Phải bồi thường tính mạng sức khỏe cho bị hại đến khi nào?

1. Phải bồi thường tính mạng sức khỏe cho bị hại đến thời điểm nào?

Điều 593 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về thời hạn hưởng bồi thường thiệt hại do tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm như sau:

• Trường hợp người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng lao động thì người bị thiệt hại được hưởng bồi thường từ thời điểm mất hoàn toàn khả năng lao động cho đến khi chết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác. 
• Trường hợp người bị thiệt hại chết thì những người mà người này có nghĩa vụ cấp dưỡng khi còn sống được hưởng tiền cấp dưỡng từ thời điểm người có tính mạng bị xâm phạm chết trong thời hạn sau đây:

+ Người chưa thành niên hoặc người đã thành thai là con của người chết và còn sống sau khi sinh ra được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi đủ mười tám tuổi, trừ trường hợp người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi đã tham gia lao động và có thu nhập đủ nuôi sống bản thân; 

+ Người thành niên nhưng không có khả năng lao động được hưởng tiền cấp dưỡng cho đến khi chết.

• Đối với con đã thành thai của người chết, tiền cấp dưỡng được tính từ thời điểm người này sinh ra và còn sống.

Như vậy, thời hạn bồi thường thiệt hại cho bị hại trong trường hợp bị xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe được xác định theo từng trường hợp cụ thể như sau:

1.1. Trường hợp xâm phạm sức khỏe và mất hoàn toàn khả năng lao động:

• Nếu hành vi vi phạm khiến người bị hại mất hoàn toàn khả năng lao động thì người gây thiệt hại phải bồi thường cho đến khi người bị hại chết (trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác);
• Bồi thường từ thời điểm người bị hại mất hoàn toàn khả năng lao động cho đến khi họ qua đời;
• Khoản bồi thường bao gồm: Chi phí nuôi dưỡng, chăm sóc, khoản thu nhập bị mất, chi phí điều trị lâu dài… tùy từng trường hợp thực tế.

1.2. Trường hợp người bị hại chết (xâm phạm tính mạng):

Khi người bị hại chết thì nghĩa vụ bồi thường không chấm dứt mà chuyển sang nghĩa vụ cấp dưỡng đối với những người mà người chết có nghĩa vụ cấp dưỡng khi còn sống. Các đối tượng được hưởng cấp dưỡng và thời hạn cụ thể:

(a) Con chưa thành niên hoặc con đã thành thai:

• Nếu là con chưa đủ 18 tuổi: Được cấp dưỡng đến khi đủ 18 tuổi;
• Trường hợp từ 15 đến dưới 18 tuổi đã lao động và tự nuôi sống bản thân thì nghĩa vụ cấp dưỡng chấm dứt;
• Trường hợp là con đã thành thai: Được tính cấp dưỡng từ thời điểm sinh ra và còn sống.

(b) Người thành niên nhưng không có khả năng lao động:

• Được cấp dưỡng cho đến khi chết.

Như vậy, nghĩa vụ bồi thường sau khi người bị hại chết sẽ kéo dài theo đúng thời hạn cấp dưỡng dành cho từng đối tượng mà người chết trước đây có nghĩa vụ nuôi dưỡng.

2. Xác định thiệt hại để bồi thường cho bị hại do sức khỏe bị xâm phạm:

Theo khoản 1 Điều 590 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Điều 7 Nghị quyết số 02/2022/NQ-HĐTP  quy định thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm như sau:

Thứ nhất, các khoản chi phí hợp lý phục vụ việc cứu chữa, chăm sóc và phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại:

Khoản mục này bao gồm toàn bộ các chi phí phát sinh nhằm bảo đảm việc điều trị và khôi phục chức năng cho người bị thiệt hại, cụ thể:

• Chi phí khám và điều trị, được tính theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh; đồng thời bao gồm chi phí thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đến cơ sở y tế và đưa họ trở về nơi ở;
• Chi phí bồi dưỡng sức khỏe, được xác định theo mức 01 ngày lương tối thiểu vùng tại địa bàn nơi khám chữa bệnh cho mỗi ngày điều trị, căn cứ theo số ngày ghi nhận trong hồ sơ bệnh án;
• Chi phí phục hồi sức khỏe và chức năng. Đây là các khoản dùng cho việc hỗ trợ, phục hồi hoặc thay thế phần chức năng cơ thể bị mất hoặc suy giảm của người bị thiệt hại.

Thứ hai, thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại:

Việc xác định thu nhập bị thiệt hại phụ thuộc vào tính ổn định của thu nhập trước khi xảy ra sự việc:

• Trường hợp người bị thiệt hại có thu nhập ổn định từ lương, công: Thì mức bồi thường được tính theo số tiền lương, tiền công bị mất hoặc bị giảm trong thời gian bị ảnh hưởng;
• Trường hợp thu nhập không ổn định từ tiền lương, tiền công: Thì lấy mức thu nhập bình quân của 03 tháng liền kề trước thời điểm xảy ra thiệt hại để làm căn cứ xác định;
• Nếu không xác định được thu nhập của ba tháng liền kề: Thì sử dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng ngành, cùng loại tại địa phương trong thời gian thu nhập bị mất hoặc bị giảm;
• Nếu cũng không xác định được thu nhập của lao động cùng loại: Phải bồi thường theo mức 01 ngày lương tối thiểu vùng tại nơi người bị thiệt hại cư trú cho mỗi ngày bị thiệt hại. Một ngày lương tối thiểu vùng tương ứng với tháng lương tối thiểu vùng do Nhà nước quy định chia cho 26 ngày.

