Thủ tục giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài

1. Xác định thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài:

Bước đầu tiên để thực hiện thủ tục giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài là phải xác định được tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài. Căn cứ khoản 5 Điều 26 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì tranh chấp về thừa kế là một trong những tranh chấp về dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án.

Khoản 3 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định rõ những tranh chấp, yêu cầu quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 35 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (bao gồm có tranh chấp về thừa kế) mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho những cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, cho các cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện, trong khi đó khoản 1 Điều 37 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định Tòa án nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm tất cả những vụ việc Tranh chấp về dân sự quy định tại Điều 26 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 (bao gồm có tranh chấp về thừa kế), trừ những tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp huyện.

Như vậy, tranh chấp về thừa kế mà có đương sự hoặc tài sản ở nước ngoài hoặc cần phải ủy thác tư pháp cho các cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài, cho Tòa án, các cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài (hay còn gọi là tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài) thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án nhân dân cấp tỉnh giải quyết.

Căn cứ khoản 1 Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định về thẩm quyền của Tòa án theo lãnh thổ, theo quy định này thì thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài sẽ do tòa án nhân dân cấp tỉnh nơi bị đơn cư trú, làm việc, nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi mà bị đơn có trụ sở, nếu như mà bị đơn là cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm. Ngoài ra, pháp luật cũng quy định các đương sự trong tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài có quyền tự thoả thuận với nhau bằng văn bản yêu cầu Tòa án nơi cư trú, làm việc của nguyên đơn, nếu như nguyên đơn là cá nhân hoặc nơi có trụ sở của nguyên đơn, nếu như nguyên đơn là cơ quan, tổ chức giải quyết tranh chấp.

2. Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài:

Sau khi xác định được thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài đã nêu ở mục trên, người khởi kiện giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài (nguyên đơn) chuẩn bị bộ hồ sơ khởi kiện bao gồm những giấy tờ sau:

– Đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài (theo mẫu đơn số 23-DS được ban hành kèm theo Nghị quyết số 01/2017/NQ-HĐTP);

– Giấy tờ tùy thân người khởi kiện/người bị kiện;

– Các chứng cứ, tài liệu chứng minh yêu cầu khởi kiện (ví dụ như di chúc, giấy khai sinh,…).

3. Nộp hồ sơ khởi kiện tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài tại Tòa án:

Người khởi kiện về tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài gửi hồ sơ đã chuẩn bị nêu trên đến Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài đã xác định ở mục trên bằng một trong các phương thức sau đây:

– Nộp trực tiếp tại Tòa án;

– Gửi đến Tòa án theo đường dịch vụ bưu chính;

– Gửi trực tuyến bằng hình thức điện tử qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

4. Tòa án nhận và xử lý đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài:

– Nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài và ghi vào sổ nhận đơn:

+ Tòa án qua bộ phận tiếp nhận đơn phải nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài mà người khởi kiện đã nộp trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua dịch vụ bưu chính và phải ghi vào sổ nhận đơn.

+ Trường hợp Tòa án nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài mà người khởi kiện gửi bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án in ra bản giấy và phải ghi vào sổ nhận đơn.

– Tòa án xác nhận đã nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài:

+ Khi nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài được nộp trực tiếp, Tòa án có trách nhiệm cấp ngay giấy xác nhận đã nhận đơn cho người khởi kiện.

+ Đối với trường hợp nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài qua dịch vụ bưu chính thì trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày đã nhận đơn khởi kiện tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài, Tòa án phải gửi thông báo nhận đơn cho người khởi kiện.

+ Trường hợp nhận đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài bằng phương thức gửi trực tuyến thì Tòa án phải thông báo ngay việc đã tiếp nhận đơn khởi kiện cho người khởi kiện qua Cổng thông tin điện tử của Tòa án.

– Xem xét đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài: trong thời hạn 03 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài, Chánh án Tòa án phân công một Thẩm phán xem xét đơn khởi kiện.

– Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày được phân công, Thẩm phán phải xem xét đơn khởi kiện giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài và ra quyết định xử lý đơn khởi kiện (sửa đổi, bổ sung, thụ lý, chuyển đơn, trả lại đơn).

5. Thụ lý vụ án:

– Sau khi nhận được đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài, Tòa án phải xem xét những tài liệu, chứng cứ cần thiết.

– Nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền của mình thì Tòa án sẽ thông báo cho người khởi kiện tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài biết để đương sự nộp tiền tạm ứng án phí.

– Trong thời hạn 07 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo, người khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài phải nộp tiền tạm ứng án phí. Sau khi đã nộp tiền tạm ứng án, phải nộp lại biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án.

– Tòa án thụ lý đơn khởi kiện yêu cầu giải quyết tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài kể từ khi nhận được biên lai này.

6. Đưa vụ án tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài ra xét xử sơ thẩm:

– Trong thời hạn 01 tháng kể từ ngày có quyết định đưa vụ án tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài ra xét xử, Tòa án phải mở phiên tòa. Trường hợp có lý do chính đáng thì thời hạn để mở phiên tòa xét xử sẽ có thể được kéo dài nhưng không quá 30 ngày.

– Lưu ý rằng, trong giai đoạn chuẩn bị xét xử vụ án tranh chấp thừa kế có yếu tố nước ngoài, thẩm phán được phân công giải quyết vụ án phải tiến hành:

+ Lấy lời khai của các đương sự;

+ Tiến hành các phiên họp thực hiện kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai các chứng cứ;

+ Hòa giải;

+ Tiến hành xem xét, thẩm định tại chỗ hoặc định giá, ủy thác thu thập chứng cứ (nếu có).

Những văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Bộ luật Dân sự 2015;

– Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.