Dân chủ là giá trị cốt lõi và quan trong hàng đầu của mỗi hệ thống và hệ thống giáo dục cũng không phải là ngoại lệ. Sau đây hãy cùng chúng tôi tìm hiều bài thu hoạch bồi dưỡng thường xuyên Module GVPT 9 với chuyên đề Thực hiện quyền dân chủ trong nhà trường trong các cơ sở giáo dục phổ thông.
Mục lục bài viết
1. Tại sao phải thực hiện quyền dân chủ trong nhà trường?
1.1. Mỗi cá nhân nhận thức được quyền và nghĩa vụ của mình:
Việc thực hiện dân chủ trong trường học giúp cán bộ, giáo viên, công nhân viên, học sinh… nhận thức được quyền và trách nhiệm của mình trong trường học. Trên thực tế, không phải ai cũng nhận thức rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình trước tập thể. Không biết rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình, cá nhân thụ động, ỷ lại vào tập thể; không đóng góp hết khả năng và cam kết của mình cho nhà trường. Khi mọi người xác định đầy đủ quyền hạn và trách nhiệm của mình, họ sẽ tự giác và cố gắng thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, điều đó làm tăng tình cảm xây dựng một tập thể vững mạnh.
1.2. Tạo tập thể đoàn kết:
Vấn đề dân chủ nếu thực sự được thực hiện trong nhà trường thì tạo nên một tập thể đoàn kết. Các thành viên tin tưởng lẫn nhau, tin vào cái tâm và tầm nhìn của người lãnh đạo tạo nên sức mạnh, cùng cam kết xây dựng một tập thể nhà trường vững mạnh.
1.3. Thực hiện quyền dân chủ:
Việc xây dựng và cùng thực hiện các nguyên tắc dân chủ trong trường học chính là thực hiện quyền dân chủ trực tiếp của mỗi cá nhân ở cơ sở, đặc biệt là phát huy quyền làm chủ của thầy và trò. Nhờ đó giáo viên có thể bày tỏ ý kiến của mình về việc xây dựng nhà trường và quá trình học tập đạt hiệu quả cao; góp ý thu chi ngân sách, sửa chữa trường lớp, rút kinh nghiệm lẫn nhau trong công tác chuyên môn…; Học sinh, phụ huynh được bày tỏ nguyện vọng, ý kiến của mình trong công tác quản lý giáo dục của nhà trường và trong công tác giảng dạy của giáo viên, để việc học tập đạt kết quả cao.
1.4. Khuyến khích mọi người chủ động thực hiện:
Việc dân chủ được thực hiện tốt trong trường học sẽ phát huy tính tích cực, sáng tạo của những cán bộ, công nhân viên và học sinh của trường. Nếu toàn thể cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh phát huy được quyền làm chủ, tích cực thực hiện các nhiệm vụ, công việc chung của nhà trường thì mọi việc sẽ diễn ra suôn sẻ, hiệu quả. Ngược lại, nếu họ không năng động, sáng tạo, không phát huy được quyền làm chủ của mình thì dẫn đến tình trạng trì trệ,…, hiệu quả mọi mặt công tác của nhà trường đều giảm sút, không đáp ứng được yêu cầu.
1.5. Củng cố niềm tin:
Khi dân chủ được thực hiện hiệu quả trong nhà trường sẽ tạo được lòng tin mạnh mẽ giữa Đảng, chính quyền địa phương trong cán bộ, giáo viên và học sinh. Trong nhà trường, các bộ phận lãnh đạo từ chi bộ chính trị, ban giám hiệu, công đoàn, đoàn thanh niên,… luôn cập nhật nền nếp điều hành, rõ ràng, minh bạch trong mọi công việc, luôn lắng nghe. và chia sẻ những ý kiến, mong muốn của nhân viên, phụ huynh và học sinh. Từ đó cán bộ, giáo viên, công nhân viên, cha mẹ học sinh tin tưởng, ủng hộ và xung phong thực hiện vai trò của mình trong công tác dạy và học.
2. Nội dung thực hiện quy chế dân chủ cơ sở trong trường học:
Nhà trường là nơi thực hiện nhiệm vụ giáo dục nêu trên… Nhà trường xã hội chủ nghĩa là nhà trường dân chủ nên phải có dân chủ trong nhà trường. Trong nhà trường, dân chủ thể hiện trong mối quan hệ giữa cán bộ, giáo viên, công nhân viên, ban giám hiệu, với học sinh-phụ huynh học sinh cũng như là đối với nhau…. Đó cũng là dân chủ trực tiếp và theo cơ chế “dân biết, dân bàn, dân làm và dân kiểm tra”. Như vậy, cán bộ, giáo viên, công nhân viên, học sinh và cha mẹ học sinh có quyền được thông tin về kế hoạch, phương thức hoạt động của nhà trường; tham gia ý kiến trực tiếp vào các công việc của nhà trường và giám sát, kiểm soát việc hoạt động của nhà trường… Trước yêu cầu đó, ngày 01/3/2000, Bộ Giáo dục đã công bố quyết định số 04/2000/QĐ-BGDĐT “Quy chế thực hiện dân chủ trong hoạt động của nhà trường”. Đặc biệt là quyết định rõ ràng, nêu rõ quyền và nghĩa vụ đặc biệt của cá nhân, tổ chức tham gia thực hiện quy chế dân chủ trường học.
