Tranh chấp lao động có yếu tố nước ngoài có thể được giải quyết thông qua nhiều phương thức khác nhau. Vậy cụ thể thủ tục giải quyết tranh chấp lao động có yếu tố nước ngoài được diễn ra thế nào?
Mục lục bài viết
1. Các phương thức giải quyết tranh chấp có yếu tố nước ngoài:
Quan hệ lao động có yếu tố nước ngoài là quan hệ phát sinh thông qua việc ký kết hợp đồng lao động giữa người sử dụng lao động và người lao động, những chủ thể này có những quốc tịch khác nhau. Hiện nay, các trường hợp được pháp luật nước ta quy định là quan hệ lao động có yếu tố nước ngoài sẽ được căn cứ theo quốc tịch của các chủ thể, cụ thể là: Đối tượng có quốc tịch Việt Nam được người nước ngoài sử dụng lao động ở nước ngoài theo hợp đồng có thời hạn; Người lao động Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài khi được cử đi công tác theo hợp đồng lao động có thời hạn; Còn kể đến trường hợp người nước ngoài lao động tại Việt Nam.
Tranh chấp lao động có yếu tố nước ngoài chưa được quy định cụ thể trong điều khoản tại
Để giải quyết tranh chấp về lao động có yếu tố nước ngoài thì các bên có thể lựa chọn phương thức giải quyết như: Thương lượng; Hòa giải; Trọng tài và TAND.
– Thương lượng được hiểu là một phương thức giải quyết tranh chấp thông qua việc các bên trong tranh chấp trực tiếp gặp nhau để trao đổi, tìm ra hướng giải quyết tranh chấp một cách bình đẳng, thiện chí nhất với vấn đề đang gặp phải. Đây là phương thức phổ biến nhất luôn được ưu tiên và mang tính cơ sở mỗi khi có vấ đề về lao động cần giải quyết tranh chấp, bất đồng về quyền và nghĩa vụ các bên.
Thương lượng thường được diễn ra theo thỏa thuận với nhau nên kết quả cũng phụ thuộc vào thiện chí này. Ngày nay, kết quả của thương lượng có thể theo hai hướng: Nếu giải quyết tranh chấp thành công thì các bên tôn trọng sự thỏa thuận để thực hiện, điều này sẽ tiết kiệm thời gian và tài chính, giảm bớt gánh nặng về thủ tục và trình tự; Nếu các bên mâu thuẫn không thể thống nhất được quan điểm thì sẽ lựa chọn hướng giải quyết khác thông qua Hòa giải viên, trọng tài lao động hay Tòa án.
– Hòa giải viên là một trong những phương thức được lựa chọn bởi cơ chế giải quyết nhanh chóng, không mất nhiều thời gian hay chi phí tổ chức giải quyết tranh chấp. Phương thức này được áp dụng khi có sự tham gia từ người thứ ba, cá nhân này là người có trình độ, chuyên môn và có sự tin tưởng bởi các chủ thể, trách nhiệm chính của người này là đưa ra lời khuyên, phương hướng giải quyết tuy nhiên kết quả tranh chấp có thành hay không vẫn chủ yếu phụ thuộc vào các bên.
– Cơ chế của HĐTTLĐ được thực hiện thông qua Ban trọng tài lao động gồm 03 Trọng tài viên, trong đó mỗi bên tranh chấp được chọn 01 Trọng tài viên trong danh sách trọng tài, 02 Trọng tài này thống nhất chọn ra 01 Trọng tài khác làm Trưởng ban trọng tài. Đối chiếu với quy định của
– Nếu kết quả giải quyết đều không thành khi áp dụng phương thức trên thì các bên mới nên lựa chọn phương thức cuối cùng giải quyết tại tòa. Từ trước đến nay, Tòa án là cơ quan quyền lực Nhà nước được quy định nghiêm ngặt về thủ tục, trình tự nên khi lựa chọn giải quyết sẽ mất nhiều thời gian nhất. Nếu lo ngại việc để lộ thông tin thì việc xét xử tại Tòa hoàn toàn có thể làm thực tế hóa lo ngại này bởi với nguyên tắc xét xử công khai của Tòa án sẽ được áp dụng. Điều này không phù hợp với các doanh nghiệp và cũng có thể làm giảm uy tín hay lộ thông tin bí mật, cũng như thời gian theo án kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất, kinh doanh, hoạt động bình thường của doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc lựa chọn giải quyết thông qua Tòa án vẫn có ưu điểm nhất định như đảm bảo tính chính xác, khách quan, quá trình thi hành án mang tính bắt buộc, cưỡng chế nếu một bên không tuân thủ theo bản án của Tòa.
