Con bị tâm thần phân liệt bố mẹ có được ly hôn không?

1. Con bị tâm thần phân liệt, bố mẹ có được ly hôn không?

Quy định của pháp luật về hôn nhân gia đình hiện nay, có ghi nhận để các trường hợp không được ly hôn, bao gồm: Không có căn cứ về việc vợ hoặc chồng có hành vi bạo lực gia đình; Không có căn cứ về việc vợ hoặc chồng có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ của vợ chồng làm cho cuộc hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng không thể kéo dài và đời sống hôn nhân không đạt được mục đích. Đồng thời, căn cứ theo quy định tại Điều 51 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014 có quy định về việc, người chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong trường hợp người vợ đang có thai, người vợ sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi. Quy định này được đánh giá là phù hợp và xuất phát từ mục đích nhân đạo, bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và trẻ em, những người được coi là yếu thế trong gia đình. 

Từ những phân tích trên thì có thể nói, pháp luật không có quy định về trường hợp bố mẹ cấm ly hôn khi con bị bệnh tâm thần. Do đó, khi con bị bệnh tâm thần phân liệt thì cha mẹ vẫn có quyền được yêu cầu tòa án giải quyết quá trình ly hôn theo quy định của pháp luật. Sau khi ly hôn thì bố mẹ vẫn sẽ có cái vụ cấp dưỡng cho con đúng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, cụ thể là, nghĩa vụ cấp dưỡng được xác định là trách nhiệm pháp lý của một người hoặc một bên thứ ba nhằm mục đích cung cấp hoặc hỗ trợ về phương diện tài chính hoặc vật chất cho người khác, thông thường sẽ là con cái hoặc vợ chồng trong trường hợp họ không thể tự nuôi sống chính bản thân mình. Khi một cặp vợ chồng ly hôn, một trong hai bên sẽ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con cái khi bên còn lại được xác định là người nuôi con trực tiếp. Nghĩa vụ cấp dưỡng sẽ được dựa vào các yếu tố, như: khả năng tài chính và độ tuổi của con … 

Vì vậy, sau khi ly hôn thì cha mẹ vẫn sẽ có quyền và nghĩa vụ trong việc chăm nom và nuôi dưỡng đối với những người con chưa thành niên, con đã thành niên nhưng mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động. Hai vợ chồng sẽ tiến hành hoạt động thỏa thuận việc nuôi con sau khi ly hôn. Nếu thỏa thuận được thì sẽ thực hiện theo thỏa thuận của vợ chồng, còn nếu không thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền ra quyết định giao con cho một bên nuôi dưỡng dựa trên những phương diện đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho đứa trẻ. Đối với trường hợp cha mẹ không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn thì sẽ phải có nghĩa vụ tôn trọng quyền của con được chung sống với người nuôi dưỡng trực tiếp. Cha mẹ không trực tiếp nuôi con sẽ phải có nghĩa vụ cấp dưỡng cho đứa trẻ để đứa trẻ có điều kiện phát triển lành mạnh. Sau khi ly hôn thì người không có quyền trực tiếp nuôi con vẫn được phép thăm nom và giáo dục con cái mà không có bất cứ ai được quyền cản trở, và đồng thời cha mẹ không trực tiếp nuôi con cũng không được lạm dụng việc thăm nom, để gây cản trở hoặc thực hiện các hành vi ảnh hưởng xấu đến quá trình nuôi dưỡng và giáo dục con của người trực tiếp nuôi. 

Bên cạnh đó, căn cứ theo quy định tại Điều 84 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014 có nêu, trong trường hợp cả hai cha mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp nuôi con thì cơ quan nhà nước có thẩm quyền đó là tòa án sẽ giao con cho người giám hộ theo quy định của pháp luật. Người giám hộ phải là người được xác định có đầy đủ năng lực hành vi dân sự và có tư cách phẩm chất đạo đức tốt, và đáp ứng đầy đủ điều kiện để thực hiện nghĩa vụ của người giám hộ, không trong thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự theo bản án của cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc chưa được xóa án tích hoặc bị tòa án tuyên bố là hạn chế quyền đối với con chưa thành niên. 

Vì vậy, con bị tâm thần phân liệt, cha mẹ vẫn sẽ có quyền ly hôn đơn phương hoặc ly hôn thuận tình theo thủ tục luật định. Sau khi ly hôn thì cha mẹ vẫn phải thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng cho con, trong trường hợp cha mẹ không đủ điều kiện để nuôi con bị tâm thần phân liệt thì tòa án sẽ giao người con cho người giám hộ nuôi. Trong trường hợp người con được xác định là bị tâm thần phân liệt dưới 12 tháng tuổi, thì mời cha sẽ không có quyền ly hôn, ba mẹ chỉ có quyền ly hôn đơn phương khi đáp ứng được các điều kiện theo quy định của Luật hôn nhân gia đình năm 2014. 

