Đây mùa thu tới là bài thơ thu nổi tiếng của ông hoàng thơ tình Xuân Diệu. Bằng những cảm nhận tinh tế, Xuân Diệu đã mang đến những nét mới mẻ, độc đáo riêng biệt cho bức tranh mùa thu. Sau đây là hoàn cảnh sáng tác và đọc hiểu bài thơ Đây mùa thu tới của Xuân Diệu.
Mục lục bài viết
1. Hoàn cảnh sáng tác Đây mùa thu tới của Xuân Diệu:
“Đây mùa thu tới” là một bài thơ trữ tình đặc sắc của “Ông hoàng thơ tình” Xuân Diệu. Bài thơ là một bức tranh mùa thu rộng lớn, đẹp đẽ nhưng đượm nỗi buồn thơ mộng do cảnh vật bị phai nhòa, nhạt nhòa theo ý muốn của thời gian.
“Đây mùa thu tới” được in trong tập thơ “Thơ” xuất bản năm 1938, là một trong những bài thơ mang đậm hồn thơ và phong cách sáng tác của Xuân Diệu. “Đây mùa thu tới” được sáng tác khi nhà thơ nhìn hàng liễu bên hồ gần nhà. Nhà thơ Xuân Diệu đã từng thốt lên điều này khi nhìn hàng liễu rủ bên hồ mềm mại như mái tóc dài của người thiếu nữ. Đồng thời, nó như những giọt nước mắt chảy dài mang vẻ đẹp mơ màng, buồn man mác nhưng cũng không kém phần lãng mạn.
“Đây mùa thu tới” được Xuân Diệu gợi nhiều cảm hứng về thời gian. Để cảm nhận mùa thu, nhà thơ đã chọn một thời điểm đặc biệt, tức là thời khắc chuyển mùa từ hạ sang thu. Ngòi bút của Xuân Diệu nhắm vào từng bước thời gian, nắm bắt một cách tinh tế từng hình dáng, không gian và cả những nhịp điệu chuyển động nhỏ nhất khi đất trời chuyển sang thu, qua đó bộc lộ những tâm trạng thầm kín của con người.
Đoạn thơ không chỉ vẽ nên một bức tranh mùa thu tuyệt vời với màu sắc, hình khối và sự chuyển động tinh tế mà còn tái hiện tâm trạng vui tươi, phấn khởi của con người trước những đổi thay của thiên nhiên đất trời mùa thu.
Đó là một bài thơ trữ tình đặc sắc mang đến cho người đọc những cảm nhận mới về mùa thu. Nhà thơ Xuân Diệu, trong lời giới thiệu tập thơ “Thơ” đã bày tỏ mong muốn được các bạn trẻ, những người trẻ thổi bùng lên tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, để họ biết trân trọng và sống có ý nghĩa hơn.
2. Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đây mùa thu tới ngắn gọn:
“Đây mùa thu tới” là một trong những bài thơ trước cách mạng tiêu biểu nhất, trích từ tập thơ “Thơ” xuất bản năm 1938. Trong lời giới thiệu tập thơ đầu tay, Xuân Diệu viết rằng ông muốn gửi tặng tới các thế hệ thanh niên. Bởi vậy mới nói rằng Xuân Diệu là nhà thơ của những tâm hồn trẻ tuổi.
Tác phẩm là một bức tranh thơ mùa thu mang dấu ấn rất đậm nét của hồn thơ lãng mạn và phong cách nghệ thuật điêu luyện của Xuân Diệu.
Cảm hứng thơ ca của Xuân Diệu bắt nguồn từ rặng liễu bên hồ. Nhà thơ nói rằng những hàng liễu với cành lá mềm rủ xuống như những cô gái trẻ đứng cúi đầu để mái tóc dài buông xõa trong khi những giọt nước mắt rơi vì một nỗi buồn mơ màng, buồn nhưng đẹp, duyên dáng.
3. Đề đọc hiểu Đây mùa thu tới của Xuân Diệu:
Đọc bài thơ sau đây và trả lời các câu hỏi bên dưới:
ĐÂY MÙA THU TỚI
“Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng
Đây mùa thu tới – mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.
Hơn một loài hoa đã rụng cành
Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh;
Những luồng run rẩy rung rinh lá…
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.