Thứ ba, chi phí hợp lý và khoản thu nhập bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại:

Theo điểm c khoản 1 Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015 và khoản 2 Điều 7 Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP, phần thiệt hại này bao gồm:

• Chi phí hợp lý cho người chăm sóc trong thời gian người bị thiệt hại điều trị: Tiền tàu xe đi lại, tiền thuê chỗ ở với mức giá trung bình tại nơi điều trị (nếu phát sinh);
• Thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc trong thời gian chăm sóc người bị thiệt hại sẽ được xác định theo hướng dẫn của Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP;
• Nếu người bị thiệt hại mất khả năng lao động lâu dài và cần được chăm sóc thường xuyên: Chi phí chăm sóc được xác định bằng 01 ngày lương tối thiểu vùng tại nơi cư trú của người bị thiệt hại cho mỗi ngày chăm sóc.

Thứ tư, các khoản thiệt hại khác do pháp luật quy định:

Ngoài các khoản nêu trên, người gây thiệt hại còn phải bồi thường các thiệt hại khác nếu pháp luật có quy định hoặc các bên có thỏa thuận phù hợp với quy định của pháp luật.

3. Xác định thiệt hại để bồi thường cho bị hại do tính mạng bị xâm phạm:

Theo khoản 1 Điều 591 Bộ luật Dân sự năm 2015 và Điều 8 Nghị quyết số 02/2022/NQ-HĐTP, quy định thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm như sau:

Thứ nhất, thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm:

• Theo Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015 và Điều 7 Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP, thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm bao gồm toàn bộ các khoản chi phí và thu nhập bị mất phát sinh từ thời điểm người bị thiệt hại bị xâm phạm về sức khỏe cho đến khi người đó chết.
• Các khoản thiệt hại này bao gồm: chi phí khám chữa bệnh, chi phí điều trị, chi phí phục hồi chức năng, chi phí bồi dưỡng sức khỏe, khoản thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại, chi phí và thu nhập bị mất của người chăm sóc trong thời gian điều trị cùng các khoản thiệt hại khác theo quy định pháp luật.
• Toàn bộ những chi phí và khoản thu nhập bị thiệt hại trong khoảng thời gian này đều được xác định là thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm và thuộc phạm vi bồi thường.

Thứ hai, chi phí hợp lý cho việc mai táng:

Chi phí mai táng hợp lý bao gồm các khoản tiền cần thiết nhằm thực hiện việc chôn cất hoặc hỏa táng người bị thiệt hại theo phong tục, tập quán địa phương. Bao gồm:

• Chi phí mua quan tài, tiểu, quách (nếu có);
• Chi phí hỏa táng hoặc chôn cất;
• Chi phí cho các vật dụng cần thiết phục vụ khâm liệm (khăn liệm, vải liệm, áo quan, nến, hương, hoa…);
• Chi phí thuê xe tang và các khoản phát sinh hợp lý phục vụ trực tiếp cho việc mai táng.

Các khoản sau không được chấp nhận bồi thường vì không được xem là chi phí mai táng hợp lý theo pháp luật:

• Chi phí cúng tế, lễ bái;
• Chi phí ăn uống trong quá trình tổ chức tang lễ;
• Chi phí xây mộ, sửa mộ, bốc mộ hoặc các khoản chi tương tự phát sinh sau khi việc mai táng đã hoàn thành.

Thứ ba, tiền cấp dưỡng cho người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng:

Việc bồi thường tiền cấp dưỡng được xác định trên các căn cứ sau:

a. Mức cấp dưỡng.

Mức cấp dưỡng phải dựa trên:

• Thu nhập và khả năng tài chính thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng;
• Nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng;Và không được thấp hơn mức 01 tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người được cấp dưỡng cư trú cho mỗi tháng.

b. Thời điểm cấp dưỡng.

• Thời điểm phát sinh nghĩa vụ cấp dưỡng được tính từ thời điểm người bị thiệt hại bị xâm phạm sức khỏe mà không chỉ tính từ thời điểm người đó chết.
• Đây là nguyên tắc bảo đảm quyền lợi liên tục cho người được cấp dưỡng.

c. Đối tượng được cấp dưỡng.

Đối tượng được bồi thường tiền cấp dưỡng là những người mà người bị thiệt hại trước khi chết có nghĩa vụ cấp dưỡng theo pháp luật hôn nhân và gia đình, bao gồm:

• Con chưa thành niên, con đã thành thai;
• Vợ/chồng không có khả năng lao động;
• Cha mẹ già yếu hoặc các đối tượng khác thuộc diện phải cấp dưỡng theo quy định pháp luật.

THAM KHẢO THÊM:

• Bồi thường thiệt hại theo quy định của Bộ luật dân sự 2015
• Dịch vụ Luật sư khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại
• Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là gì? Đặc điểm và các nguyên tắc bồi thường?