Cơ sở hình thành, nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về con người

1. Hoàn cảnh lịch sử:

Chủ tịch Hồ Chí Minh lúc nhỏ tên là Nguyễn Sinh Cung, sinh ngày 19/5/1890 trong một gia đình trí thức phong kiến ​​yêu nước ở Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An. Những con người lớn lên khi dân tộc Việt Nam bị mất độc lập tự do,  lầm than nô lệ,  rên rỉ dưới ách  thực dân Pháp và bọn phong kiến ​​tay sai. Trong những thập kỷ cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, các phong trào yêu nước theo đường lối phong kiến ​​và dân chủ tư sản liên tục nổ ra nhưng  không thành công. Yêu cầu phải có một đường lối mới, một giai cấp mới để lãnh đạo phong trào  giải phóng dân tộc ở Việt Nam càng trở nên cấp thiết. 

Khi Nguyễn Tất Thành – tên gọi khác của Hồ Chí Minh bôn ba tìm đường cứu nước cũng là lúc chủ nghĩa tư bản  bước vào giai đoạn đế quốc, tranh giành ảnh hưởng, tấn công và bóc lột các dân tộc. chủng tộc thuộc địa. 

Sự ra đời của chủ nghĩa Mác-Lênin và thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917 đã mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử nhân loại. Tháng 3 năm 1919, Quốc tế Cộng sản được thành lập, đã phát triển mạnh mẽ phong trào cộng sản của các nước thuộc địa và phụ thuộc, công nhân quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc.

Tại Pa-ri, thủ đô nước Pháp, Nguyễn Ái Quốc đã đọc “Sơ thảo lần thứ nhất Luận cương về những vấn đề dân tộc và  thuộc địa” của V. I. Lê-nin, đăng trên Tạp chí Nhân đạo của Đảng Xã hội Pháp, số 16 và 17-7-1920. Những hiểu biết ban đầu đã giúp Hồ Chí Minh xác định con đường cứu nước theo lập trường vô sản; quyết định chấp nhận Quốc tế thứ 3  và tin tưởng vào V.I. Lênin. Nhà yêu nước Hồ Chí Minh đã trở thành người chiến sĩ cộng sản, người theo chủ nghĩa quốc tế vô sản chân chính. Đồng thời, bước chuyển lịch sử  của Người  phù hợp với xu thế thời đại, mở đường đúng đắn cho cách mạng giải phóng dân tộc, cứu nước của Việt Nam và lôi cuốn các tầng lớp yêu nước Việt Nam  tin  theo. 

=> Như vậy, bối cảnh lịch sử ra đời của tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận động, phát triển của tư tưởng yêu nước Việt Nam từ cuối thế kỷ 19 đến  thế kỷ 20; là nơi thể hiện trí tuệ nhạy bén, sáng suốt của Hồ Chí Minh và trí tuệ thời đại hình thành nên tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ nghĩa Mác-Lênin. 

2. Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về con người:

2.1. Văn hoá và truyền thống của người Việt Nam:

Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả kế thừa những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Đó là truyền thống yêu nước, ý chí độc lập và tự khẳng định mình; đoàn kết, nhân ái, bao dung, vì cộng đồng, lạc quan, yêu đời, cần cù, thông minh, sáng tạo… Hồ Chí Minh là một người Việt Nam yêu nước trước khi trở thành người chiến sĩ cộng sản. 

Truyền thống yêu nước của gia đình và quê hương đã ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình hình thành tính cách và lòng dũng cảm của người thanh niên Nguyễn Tất Thành. Chủ nghĩa yêu nước chân chính và các giá trị văn hóa dân tộc Việt Nam là xuất phát điểm tư tưởng quan trọng của Nguyễn Tất Thành khi Người ra đi tìm đường cứu nước.

2.2. Tinh hoa văn hoá của nhân loại:

Tư duy Hồ Chí Minh là kết quả của sự tiếp thu bản chất văn hóa nhân loại. Trong suốt cuộc đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã học tập, nghiên cứu và tiếp thu, nhất là trong quá trình tìm đường cứu nước, luôn  tiếp thu có chọn lọc, có phê phán  các trường phái triết học, các quan điểm tư tưởng, tư tưởng cổ đại, quan điểm phương Đông và phương Tây; tinh thần cách mạng, tinh thần độc lập, tự do của các dân tộc; kinh nghiệm của các cuộc cách mạng…vận dụng chúng vào thực tiễn cách mạng Việt Nam và biến những giá trị tư tưởng của con người thành của mình. Hơn hết, ông đã kế thừa và phát triển những giá trị tích cực của Nho giáo, Phật giáo, Thiên chúa giáo, chủ nghĩa Tam dân của Trung Quốc, văn hóa tư sản…

2.3. Chủ nghĩa Mác-Lênin:

Tư tưởng Hồ Chí Minh là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện đặc biệt của nước ta. Từ chủ nghĩa yêu nước, Hồ Chí Minh đến với chủ nghĩa Mác-Lênin, tiếp thu bản chất khoa học và cách mạng của học thuyết chủ nghĩa Mác-Lênin. Từ đó, Người đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào lãnh đạo cách mạng Việt Nam, giải quyết thắng lợi những vấn đề cốt lõi của cách mạng Việt Nam, lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. 