Thỉnh thoảng nàng trăng tự ngẩn ngơ…
Non xa khởi sự nhạt sương mờ…
Đã nghe rét mướt luồn trong gió…
Đã vắng người sang những chuyến đò…
Mây vẩn từng không, chim bay đi,
Khí trời u uất hận chia ly.
Ít nhiều thiếu nữ buồn không nói
Tựa cửa nhìn xa, nghĩ ngợi gì.”
(Xuân Diệu)
Câu 1: Anh/chị hãy nêu khái quát nội dung của bài thơ trên.
Bài thơ là một hình ảnh mùa thu buồn mà đẹp. Đằng sau bức tranh mới thấy được tâm hồn nhạy cảm, tinh tế của tác giả trước sự đổi thay của đất trời.
Câu 2: Bức tranh mùa thu hiện lên qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy có gì đặc biệt?
Hình ảnh mùa thu được hiện lên qua các hình ảnh:
‐ Rặng liễu
‐ Vườn thu: trăng thu, gió thu, vòm mây, cánh chim. Không gian mùa thu.
‐ Bến đò, hình ảnh người thiếu nữ
– Bức tranh mùa thu phủ một màu buồn lạnh. Với những hình ảnh có đường nét và màu sắc.
‐ Nghệ thuật nhân hóa, ẩn dụ chuyển đổi cảm xúc làm cho hình ảnh có hồn hơn. Hàng liễu như một cô gái có nét dịu dàng nhưng đượm buồn; đứng một mình, tóc buồn, lệ ngàn hàng, những đường nét gầy guộc của những cành khô, những khóm cây,…
‐ Cánh chim, ánh trăng in nền trời “u uất”. Bức tranh thu trở nên buồn và lạnh lẽo hơn bởi sự xuất hiện của hình ảnh người thiếu nữ.
Câu 3: Anh/chị hiểu thế nào về câu thơ “Với áo mơ phai dệt lá vàng”?
“Với áo mơ phai dệt lá vàng” là nghệ thuật chuyển đổi cảm giác. Có hai cách hiểu:
Cách 1: Áo mơ phai: màu nắng nhạt lan tỏa khắp phòng, tô màu lá, làm lá xanh chuyển vàng (màu nắng làm lá vàng).
Cách 2: Ngược lại: màu sắc vàng của lá thu tô điểm cho cả căn phòng mùa thu, cho cả bầu trời mùa thu.
Dù thế nào đi nữa nó cũng thể hiện sự trôi qua của thời gian. Màu vàng là một màu độc đáo, đặc trưng trong mùa thu. Khi lá chuyển sang màu vàng, vạn vật như khoác lên mình một tấm áo vàng, báo hiệu mùa thu sắp đến.
Câu 4: Bài thơ cho ta thấy tâm sự gì của thi nhân?
Bài thơ là hình ảnh chuyển mùa từ hạ sang thu. Khi các cảnh xuất hiện từ gần đến xa, từ thấp đến cao, rồi linh hoạt thay đổi góc nhìn, cho thấy sự hiểu biết tinh tế của tác giả về sự thay đổi của các mùa. Mùa thu, nhà thơ như tiếc nuối quá khứ, bùi ngùi trước sự trôi đi của thời gian, sự đổi thay của vạn vật.
4. Đọc hiểu Đây mùa thu tới của Xuân Diệu có gợi ý đáp án:
Đọc đoạn thơ:
“Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;
Đây mùa thu tới – mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.
Hơn một loài hoa đã rụng cành
Trong vườn sắc đỏ rũa màu xanh;
Những luồng run rẩy rung rinh lá…
Đôi nhánh khô gầy xương mỏng manh.”
(Trích “Đây mùa thu tới” – Xuân Diệu)
Câu 1: Xác định đề tài được đề cập đến trong đoạn thơ.
Chủ đề mà đoạn thơ trên nói đến là chủ đề mùa thu.
Câu 2: Bức tranh thiên nhiên trong đoạn thơ hiện lên qua những hình ảnh nào?
Hình ảnh thiên nhiên của bài thơ có thể thấy qua những hình ảnh đó là: Rặng liễu đìu hiu, áo mơ phai dệt lá vàng, sắc đỏ rũa màu xanh, nhánh khô gầy.
