cổ và hô hấp.

– Tham khảo ý kiến bác sĩ. Nếu bị bóng đè thường xuyên và ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống, bạn nên đi khám bác sĩ để kiểm tra xem có bị mắc các bệnh lý liên quan đến giấc ngủ hay không, như ngưng thở khi ngủ, rối loạn giấc ngủ vận động hoặc rối loạn ám ảnh giấc mơ. Bác sĩ có thể kê toa thuốc hoặc tư vấn các phương pháp điều trị phù hợp cho bạn.

4. Nguyên nhân bị bóng đè:

Bóng đè là một hiện tượng mà người ta cảm thấy như có một thứ gì đó nặng nề đè lên người, không thể chuyển động hay nói được khi đang ngủ hoặc thức dậy. Có nhiều giải thích cho các nguyên nhân bị bóng đè, nhưng chủ yếu liên quan đến sự không đồng bộ giữa não và cơ thể trong quá trình chuyển từ trạng thái ngủ sâu sang ngủ nhẹ hoặc ngược lại.

– Một trong những giải thích là do rối loạn giấc ngủ gọi là cơn ác mộng tỉnh giấc (sleep paralysis). Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của bóng đè. Khi người ta ngủ, cơ thể có hai giai đoạn chính là giấc ngủ sâu (non-REM) và giấc ngủ mơ (REM). Trong giai đoạn REM, não hoạt động sôi nổi và tạo ra những giấc mơ rõ ràng. Để tránh việc diễn ra những hành động theo giấc mơ, cơ thể sẽ bị tê liệt tạm thời. Tuy nhiên, đôi khi não thức dậy trước khi cơ thể hoàn toàn thoát khỏi trạng thái tê liệt, dẫn đến hiện tượng bóng đè. Người ta cũng có thể bị bóng đè khi chuyển từ giai đoạn non-REM sang REM hoặc ngược lại. Đây là một hiện tượng khá phổ biến, ước tính khoảng 8% dân số trải qua ít nhất một lần trong đời.

– Một giải thích khác là do rối loạn hô hấp liên quan đến ngưng thở khi ngủ (sleep apnea). Đây là một tình trạng mà họng của bạn bị sụp xuống và ngăn chặn không khí vào phổi khi ngủ. Điều này khiến cho thiếu oxy và tăng áp suất máu, dẫn đến cảm giác khó thở và bị bóng đè. Ngoài ra, bạn cũng có thể bị hoặc ngáy to khi ngưng thở. Rối loạn này có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị.

– Áp lực tâm lý: Những căng thẳng, lo lắng, trầm cảm hay ám ảnh có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và gây ra bóng đè. Những người có vấn đề về tâm lý thường có xu hướng mơ về những điều tiêu cực, kinh dị hay bạo lực, làm tăng cường cảm giác sợ hãi khi bị bóng đè.

– Thói quen sinh hoạt: Những thói quen sinh hoạt không lành mạnh như ngủ quá muộn, thiếu ngủ, uống rượu, hút thuốc hay dùng chất kích thích cũng có thể làm giảm khả năng điều hòa giấc ngủ và gây ra bóng đè. Ngoài ra, ngủ ở những tư thế không thoải mái, như nằm sấp hay nằm lưng, cũng có thể làm tăng áp lực lên phổi và tim, gây khó thở và bóng đè.

– Yếu tố văn hóa: Một số nền văn hóa có những quan niệm siêu hình về bóng đè, ví dụ như là bị ma ám, quỷ dọa hay phép thuật. Những quan niệm này có thể làm tăng sự tin tưởng vào sự tồn tại của những sinh vật siêu nhiên và làm cho người bị bóng đè cảm thấy bất an và hoảng loạn hơn.

Ngoài các giải thích trên, còn có một số yếu tố khác có thể gây ra bóng đè, như uống rượu hoặc thuốc an thần trước khi đi ngủ, hoặc do các vấn đề về tuyến giáp, tim mạch hoặc não. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa hoặc điều trị khác nhau để giảm thiểu hoặc loại bỏ hiện tượng bóng đè.