Cuối cùng thì, việc đưa ra quyết định ly hôn trong trường hợp con bị tâm thần phân liệt là một quá trình vô cùng phức tạp và cần đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng từ phía cha mẹ. Quan trọng nhất là cha mẹ cần phải tìm hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm pháp lý của mình đối với con cái. Tuy nhiên bên cạnh các tư vấn về mặt pháp lý, cha mẹ cũng cần tìm kiếm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý học, đây cũng được xem là một bước quan trọng để hiểu rõ hơn về trách nhiệm của mỗi bên trong tình huống này. Cuối cùng, sự hỗ trợ tận tâm từ gia đình và xã hội luôn luôn được coi là yếu tố quan trọng nhất để tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phục hồi và phát triển hoàn thiện của con cái, đặc biệt là những đứa trẻ có khiếm khuyết.

2. Con bị tâm thần phân liệt, bố mẹ có tiến hành thủ tục ly hôn cho con được không? 

Căn cứ theo quy định tại Điều 51 của Luật hôn nhân gia đình năm 2014, thì người có quyền yêu cầu giải quyết ly hôn bao gồm những đối tượng sau:

– Vợ/chồng (trong trường hợp ly hôn đơn phương) hoặc cả hai vợ chồng (trong trường hợp ly hôn thuận tình);

– Cha/mẹ hoặc những người thân thích khác của vợ chồng khi xét thấy, một bên vợ chồng bị bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác dẫn đến khả năng không có đầy đủ nhận thức và làm chủ hành vi, là nạn nhân của hiện tượng bạo lực gia đình do chính vợ chồng của họ gây ra, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực về mặt sức khỏe và tính mạng hoặc tinh thần một cách vô cùng nghiêm trọng.

Vì thế có thể nói, khi con bị bệnh tâm thần và không có khả năng nhận thức cũng như điều khiển hành vi của mình, cha mẹ có quyền thay con yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền đó là tòa án ly hôn khi đáp ứng được các điều kiện sau:

– Tình trạng bệnh tâm thần của người con đã đến mức không có khả năng nhận thức và làm chủ hành vi. Để có thể chứng minh điều này là có căn cứ, thì cha/mẹ cần phải chuẩn bị các loại giấy tờ và tài liệu do cơ sở y tế cấp trong đó có kết luận và chuẩn đoán cụ thể về tình trạng bệnh lý của người con, nếu người đó đã bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền đó là tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự thì cha mẹ chỉ cần cung cấp quyết định của tòa án có thẩm quyền khi làm thủ tục ly hôn cho con;

– Người bị bệnh tâm thần phải là nạn nhân của bạo lực gia đình, hiện tượng bạo lực gia đình do chính vợ hoặc chồng của họ gây ra trên thực tế làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng và sức khỏe hoặc tinh thần của đối phương. Cha/mẹ khi yêu cầu tòa án ly hôn cho người bị tâm thần cũng cần phải cung cấp đầy đủ bằng chứng chứng minh có hiện tượng bạo lực gia đình diễn ra trên thực tế và hậu quả của hành vi bạo lực gia đình đó là gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của người bị tâm thần;

– Chủ thể thực hiện quyền ly hôn cho người bị tâm thần phải là cha/mẹ, hoặc những người thân thích của người mắc bệnh.

Theo quy định của pháp luật về hôn nhân gia đình hiện nay, thì khi con bị tâm thần phân liệt, bố mẹ hoàn toàn có quyền tiến hành thủ tục ly hôn thay cho con tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

3. Thẩm quyền tòa án giải quyết ly hôn: 

Căn cứ theo quy định tại Điều 35 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 có quy định về thẩm quyền của tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết theo thủ tục sơ thẩm những vụ tranh chấp như sau: Tranh chấp về dân sự, tranh chấp về hôn nhân gia đình căn cứ theo quy định tại Điều 26 và Điều 28 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. Ngoài ra, căn cứ theo quy định tại khoản 1 Điều 39 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 có quy định về thẩm quyền của tòa án theo lãnh thổ, là tòa án nhân dân nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc nếu bị đơn được xác định là cá nhân, hoặc tòa án nhân dân nơi bị đơn có trụ sở nếu bị đơn được xác định là cơ quan và tổ chức. Vì thế, tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền giải quyết việc ly hôn theo quy định của pháp luật và tòa án nơi bị đơn cư trú sẽ có thẩm quyền giải quyết quá trình ly hôn này.

Con bị tâm thần phân liệt, bố mẹ được quyền ly hôn theo phân tích ở trên, cần phải nộp đơn đến tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú để thực hiện theo thủ tục luật định. 

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết: 

– Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;

– Bộ luật Dân sự năm 2015.