Về thực hiện dân chủ trong trường học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, theo đánh giá, “việc thực hiện dân chủ ở cơ sở cấp góp phần xây dựng và nâng cao phẩm chất, đạo đức, lối sống, năng lực nghề nghiệp của người giáo viên.” Một số biểu hiện tiêu cực, mất dân chủ trong trường học từng bước được ngăn chặn và nhanh chóng giải quyết. … Đến nay, 100% cơ sở giáo dục công lập đã tổ chức hội nghị cán bộ, viên chức trên tinh thần dân chủ, công khai, trung thực và công khai về tài chính; tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ; hoạt động đăng ký đào tạo.”
Tuy nhiên, trong ngành giáo dục vẫn còn nhiều tồn tại tiêu cực chưa được giải quyết. Trên thực tế, hệ thống, chương trình, quản lý… vẫn chưa đáp ứng hết yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa đất nước quá trình hiện đại hóa… Đặc biệt ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, cơ sở vật chất chưa đáp ứng yêu cầu, chương trình đào tạo chưa phù hợp, chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tế, thiếu đào tạo tay nghề và thực hành… Lao động yêu cầu, đào tạo lại dẫn đến lãng phí nhiều thời gian, công sức, tiền bạc… Một bộ phận không nhỏ là giáo viên chưa chủ động cập nhật phương pháp dạy học, chủ yếu chia sẻ thông tin một cách thụ động, một chiều, chưa khuyến khích tính chủ động, sáng tạo và tự -học tập của học sinh. Một số giáo viên có biểu hiện, thái độ không đúng mực với đồng nghiệp, phụ huynh và học sinh trong môi trường học đường. Cơ chế, chính sách hiện hành chưa tạo động lực, chưa khuyến khích giáo viên giỏi phát huy hết khả năng trong nghề nghiệp. Một vấn đề nổi cộm là sự bất cập trong công tác quản lý: “Quá nhiều trường hợp các thông tư, quy định, quy chế, tiêu chuẩn do các cơ quan hành chính của Bộ ban hành thiếu sức sống, không thiết thực, giáo viên không hiểu, không biết vận dụng. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều thông tư, quy định có giá trị định hướng, tiến bộ, đổi mới rất tốt nhưng việc triển khai thực hiện không đạt hiệu quả như mong muốn, thậm chí còn gây bức xúc trong dư luận, nhiều chuyên gia giáo dục, giáo viên và cả phụ huynh kêu ca, phàn nàn, phản đối … Đặc biệt nguy hiểm khi có vướng mắc trong việc thực hiện thông tư, việc thực hiện thông tư ở các vùng miền. Sự khác biệt về cơ sở giáo dục, phụ huynh học sinh bức xúc, ban giám hiệu đau đầu,… thì thầy cô bị quy là giáo viên không hiểu, không biết, không làm… Điều này vô lý, chứng tỏ quan liêu đã trở thành một căn bệnh nghiêm trọng trong máy móc. Điều này chứng tỏ những người đề xuất và thực hiện các dự án, thông tư không chỉ có ý thức chung mà còn có năng lực lãnh đạo. Như vậy, các nhà quản lý từ trên xuống phải đối mặt với nhiều thách thức từ khâu lập kế hoạch đến quản lý thực hiện; do đó khẳng định tầm quan trọng của lý trí và khả năng lãnh đạo. Hơn nữa, các trường học ngày nay là những nền dân chủ hình thức; nghĩa là nhà quản lý vẫn quyết định theo ý mình, mặc dù đã tổ chức thảo luận, lấy ý kiến. chính sách, kế hoạch thu, chi… không rõ ràng, thậm chí không công khai dẫn đến giáo viên, phụ huynh và học sinh còn bỡ ngỡ, tạo dư luận tiêu cực, làm mất lòng tin đối với cán bộ. Đây là thực trạng ở nhiều trường học trên cả nước.
Theo điều hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo: “Tuy nhiên, ở một số cơ sở giáo dục đây là việc làm hình thức, chưa đi sâu nghiên cứu.
“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” là phương châm tiên quyết của Đảng và Nhà nước nhưng đôi khi chưa được thực hiện đầy đủ, dẫn đến phát sinh sự bức xúc, kiện tụng của người dân. Tình trạng thiếu cơ chế hành chính được thiết lập bằng biện pháp hành chính chưa được khắc phục triệt để. Trước hết, vẫn còn tình trạng thiếu dân chủ ở một số nơi, một số người vi phạm đạo đức nhà giáo làm ảnh hưởng đến danh dự của nhà giáo và uy tín của ngành giáo dục.”
Thực tiễn cho thấy, việc thực hiện quy chế dân chủ ở đâu tốt thực hiện triệt để, trật tự kỷ cương được giữ vững, cán bộ, giáo viên, công nhân viên tin tưởng và tự giác thực hiện kế hoạch của cấp trên đề ra, phụ huynh tin tưởng và ủng hộ kế hoạch của nhà trường, học sinh yên tâm phấn đấu học tập… và nhờ đó phát huy cao hiệu lực lãnh đạo, tạo sự đoàn kết, một tập thể vững mạnh và đạt được nhiều thành tích.
THAM KHẢO THÊM: