Đất nước của Nguyễn Đình Thi không chỉ là một bài thơ thông thường, mà là một tác phẩm đặc biệt mang tính tổng hợp. Dưới đây là bài viết về chủ đề cảm nhận về bài thơ Đất Nước của Nguyễn Đình Thi hay nhất. Cùng với đó là những hướng dẫn để có được một bài cảm nhận về bài thơ Đất nước đầy sâu sắc.
Mục lục bài viết
1. Dàn ý cảm nhận về bài thơ Đất Nước của Nguyễn Đình Thi :
Mở bài:
Bài thơ “Đất nước” được sáng tác vào năm 1952, thời kỳ đất nước đang trong tình trạng chiến tranh nặng nề.
Thân bài:
a. Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm của tác giả:
- Tín hiệu gợi lên mùa thu là những hình ảnh “sáng mát trong”, “hương cốm mới” => gợi lên hình ảnh mùa thu đặc trưng của Hà Nội.
- Hình ảnh mùa thu trong hoài niệm: một mùa thu với những cảnh đẹp nhưng buồn.
b. Hình ảnh mùa thu nơi chiến khu cùng sự chuyển biến tâm trạng của tác giả:
- Mở đầu là câu thơ khẳng định “Mùa thu … rồi”: niềm vui, niềm phấn khởi trước cuộc sống đổi mới.
- “Tôi đứng nghe vui … đồi”: Ba động từ liên tiếp trong cùng một câu thơ thể hiện một sự chú ý tuyệt đối, tập trung cao độ hướng về đất nước, niềm vui.
- Hình ảnh “rừng tre”: Biểu hiện cho con người Việt Nam, cho những truyền thống của dân tộc ta (so sánh với thơ Nguyễn Duy).
- “Phấp phới”: vốn là từ để chỉ những thứ nhẹ nhàng, mềm và mỏng, có thể bay trong gió nhưng tác giả đã sử dụng cho “rừng tre”: thể hiện một niềm vui sướng tột độ, phấn khởi vô cùng của con người Việt Nam.
- Hình ảnh “trời thu, trong biếc” và niềm tự hào về đất nước đẹp tươi, giàu có của mình.
- Hình ảnh đất nước trong những năm tháng chiến tranh cùng niềm tự hào về truyền thống của cha ông:
c. Tự hào về truyền thống của cha ông và nhắc nhở đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”.
- Hình ảnh của đất nước trong những năm tháng chiến tranh:
- Hình ảnh “dây thép… chiều” và “những cánh đồng… máu”.
- Biện pháp nhân hóa để thể hiện sự đau đớn đến nghẹn ngào.
- Hình ảnh những người chiến sĩ hành quân được thi vị hóa với hình ảnh “nhớ mắt… yêu”.
- Sử dụng đoạn thơ để nhấn mạnh sự tàn ác của kẻ thù.
d. Hình ảnh đất nước trong niềm vui xây dựng xã hội và khát vọng hướng tới tương lai:
- Hình ảnh đất nước với tiếng kèn gọi quân và những làn khói nhà máy bay trong gió.
- Ôm đất nước để giải tỏa những đau thương và khám phá tình yêu to lớn dành cho những con người Việt Nam.
Kết luận:
- Nội dung bài thơ miêu tả về đất nước từ những năm tháng còn chiến tranh, đau thương cho tới khi chúng ta chiến thắng, hướng tới tương lai.
- Nghệ thuật sử dụng hình ảnh thơ đẹp, giản dị, mộc mạc, giàu chất thơ, được lồng trong tình yêu nước và niềm tự hào dân tộc.