Với những phương thức đã nêu trên thì cá nhân xảy ra tranh chấp lao động có yếu tố nước ngoài nên lựa chọn HĐTTLĐ để giải quyết bởi phương thức thương lượng, hòa giải thì kết quả của quá trình này phụ thuộc vào ý chí của các bên tranh chấp, còn đối với phương thức trọng tài ngoài việc dung hòa lợi ích của các bên theo yêu cầu, điều kiện của các bên thì trọng tài còn có thể đưa ra quyết định chung thẩm về vụ việc, yêu cầu các bên chấp hành phán quyết. Về bản chất, HĐTTLĐ không nhân danh cơ quan quyền lực Nhà nước xét xử mà nhân danh các bên tranh chấp qua cơ chế lựa chọn Trọng tài viên.
2. Thủ tục giải quyết tranh chấp lao động có yếu tố nước ngoài:
2.1. Đối với tranh chấp lao động cá nhân:
Khoản 1, Điều 188, Bộ luật Lao động năm 2019 quy định tranh chấp lao động cá nhân phải được giải quyết thông qua thủ tục hòa giải của Hòa giải viên lao động trước khi yêu cầu HĐTTLĐ hoặc TAND giải quyết. Ngoại lệ với 06 trường hợp tranh chấp không bắt buộc thông qua thủ tục hòa giải:
– Yêu cầu về xử lý kỷ luật lao động theo hình thức sa thải hoặc tranh chấp về trường hợp bị đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động;
– Liên quan đến mức bồi thường thiệt hại, trợ cấp khi chấm dứt hợp đồng lao động; quan hệ lao động xảy ra tranh chấp giữa người giúp việc gia đình với người sử dụng lao động;
– Ngoài ra, chế độ về bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội, về bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế, về bảo hiểm thất nghiệp theo quy định của pháp luật về việc làm, bảo hiểm tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp theo quy định pháp luật an toàn vệ sinh lao động;
– Trong quá trình tham gia lao động nếu có phát sinh yêu cầu bồi thường thiệt hại giữa người lao động với doanh nghiệp, tổ chức đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; giữa người lao động thuê lại với người sử dụng lao động thuê lại.
2.2. Đối với những tranh chấp lao động tập thể:
Căn cứ Điều 192 và Điều 196, Bộ luật Lao động năm 2019 thì tranh chấp lao động tập thể không bắt buộc phải được giải quyết thông qua thủ tục hòa giải của Hòa giải viên lao động. Trường hợp hòa giải không thành hoặc hết thời hạn hòa giải mà Hòa giải viên lao động không tiến hành hòa giải hoặc một trong các bên không thực hiện thỏa thuận trong biên bản hòa giải thành thì các bên tranh chấp có quyền lựa chọn một trong các phương thức sau để giải quyết tranh chấp là: yêu cầu HĐTTLĐ giải quyết, hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết.
Cá nhân khi lựa chọn một trong các hình thức HĐTTLĐ làm đơn yêu cầu giải quyết, sau đó ban trọng tài sẽ được thành lập và đưa ra quyết định về giải quyết tranh chấp và gửi kết quả cho các bên có liên quan.
Đối với trường hợp yêu cầu Tòa án giải quyết: thì cần lập bộ hồ sơ như Đơn khởi kiện, Hợp đồng lao động, Quyết định hoặc những biên bản hòa giải đối với những tranh chấp lao động tập thể, các tài liệu chứng cứ chứng minh quyền và lợi ích hợp pháp của mình,..
Thời hiệu yêu cầu Hòa giải viên lao động thực hiện hòa giải tranh chấp lao động là 06 tháng; thời hiệu yêu cầu HĐTTLĐ giải quyết là 09 tháng; thời hiệu yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp lao động là 01 năm. Thời gian được sử dụng làm thời hiệu yêu cầu giải quyết được tính từ ngày phát hiện ra hành vi mà bên tranh chấp cho rằng quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị vi phạm.
3. Các tranh chấp hợp đồng lao động phổ biến với người nước ngoài:
Như đã biết, tranh chấp lao động với người nước ngoài được hiểu là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ phát sinh giữa những người sử dụng lao động Việt Nam cũng như người lao động nước ngoài khi các bên tiến hành xác lập và thực hiện giao kết hoặc chấm dứt hợp đồng. Hiện nay, các tranh chấp đang tồn tại phổ biến liên quan đến hợp đồng lao động với người nước ngoài, cụ thể:
– Tranh chấp về việc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động giữa các bên với nhau;
– Yêu cầu bồi thường thiệt hại do một bên đơn phương chấm dứt hợp đồng gây ảnh hưởng quyền và lợi ích của bên còn lại;
– Xuất hiện những tranh chấp về tiền lương;
– Những vấn đề liên quan đến bất đồng về tiền trợ cấp thôi việc.
Văn bản pháp luật được sử dụng: Bộ luật Lao động năm 2019.
