Quy định điều kiện và thủ tục xin xóa án tích trước thời hạn

   1. Khi nào được xóa án tích? Điều kiện để xóa án tích trước thời hạn?

1.1. Khi nào được xóa án tích?

Cá nhân sau khi có hành vi phạm tội đã bị kết án thì theo quy định của Bộ luật Hình sự nếu đã chấp hành xong hình phạt tù và trải qua thời gian thử thách thì được xóa án tích. Theo ghi nhận của pháp luật hình sự thì quy định về xóa án tích được ghi nhận từ Điều 70 đến Điều 73 của Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017. Theo đó, cá nhân bị kết án mà xác định được lỗi vô ý về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng và người được miễn hình phạt không bị coi là có án tích, đối với trường hợp có án tích mà người này đã thực hiện thủ tục xóa án tích thì khi hoàn tất thủ tục, cá nhân này coi như là chưa bị kết án; Hiện nay, có 2 cách thức để được xóa án tích bao gồm đương nhiên xóa án tích, xóa án tích theo quyết định của Tòa án.

– Các cá nhân được đương nhiên xóa án tích nếu bị kết án không phải các tội quy định tại Chương 13 hoặc Chương 26 của Bộ Luật Hình sự 2015, và người này đã chấp hành xong hình phạt chính hoặc những khoảng thời gian được đưa ra để thử thách đồng thời đáp ứng các điều kiện quy định tại Khoản 2 Khoản 3 Điều 70 Bộ Luật Hình sự 2015, cụ thể:

+ Đối với bản án mà cá nhân bị áp dụng là phạt cảnh cáo và phải cải tạo không giam giữ và phạt tù nhưng được hưởng án treo thì trong thời gian 1 năm cá nhân này có thể làm thủ tục xóa án tích;

+ Cá nhân bị áp dụng mức phạt tù đến 5 năm thì thời hạn thử thách đó là trong vòng 2 năm;

+ Ba năm chính là khoảng thời gian cá nhân thử thách nếu trước đây bị áp dụng mức phạt tù từ trên 5 năm đến 15 năm;

+  Mức hình phạt từ trên 15 năm, tù chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án thì thời hạn thử thách đó là 5 năm.

 Cá nhân để được xóa án tích không được thực hiện hành vi phạm tội mới trong thời hạn được quy định tại Khoản 2 Điều 70 Bộ Luật Hình sự 2015. Thời gian này được tính kể từ khi hết thời hiệu thi hành bản án;

Thông tin dữ liệu liên quan đến án tích của người bị kết án phải nằm trong sự quản lý của cơ quan quản lý cơ sở dữ liệu lý lịch tư pháp. Cơ quan này có trách nhiệm cập nhật thường xuyên về tình hình thông tin của các cá nhân này và khi có yêu cầu thì cấp phiếu lý lịch tư pháp xác nhận không có án tích nếu đáp ứng đầy đủ quy định tại Khoản 2 Khoản 3 Điều 70 Bộ Luật Hình sự 2015.

– Đối với trường hợp được xóa án tích theo quyết định của Tòa án về các cá nhân phải tuân thủ đảm bảo đúng quy định theo Điều 71 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017, cụ thể:

Cá nhân có hành vi vi phạm bị kết án về một trong các tội quy định tại chương 13 và chương 26 của Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 khi muốn xóa án tích phải thực hiện thông qua Tòa án và nhận được bản án quyết định của tòa. Để được xóa án tích đối với những tội nêu trên tòa án sẽ xem xét vào tính chất của tội phạm đã thực hiện, thái độ mà người này chấp hành pháp luật ,khi tham gia lao động thì thái độ của người bị kết án có sự tiến triển tốt hay không và một số các điều kiện quy định tại Khoản 2 Điều 71 Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017;

Người bị kết án được Tòa án quyết định việc xóa án tích nếu từ khi chấp hành xong hình phạt chính hoặc hết thời gian thử thách án treo, đồng thời người đó đã chấp hành xong tất cả các hình phạt bổ sung của các quyết định khác của bản án và không thực hiện một trong các hành vi phạm đổi mới trong thời hạn nếu dưới đây:

+ Trong vòng một năm kể từ khi chấp hành xong hình phạt hoặc hết thời gian thử thách người này sẽ có quyền yêu cầu Tòa án đưa ra quyết định xóa án tích đối với các trường hợp phạt cải tạo không giam giữ, phạt tù nhưng được hưởng án treo;

+ Ba năm chính là khoảng thời gian được sử dụng nếu cá nhân này bị áp dụng mức phạt tù đến 5 năm

+ Cá nhân bị tuyên mức án phạt từ 5 năm đến 15 năm thì thời gian thử thách trong vòng 5 năm;

+ Với mức phạt tối cao lên tới 15 năm tù, chung thân hoặc tử hình nhưng đã được giảm án thì thời gian đã được yêu cầu tòa án quyết định xóa án tích sau bảy năm kể từ khi chấp hành xong hình phạt.