2. Cảm nhận về bài thơ Đất Nước của Nguyễn Đình Thi hay nhất:
Nguyễn Đình Thi là một nhà thơ tài ba, người đã trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Pháp và trở thành một trong những nhà văn tiên phong trong thời kì kháng chiến chống Mỹ. Ông là một tác giả đa dạng, với sự sáng tạo trong nhiều thể loại văn học như khảo luận, triết học, văn, thơ, nhạc, kịch, lý luận phê bình. Trong đó, bài thơ Đất nước được xem là tác phẩm vượt trội nhất của ông trong giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
Đất nước của Nguyễn Đình Thi không chỉ là một bài thơ thông thường, mà là một tác phẩm đặc biệt mang tính tổng hợp. Tác giả đã mất đến 7 năm để hoàn thiện tác phẩm này, từ 1948 đến 1955. Điều này cho thấy sự độc đáo của Đất nước và đòi hỏi sự tập trung, chăm chỉ và cẩn thận của tác giả. Đất nước là một bức tượng đài vĩ đại của Tổ quốc Việt Nam trong thời kì kháng chiến chống Pháp, một thời kì đầy khó khăn và đau thương cho dân tộc. Nguyễn Đình Thi đã tập hợp và tổng hợp nhiều đoạn văn thơ khác nhau vào bài thơ này để tái hiện lại tầm vóc cao đẹp của đất nước Việt Nam trong lịch sử. Đất nước không chỉ là một tác phẩm sử thi hùng tráng, mà còn là một tác phẩm trữ tình thiết tha khi ca ngợi sự anh dũng của dân tộc Việt Nam trong cuộc kháng chiến vĩ đại đó. Tác phẩm này thực sự đáng để ngưỡng mộ và là một phần quan trọng của di sản văn hóa Việt Nam.
Trung tâm của bài thơ là hình tượng Đất nước, và từ “vận động” có thể diễn tả trọn vẹn vẻ đẹp cơ bản nhất của nó. Hình ảnh Đất nước được miêu tả như một quốc gia trải qua nhiều cuộc đấu tranh trên hành trình lịch sử dài, một quốc gia kiên cường và không bao giờ chịu khuất phục, đang tỏa sáng giữa những thử thách và đau thương của hiện tại, và tiến về tương lai tươi sáng. Bài thơ truyền tải sự vận động, và mỗi câu thơ đều thể hiện sự vận động trên trục thời gian từ quá khứ, hiện tại đến tương lai. Đây là một quốc gia với một lịch sử lâu dài, và là đất nước của những người chưa bao giờ chịu khuất phục.
Nước chúng ta
Nước những người chưa bao giờ khuất
Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
Những buổi ngày xưa vọng nói về.
Dân tộc chưa từng khuất phục trước một thế lực xâm lược nào nay đang vươn lên giữa gian khổ và đau thương hiện tại:
Từ những năm chiến đấu và đau đớn,
Gương mặt quê hương sáng ngời.
Từ cánh đồng lúa và rặng tre,
Vang lên tiếng nói của sự tức giận và chiến đấu.
Chính sự đấu tranh dũng cảm và cần cù lao động hiện nay đang làm cho diện mạo dân tộc ta mỗi ngày thêm rạng ngời. Càng về sau bài thơ, cảm hứng về tương lai càng mãnh liệt:
Dưới cái nắng gay gắt và cơn mưa tầm tã,
Chúng tôi đi từng bước với sự hy sinh và đau đớn.
Vầng trán rực lửa mơ trời đất mới,
Và trái tim chúng ta tràn ngập ánh bình minh rực rỡ.
Giữa chặng đường kháng chiến trường kỳ, dân tộc ta đang vững bước tiến tới tương lai. Trong khó khăn, gian khổ, đất nước ta đang ngày càng rực rỡ và tươi đẹp hơn, thể hiện bản lĩnh kiên cường, quyết liệt của dân tộc Việt Nam. Đó là tình cảm sâu sắc của Nguyễn Đình Thi đối với đất nước, con người.
Nguyễn Đình Thi đã tạo nên một hình tượng đất nước với vẻ đẹp bình dị mà cao cả, phản ánh sự sống mãnh liệt của nhân dân trong thời đại mới. Hình ảnh đất nước trong bài thơ được xây dựng từ nhiều chất liệu khác nhau, từ lịch sử đến văn hoá dân gian, tạo nên một tượng đài to lớn.
Đất nước được miêu tả bởi những vẻ đẹp của thiên nhiên tươi tắn, bao phủ bởi sức sống và những hành động chiến đấu anh dũng, lao động cần cù của nhân dân. Nhà thơ đã nhìn nhận đất nước từ góc độ của những con người vừa được giải phóng khỏi thân phận nô lệ, bằng tấm lòng của chúng ta.
Đất nước được miêu tả là thân thương, bình dị nhưng cũng cao cả, kỳ vĩ trong ánh sáng thời đại mới. Nó được biểu tượng hóa bằng mùa thu hương cốm mới, núi đồi, rừng tre phấp phới, những cánh đồng thơm mát, đường phố bát ngát, sông đỏ nặng phù sa, gốc lúa bờ tre hồn hậu. Đất nước cũng được miêu tả bằng những câu thơ như “Trời đầy chim và đất đầy hoa”, “Khói nhà máy cuộn trong sương núi Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng”…
Tuy bình dị và thân thương, đất nước ấy vẫn mang tầm vóc mới, vì nó đang do những con người lao động làm chủ là đất nước của thời đại dân chủ nhân dân.
Nguyễn Đình Thi được truyền cảm hứng bởi niềm đam mê tự hào của thời đại mới, đầy tính dân chủ, về đất nước của mình. Trong bài thơ “Đất nước”, ông đã viết: “Trời xanh đây là của chúng ta Núi rừng đây là của chúng ta”. Câu thơ này chứa đựng tầm vóc rộng lớn, thể hiện sự tự tin và sự tôn trọng đất nước.
Để minh chứng cho tình cảm đặc biệt của mình với quê hương, Nguyễn Đình Thi đã tìm thấy nhiều khổ thơ đặc sắc trong “Đất nước”. Bài thơ này không chỉ thể hiện sự lịch sử dài lâu của đất nước, mà còn thể hiện sự sống mãnh liệt của bao thế hệ ông cha. Ví dụ, ông đã viết: “Nước ta ta Nước những người chưa bao giờ khuất / Đêm đêm rì rào trong tiếng đất buổi / Những ngày xưa vọng nói đã”. Những từ ngữ, hình ảnh và giọng điệu trong bài thơ chứng tỏ cảm xúc sâu sắc và lắng đọng của Nguyễn Đình Thi.
Bố cục của đoạn thơ cũng rất đặc sắc, với các lớp theo đường dẫn diễn dịch. “Nước chúng ta” là nước như thế nào? Đó là nước “những người chưa bao giờ khuất”. Ý nghĩa của câu thơ này được giải thích rõ ràng ở hai dòng tiếp theo: đó là sự sống mãnh liệt của đất nước và tình yêu thương của những người dân với quê hương.
Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi sử dụng thể tự do với sự xen kẽ giữa câu dài và câu ngắn. Mặc dù dòng thơ ngắn nhất “Nước chúng ta” chỉ có hai từ, nhưng nó rất ý nghĩa và đầy trang trọng, tôn vinh đất nước và quyền làm chủ của người dân.
Nguyễn Đình Thi không phải là người đầu tiên hay duy nhất nhấn mạnh tới sức sống bền bỉ của truyền thống dân tộc, nhưng ông đã có cảm nhận và cách thể hiện riêng. Thông thường, người ta sử dụng hình ảnh để truyền tải truyền thống đất nước, nhưng ở đây, Nguyễn Đình Thi sử dụng hình tượng âm thanh. Tiếng rì rầm cứ đêm đêm vọng lên từ lòng đất, là tiếng nói của những người đã khuất, nhưng họ vẫn còn sống động trong lòng đất và tạo nên không khí cổ kính và trầm lắng. Việc sử dụng từ ngữ như “khuất”, “rì rầm”, “ngày xưa” và “vọng” tạo nên một không khí đặc biệt. Chữ rì rầm gợi lên tiếng âm thanh không lớn nhưng mãi mãi không dứt, như một tiếng trong lòng đất. Tại sao tác giả lại sử dụng “tiếng đất” thay vì “lòng đất”? Có vẻ như có hai loại tiếng: tiếng của con người và tiếng của núi non, của vũ trụ. Tiếng của ông cha và của lịch sử đã hòa vào tiếng đất và vọng mãi muôn đời.