Câu 3: Anh/chị hiểu như thế nào về câu “Với áo mơ phai dệt lá vàng”?
Em hiểu đoạn thơ trên như sau: Câu thơ “Với áo mơ phai dệt lá vàng” là câu thơ thể hiện tâm hồn của mùa thu qua sắc lá, gợi cảm giác nhẹ nhàng, tươi sáng của mùa thu đẹp tuyệt vời.
Câu 4: Nêu nhận xét của anh/chị về tâm trạng của nhân vật trữ tình trong đoạn thơ.
Tâm trạng của nhân vật trữ tình có chút buồn, lo lắng và chút cô đơn trước sắc thu.
5. Đọc hiểu đoạn thơ trong Đây mùa thu tới của Xuân Diệu:
Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi:
“Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang,
Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng;
Đây mùa thu tới – mùa thu tới
Với áo mơ phai dệt lá vàng.”
(Trích “Đây mùa thu tới” – Xuân Diệu)
Câu 1: Nêu nội dung chính của đoạn thơ.
Nội dung chính của khổ thơ trên là miêu tả cảnh thu và sắc thu khi mùa thu đến.
Câu 2: Chỉ ra các biện pháp tu từ trong bốn câu thơ trên.
Biện pháp tu từ:
‐ Từ láy trữ tình: đìu hiu
– Nhân hóa: đứng chịu tang, lệ ngàn hàng
‐ Hoán dụ: “tóc buồn”, “áo mơ phai”
Câu 3: Trình bày ngắn gọn cảm nghĩ của anh/chị về bốn câu thơ trên.
Khổ đầu bài thơ “Đây mùa thu đến” của Xuân Diệu là một nỗi buồn man mác giữa thiên nhiên tươi đẹp, nhưng lại là nỗi buồn mãnh liệt khi mùa thu đến: “Rặng liễu đìu hiu đứng chịu tang/Tóc buồn buông xuống lệ ngàn hàng”. Mùa thu có nét trầm mặc, buồn bã, hàng liễu “buồn bã” như một hình ảnh thê lương của đất trời, lòng người. Liễu như trút bỏ mái tóc mượt mà, nhưng lại gánh cả thế gian. Những làn sương mỏng còn treo trên từng rặng liễu như những giọt lệ sầu nhân thế. Nét mặt liễu trầm tư, nét liễu buồn không nói, gợi nhớ một không gian hoang vắng, hiu quạnh, im lìm. Có gì đó thức dậy trong lòng người khiến tác giả háo hức, chờ đợi, hân hoan reo lên khi mùa thu đến: “Đây mùa thu tới, mùa thu tới/Với áo mơ phai dệt lá vàng”. Những bước chân nhịp nhàng của mùa thu đến như thỏa niềm mong chờ của nhà thơ mong ngày trở lại. “Áo mơ phải dệt lá vàng” – một hình ảnh rất đẹp, rất thơ. Nếu như mùa xuân muôn hoa khoe sắc, mùa hè cây cối xanh tươi thì đến mùa thu vạn vật chuyển sang một màu sắc mới – màu thu – “màu thu phai”. Sắc thu và tình yêu mùa thu dệt nên vẻ đẹp vào từng sắc vàng của lá, câu thơ tinh tế, nên thơ làm nổi bật sự uyển chuyển, tinh tế, khéo léo của mùa thu, làm cho cảnh vật tràn đầy sức sống. Mùa thu đến khiến tâm hồn trở nên tĩnh lặng, nhẹ nhàng đến lạ, mùa thu không chỉ dệt nên những đường nét mới vào thiên nhiên, mà còn dệt nên tâm hồn con người thư thái, khiến lòng người bồi hồi, hoài niệm và trong dòng cảm xúc cùng thiên nhiên tuyệt vời. Qua đoạn thơ trên, ta thấy tâm hồn mùa thu và nét thu hiện lên qua cách diễn đạt tinh tế, gợi cảm. Bằng cách gieo vần khéo léo và cách dùng từ chọn lọc, tác giả đã vẽ nên một bức tranh ấn tượng góp phần làm nên một thế giới ghi dấu ấn tình yêu.