 – Trên thực tế, có những trường hợp khi làm đơn yêu cầu tòa án xóa án tích lần đầu mà Tòa án bác đơn có lý do chính đáng thì sau một năm kể từ ngày bị tòa án bác đơn mới được xin xóa án tích; còn nếu vẫn bị mắc đơn lần thứ hai trở đi thì sau 2 năm kể từ ngày bị tòa án bác đơn mới được xoá án tích lần tiếp theo.

1.2. Điều kiện để được xóa án tích trước thời hạn:

Theo pháp luật hiện hành, không phải tất cả các trường hợp đều phải tuân thủ đúng thời hạn thử thách đã được phân tích trên Mục 1.1 bài viết.  Bởi  vì, nếu đảm bảo một số điều kiện được quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017 có thể được thực hiện xóa tích trước thời hạn, theo đó người này có những biểu hiện tiến bộ rõ rệt, trong quá trình chấp hành xong hình phạt đã có các hoạt động lập công, được cơ quan tổ chức nơi người đó công tác hoặc chính quyền địa phương nơi người đó cư trú đề nghị thì tòa án ra quyết định xóa án tích; Ngoài ra, để được Tòa án cân nhắc đưa ra quyết định xoá án tích là khi người này đảm bảo ít nhất 1/2 thời hạn mà người này phải thực hiện theo quy định tại Khoản 2 Điều 70 và Khoản 2 Điều 71 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017.

2. Thủ tục xin xóa án tích trước thời hạn:

 – Hồ sơ thực hiện xóa án tích trong trường hợp đặc biệt:

+ Cần chuẩn bị 01 văn bản đề nghị của cơ quan, tổ chức nơi người có án tích công tác hoặc chính quyền địa  phương nơi người đó cư trú.

+ Có một văn bản xin xóa án tích (Mẫu đơn này được thực hiện theo mẫu của Tòa).

+ Giấy tờ chứng minh đã thi hành xong án phạt cụ thể Giấy chứng nhận chấp hành xong hình phạt tù của trại giam nơi thi hành án cấp;

+ Nếu bản án của Tòa có quy định cá nhân này phải thực hiện các khoản bồi thường, án phí, tiền phạt thì cần có giấy xác nhận của cơ quan thi hành án dân sự về việc thi hành xong các khoản phí này;

+ Ngoài ra, để được xác nhận suốt thời gian thử thách không có phạm tội mới  thì giấy chứng nhận không phạm tội mới sẽ được cấp bởi Công an Quận, Huyện nơi người bị kết án thường trú cấp;

+ Giấy tờ tùy thân của cá nhân đang có yêu cầu xóa án tích như Căn cước công dân chứng thực còn hiệu lực pháp luật.

–  Nơi tiếp nhận hồ sơ:

Để được xóa án tích trước thời hạn thì chỉ có Tòa án mới có thẩm quyền xét xử. Cơ quan này sẽ tiến hành xét xử sơ thẩm và xem xét cấp giấy chứng nhận xóa án tích, hoặc ra quyết định xóa án tích. (Cá nhân có thể nộp trực tiếp đơn yêu cầu hoặc thực hiện qua bưu điện).

Đáng lưu ý: Theo quy định hiện hành, người xin xóa án tích theo quyết định của Tòa án hoặc xóa án tích trong trường hợp đặc biệt không phải nộp bất cứ khoản lệ phí nào.

3. Thời gian thực hiện thủ tục xóa án tích:

Khi tiếp nhận yêu cầu của cá nhân về thủ tục xóa án tích trước thời hạn thì cơ quan có thẩm quyền phải tuân thủ thời gian đã được quy định:

– Tính từ ngày nhận được đơn của người bị kết án thì Tòa án đã xét xử sơ thẩm chuyển tài liệu về việc xin xoá án tích cho Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 3 ngày làm việc;

– Viện kiểm sát cùng cấp khi tiếp nhận tài liệu do Tòa án chuyển đến thì trong thời hạn 05 ngày phải có ý kiến bằng văn bản và chuyển lại tài liệu cho Tòa án.

Trong trường hợp nếu thấy đủ điều kiện để thực hiện xóa án tích cho công dân  thì trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày nhận tài liệu do Viện kiểm sát chuyển đến, Chánh án Tòa án đã xét xử sơ thẩm phải ra quyết định xóa án tích; xét thấy chưa đủ điều kiện thì Tòa ra quyết định bác đơn xin xóa án tích.

– Trong thời hạn 05 ngày kể từ ngày ra quyết định xóa án tích hoặc quyết định bác đơn xin xóa án tích, Tòa án đã ra quyết định phải gửi quyết định này cho người bị kết án, Viện kiểm sát cùng cấp, chính quyền xã, phường, thị trấn nơi họ cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi họ làm việc, học tập.

Như vậy, tổng thời gian để hoàn tất thủ tục xóa án tích trong trường hợp đặc biệt là trong khoảng 18 ngày.

Văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi 2017.