Để tôn vinh tinh thần bất khuất của nhân dân ta, ý chí kiên cường của dân tộc ta, đồng thời vạch trần tội ác của kẻ thù, Nguyễn Đình Thi đã khắc họa nên một bức chân dung sinh động về quê hương, vùng đất đã chịu lửa đạn chiến tranh. Nhiều người coi những câu thơ sau đây là một trong những bài thơ kháng chiến chống thực dân Pháp hay nhất:
Ôi cánh đồng quê hương máu chảy, Dây thép gai chọc thủng trời chiều. Những đêm dài hành quân nấu cơm Chợt nhớ mắt người yêu.
Nhận xét này là hợp lý, vì những dòng này vừa giàu hình ảnh vừa giàu cảm xúc. Nguyễn Đình Thi từng tâm sự rằng những câu thơ này được ông viết từ những kỷ niệm của cuộc đời ông trong kháng chiến, từ những buổi tối cùng bộ đội hành quân qua những miền quê hoang vắng. Người họa sĩ chỉ cần dùng hai đường nét này đã có thể tạo nên một bức tranh sống động có hình, có đường, có màu, có khí, có hồn. Những cánh đồng hoang vắng, bị quân thù tàn phá. Bầu trời buổi tối phía trên những cánh đồng ngày càng trở nên xám xịt và ảm đạm. Mối liên hệ duy nhất giữa đất và trời là những hàng rào kẽm gai, như những vết sẹo gai góc khắc sâu vào lòng đất. Nhìn về phía Tây, ánh hoàng hôn đỏ rực hắt lên bầu trời rực lửa. Bức tranh này thiếu cây cối, cửa nhà, nhà cửa nhưng vẫn gợi cảm giác se lạnh, thê lương. Hình ảnh thơ lạnh lùng cằn cỗi, nhưng lại chứa đầy cảm giác đau buồn và oán giận. Chính từ màu đỏ của hoàng hôn, từ máu đổ trên quê hương, Nguyễn Đình Thi đã nghĩ đến những cánh đồng đượm máu. Bản thân nhà thơ cũng bị nỗi đau và nỗi buồn của đất nước xuyên thấu, giống như những sợi dây thép gai dường như cắt ngang bầu trời và mặt đất. Những từ “chảy máu” và “đâm xuyên” còn mang sức nặng của trái tim tan nát của nhà thơ. Nỗi đau đớn, uất hận dồn dập khiến lời thơ dậy lên như một lời than thở. Những từ “chảy máu” và “đâm xuyên” còn mang sức nặng của trái tim tan nát của nhà thơ. Nỗi đau đớn, uất hận dồn dập khiến lời thơ dậy lên như một lời than thở. Những từ “chảy máu” và “đâm xuyên” còn mang sức nặng của trái tim tan nát của nhà thơ. Nỗi đau đớn, uất hận dồn dập khiến lời thơ dậy lên như một lời than thở.
Khổ thơ của Nguyễn Đình Thi kết tinh khá trọn vẹn những cảm hứng chính về vẻ đẹp đất nước và sự tầm vóc của nó, được thể hiện rõ nhất ở khổ cuối bài thơ. Đó là đỉnh cao của sức mạnh sử thi, khi ngợi ca vẻ đẹp và tầm vóc của đất nước, khi dựng lên tượng đài vĩ đại:
Súng nổ vang vọng trời dậy Người xông lên như dòng nước đầy Đất Việt Nam hào hùng mãi Rũ bùn đứng dậy, sáng loáng vầng trăng.