Vận dụng chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam, Người đã có nhiều phát triển sáng tạo, làm phong phú kho tàng lý luận của chủ nghĩa Mác-Lênin. 

Trong ba nguồn gốc nêu trên, chủ nghĩa yêu nước là nguồn gốc và  động lực của chủ nghĩa Mác-Lênin của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đưa chủ nghĩa yêu nước Việt Nam lên một tầm cao mới, mới “độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”. Chủ nghĩa Mác-Lênin là nguồn gốc chủ yếu của tư tưởng Hồ Chí Minh, giúp  phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc và tiếp nhận nền văn hóa nhân loại đúng đắn, khoa học và cách mạng. 

Vì vậy, tư tưởng Hồ Chí Minh chủ yếu là sản phẩm của sự vận dụng  sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin và quá trình phát triển của cách mạng Việt Nam vào thực tiễn. Bản chất văn hóa nhân loại đã làm phong phú và sâu sắc hơn lòng yêu nước và tư tưởng xã hội chủ nghĩa của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

3. Nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về con người:

Tư tưởng về con người của Hồ Chí Minh áp dụng cho cá nhân, cộng đồng, giai cấp, dân tộc và toàn nhân loại.

a) Tư tưởng giải phóng dân tộc, tự do giai cấp và giải phóng lao động của Hồ Chí Minh là tư tưởng về sự kết hợp giữa con người và giai cấp, dân tộc và thế giới, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội 

– Độc lập, tự do là quyền bất khả xâm phạm của tất cả mọi người thuộc các dân tộc trên thế giới. 

– Việc giải phóng dân tộc trước hết phải do chính các dân tộc thực hiện. 

– Giải phóng dân tộc phải kết hợp với tự do giai cấp và giải phóng giai cấp công nhân. 

b.  Hồ Chí Minh quan niệm con người là mục tiêu, động lực của cách mạng, là sự nghiệp, thành quả cách mạng của dân do dân, vì dân 

– Độc lập, tự do gắn liền với xã hội của nhân dân. 

– Quyền dân chủ nhân dân. 

– Giải phóng dân tộc bằng  cách mạng xã hội chủ nghĩa. 

– Trách nhiệm, công việc, chính quyền, đoàn thể và quyền lực nhân dân. 

c. Tư tưởng Hồ Chí Minh về con người cũng là tư tưởng về phát triển toàn diện nhân loại 

Phát triển con người để phát triển toàn diện, tức là quá trình phát triển toàn diện năng lực hiện có của con người 

– Chuẩn mực cơ sở chủ đạo của con người toàn diện là đức và tài, mà gốc là đức.

– Nguyên tắc cơ bản xây dựng con người hoàn chỉnh là  rèn luyện và rèn luyện hoạt động thực tiễn, là sự thực hiện đồng bộ quá trình giáo dục và tự giáo dục.

5. Phát huy vai trò nhân tố con người trong sự nghiệp đổi mới

Con người chính là chủ thể, vừa là sản phẩm của lịch sử: 

– Con người là sản phẩm của lịch sử: Quá trình lao động và sự sáng tạo ra  công cụ  là nhân tố quyết định quá trình chuyển hóa từ vượn thành người. 

– Con người là chủ thể của lịch sử: Từ khi xuất hiện, con người đã lao động và làm thay đổi thế giới, với sự trợ giúp của tri thức, con người đã làm thay đổi bộ mặt của thế giới vật chất, cùng với sự phát triển, sự phát triển của xã hội loài người là sự phát triển từ lịch sử, con người trở thành chủ thể của lịch sử. Vì con người là nhân tố quyết định sự phát triển của lịch sử. 

Sở dĩ đổi mới là nó hướng tới hạnh phúc của con người và do con người làm ra. Để phát huy vai trò của nhân tố con người cần thực hiện các nội dung sau: 

– Điều hòa hài hòa các mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, tạo lập hệ thống chính sách, biện pháp và cơ chế hành động đảm bảo sự phối hợp phù hợp giữa đời sống cá nhân và xã hội. lợi ích xã hội. Trường hợp lợi ích cá nhân là động lực ngay lập tức. 

– Cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân, nâng cao trình độ và khả năng làm việc, nâng cao tay nghề. 

– tạo lập môi trường công bằng, dân chủ, quan tâm đến lợi ích của mỗi người và của cả cộng đồng. 

– Đảng ta khẳng định: kết hợp tăng trưởng kinh tế với tiến bộ xã hội, kết hợp lợi ích vật chất với lợi ích tinh thần, chăm lo lợi ích trước mắt với lợi ích lâu dài của nhân dân, kết hợp hài hòa các lợi ích, coi lợi ích riêng của công nhân. Nguồn nhân lực là cái cơ bản nhất của  công nghiệp hóa – hiện đại hóa. Bản chất con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội”.