Khổ thơ này được xây dựng với hình ảnh đa tầng lớp, bắt đầu từ những lớp người cụ thể, Nguyễn Đình Thi liên tưởng và khái quát thành hình ảnh đất nước trong thời đại mới, kết hợp hài hòa tính tả thực tế và gợi cảm biểu tượng. Đây là kết quả của việc nhà thơ lấy cảm hứng từ một hình ảnh thực tế mà mắt anh đã chứng kiến chiến hào đầy bùn đất, các chiến sĩ dũng mãnh xông lên tấn công đồn giặc Pháp. Từ đó, Nguyễn Đình Thi đã xây dựng một cảnh tượng điện ảnh đầy sức mạnh, với tiếng súng vọng vang, đạn chớp ngang trên bầu trời, những lớp người ồ ạt xông lên, không ngừng đòi lại sự tự do và độc lập cho đất nước. Hình ảnh này gợi nhớ câu tục ngữ “Tức nước vỡ bờ” và truyền tải sự giận dữ và tinh thần chiến đấu mãnh liệt của nhân dân Việt Nam.
Từ những hình ảnh cụ thể trên, Nguyễn Đình Thi đã tóm tắt thành hình ảnh đất nước. Hình ảnh đó được miêu tả như một đất nước đầy máu và nước mắt do chiến tranh gây ra, đất nước mọc lên từ những đống bùn lầy của lam lũ, đói nghèo mà vẫn vươn lên chiến thắng. Hình ảnh đất nước này gợi nhớ đến hình ảnh của chú bé làng Gióng, một hình ảnh rất kỳ diệu. Sự vươn lên của đất nước khiến cho nó trở nên kỳ vĩ và đặc biệt hơn bao giờ hết. Tất cả những khó khăn và đau thương đã khiến cho đất nước trở nên “tươi thắm vô ngần”, như Nguyễn Đình Thi đã viết.
Cách miêu tả liên tưởng này đã xuất hiện rất nhiều trong thơ ca Việt Nam sau này. Ví dụ, trong bài thơ của liệt sĩ Lê Anh Xuân, khi anh miêu tả tư thế hi sinh của các chiến sĩ giải phóng trên đường băng Tân Sơn Nhất trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân năm 1968, anh đã liên tưởng đến “Dáng đứng Việt Nam tạc vào thế kỉ”. Từ hình ảnh này, anh cảm nhận rằng “Tổ quốc bay lên bát ngát mùa xuân” (Dáng đứng Việt Nam). Trong bài thơ của Tố Hữu, “Ôi Việt Nam !”, sự đau khổ và hy sinh của người dân Việt Nam được miêu tả như một biển máu, nhưng đất nước vẫn cứ vươn lên như một thiên thần.
Bài thơ mạnh mẽ và cảm động của Nguyễn Đình Thi là một tượng đài đất nước đang đứng vững chắc trên đất Việt Nam. Đó là một tấm gương sáng cho các thế hệ mai sau, tuyên bố về sự kiên cường và bền bỉ của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh đòi lấy lại tự do và độc lập cho đất nước. Từng đường nét trong bài thơ, mỗi từ văn chương của Nguyễn Đình Thi đều tả lại cảm xúc đau thương, khổ đau của dân tộc Việt Nam trong cuộc chiến tranh khốc liệt. Thông qua hình ảnh đất nước từ trong máu lửa đau thương của chiến tranh, từ trong bùn lầy của lam lũ, đói nghèo mà vươn mình đứng dậy, chúng ta có thể cảm nhận được tình yêu và tình cảm sâu sắc của Nguyễn Đình Thi dành cho đất nước và dân tộc Việt Nam. Với bài thơ này, Nguyễn Đình Thi đã khai quật và đúc kết lên hình ảnh đất nước Việt Nam, một hình ảnh vững chắc và cực kỳ tươi sáng. Việt Nam đã từng bị chinh phục và bị chiếm đóng, nhưng chúng ta đã đánh bại chủ nghĩa thực dân và xây dựng một đất nước tự do, độc lập và thịnh vượng. Các thế hệ mai sau cần phải biết rằng, chúng ta đã từng trải qua những cuộc chiến tranh đau thương để bảo vệ đất nước và dân tộc. Để đáp lại sự hy sinh của những người đã hy sinh trong cuộc chiến tranh đó, chúng ta phải tiếp tục xây dựng và phát triển đất nước, để tạo ra một Việt Nam giàu mạnh và phát triển, một Việt Nam mà toàn thể các dân tộc trên thế giới đều ngưỡng mộ và tôn trọng.
3. Cần làm gì để có bài cảm nhận về bài thơ Đất nước đầy đủ và sâu sắc?
Để có một bài cảm nhận sâu sắc và toàn diện về bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi, chúng ta cần tập trung vào những điểm sau đây:
Hoàn cảnh sáng tác và ý nghĩa lịch sử:
- Thời điểm sáng tác: Bài thơ được viết trong giai đoạn nào? Sau chiến thắng Điện Biên Phủ hay trong quá trình kháng chiến chống Mỹ cứu nước?
- Bối cảnh xã hội: Đất nước lúc bấy giờ đang trong tình hình như thế nào? Những sự kiện lịch sử nào đã ảnh hưởng đến cảm xúc và tư tưởng của nhà thơ?
- Ý nghĩa lịch sử: Bài thơ phản ánh những giá trị lịch sử nào của dân tộc? Nó có vai trò như thế nào trong việc khích lệ tinh thần yêu nước của nhân dân?
Nội dung và chủ đề chính:
- Hình ảnh đất nước: Nhà thơ đã vẽ nên một bức tranh về đất nước như thế nào? Đất nước hiện lên qua những hình ảnh nào?
- Chủ đề chính: Bài thơ muốn nói về điều gì? Là tình yêu quê hương, là niềm tự hào dân tộc, hay là khát vọng hòa bình?
- Sự chuyển đổi của hình ảnh đất nước: Hình ảnh đất nước có thay đổi như thế nào qua các đoạn thơ? Từ quá khứ đau thương đến hiện tại tươi đẹp, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì?
Nghệ thuật của bài thơ:
- Ngôn ngữ: Ngôn ngữ của bài thơ có gì đặc biệt? Có những từ ngữ, hình ảnh nào gây ấn tượng mạnh?
- Biện pháp nghệ thuật: Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật nào để làm nổi bật ý nghĩa của bài thơ? (ví dụ: so sánh, nhân hóa, điệp ngữ,…)
- Cấu trúc bài thơ: Cấu trúc bài thơ có gì đặc biệt? Cách sắp xếp các đoạn thơ có ý nghĩa gì?
- Âm điệu: Âm điệu của bài thơ như thế nào? Có chỗ trầm lắng, chỗ hào hùng?
Ý nghĩa của bài thơ:
- Ý nghĩa đối với cá nhân: Bài thơ gợi cho em những cảm xúc gì? Em học được điều gì từ bài thơ?
- Ý nghĩa đối với cộng đồng: Bài thơ có ý nghĩa gì đối với cộng đồng? Nó có thể khơi dậy tinh thần yêu nước, ý thức trách nhiệm của mỗi người dân?
- Giá trị của bài thơ: Bài thơ có giá trị gì về mặt lịch sử, văn học và nhân văn?
Liên hệ với thực tế:
- So sánh với hiện tại: Những giá trị mà bài thơ đề cập có còn phù hợp với xã hội hiện đại không?
- Áp dụng vào cuộc sống: Chúng ta có thể học hỏi được gì từ bài thơ để áp dụng vào cuộc sống hàng ngày?
Một số câu hỏi gợi ý để phân tích sâu hơn:
- Hình ảnh mùa thu trong bài thơ có ý nghĩa gì?
- Tại sao tác giả lại sử dụng hình ảnh “đất nước tươi mát vô cùng”?
- Cảm xúc của tác giả khi viết về đất nước là gì?
- Bài thơ có những điểm tương đồng và khác biệt so với các bài thơ cùng chủ đề?
Lưu ý: Khi cảm nhận về bài thơ, bạn cần kết hợp giữa việc phân tích tác phẩm với việc liên hệ với kiến thức về lịch sử, xã hội và những trải nghiệm cá nhân. Điều này sẽ giúp bạn có một bài viết sâu sắc và giàu cảm xúc.
THAM KHẢO THÊM:
