Ly hôn mà sổ đỏ đứng tên bố mẹ chồng có được chia không?

1. Pháp luật quy định như thế nào về tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân?

Pháp luật Hôn nhân và gia đình hiện hành cũng như những văn bản pháp luật khác có liên quan quy định về vấn đề tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân nhằm xác định một nguồn tài sản chung hợp nhất của hai vợ chồng để có thể giúp họ bảo đảm và duy trì cuộc sống, thực hiện nghĩa vụ với nhau trong quan hệ hôn nhân.

Căn cứ theo quy định tại Điều 33 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 thì tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân được xác định như sau:

– Tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân bao gồm:

+ Tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh trong thời kỳ hôn nhân;

+ Hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;

+ Tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân.

Đặc biệt, đối với quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn được xác định là tài sản chung của vợ chồng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, quyền sử dụng đất có được sau khi vợ chồng kết hôn nhưng vẫn được xác định là tài sản riêng của vợ hoặc chồng. Cụ thể:

– Vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng;

– Vợ hoặc chồng có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.

Như vậy, có thể hiểu, tài sản chung của vợ chồng được xác định là tài  sản của vợ và chồng hình thành sau khi vợ chồng đăng ký kết hôn, chỉ trừ một số trường hợp ngoại lệ, chứng minh được đó là tài sản riêng của vợ hoặc chồng như đã nêu trên thì mới xác định là tài sản riêng của vợ hoặc chồng trong thời kỳ hôn nhân. Tuy nhiên, nếu bên vợ hoặc chồng cho rằng phần tài sản đó là tài sản riêng của mình trong thời kỳ hôn nhân thì phần tài sản đó được xác nhận là tài sản chung của vợ và chồng trong thời kỳ hôn nhân.

2. Ly hôn mà sổ đỏ đứng tên bố mẹ chồng có được chia không?

Câu hỏi này được đặt ra khi các cặp vợ chồng ly hôn cho rằng bố mẹ chồng đã tặng cho vợ chồng mảnh đất theo hình thức nói miệng mà không có Hợp đồng tặng cho có công chứng cụ thể. Do đó, khi ly hôn các cặp đôi vẫn cho rằng đây là tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân nên vẫn liệt kê vào phần tài sản chung để yêu cầu Toà án giải quyết phân chia tài sản chung.

Theo những phân tích tại mục 1 và mục 2 nêu trên thì việc phân chia tài sản khi vợ chồng ly hôn chỉ thực hiện đối với tài sản được xác định là tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân. 

Bên cạnh đó, tại khoản 16 Điều 3 Luật Đất đai năm 2013 thì Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu và ở và tài sản khác gắn liền với đất được xác định là một loại chứng thư pháp lý để Nhà nước xác nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất hợp pháp của người có quyền sử dụng đất. Theo đó, trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất ghi tên của ai thì Nhà nước sẽ công nhận quyền sử dụng đất đối với người đó.

Nếu quyền sử dụng đất được xác định là tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân thì Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất sẽ công nhận và ghi tên cả hai vợ chồng. Do đó, nếu vợ chồng ly hôn mà Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất ghi tên bố mẹ chồng thì được xác định thửa đất đó và nhà ở cũng như tài sản khác trên đất thuộc quyền sở hữu của bố mẹ chồng mà không phải là tài sản chung của hai vợ chồng ngừoi con trong thời kỳ hôn nhân. Do đó, khi ly hôn mà sổ đỏ đứng tên bố mẹ chồng thì phần tài sản này không được xác định là tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân và không được đưa vào để giải quyết vấn đề tài sản chung khi ly hôn.

Tuy nhiên, trong thực tiễn giải quyết vấn đề tranh chấp về tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân, khi đương sự chứng minh được vợ chồng là người bỏ tiền ra để mua đất, xây nhà nhưng chỉ nhờ bố mẹ chồng “đứng tên hộ” trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất thì Toà án vẫn giải quyết phân chia tài sản này. Trong trường hợp này, người vợ có thể yêu cầu chia mảnh đất hoặc yêu cầu chồng/ nhà chồng thanh toán một phần tiền tương ứng với trị giá tài sản là đất và những tài sản khác trên đất đó.

3. Nguyên tắc phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân:

Theo quy định tại Điều 38 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, việc phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân được thực hiện theo nguyên tắc sau:

– Vợ chồng có thể thoả thuận phân chia một phần hoặc toàn bộ tài sản chung, trừ trường hợp được quy định tại Điều 42 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. Trong trường hợp vợ chồng không thể thoả thuận được về vấn đề này thì có quyền yêu cầu Toà án giải quyết phân chia. Toà án sẽ giải quyết việc phân chia tài sản chung của vợ chồng theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014;

– Việc thoả thuận phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân phải được lập thành “Văn bản thoả thuận” và phải được công chứng theo yêu cầu của vợ chồng hoặc tuân theo quy định pháp luật.

Như vậy, việc phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân được thực hiện trên nguyên tắc tôn trọng sự thoả thuận tự phân chia của hai vợ chồng. Nếu vợ chồng không thể tự thoả thuận phân chia thì sẽ yêu cầu Toà án phân chia tài sản chung của hai vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân theo nguyên tắc phân chia được quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2015.

Theo đó, căn cứ theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014, nếu vợ chồng không thể thoả thuận được việc phân chia tài sản chung của vợ chồng khi ly hôn thì có thể yêu cầu Toà án phân chia. Việc phân chia tài sản chung của vợ chồng được Toà án thực hiện theo nguyên tắc vợ chồng bình đẳng với nhau về quyền và nghĩa vụ đối với tài sản chung. Tuy nhiên vẫn tính đến các yếu tố khác để làm căn cứ phân chia hợp lý như:

– Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng. Bên nào có sự khó khăn hơn thì sẽ được ưu tiên hưởng phần tài sản nhiều hơn so với bên còn lại để bảo đảm điều kiện sống;

– Công sức đóng góp của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và phát triển khối tài sản chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập. Vợ hoặc chồng bên nào có sự đóng góp nhiều hơn trong việc xây dựng, tạo lập khối tài sản chung thì cũng được hưởng phần nhiều hơn khi phân chia tài sản;

– Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập;

– Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ của vợ chồng. Bên nào có vi phạm trong quy định về quyền và nghĩa vụ của vợ chồng sẽ được hưởng phần tài sản ít hơn so với bên không vi phạm. Quy định này đặt ra nhằm bảo vệ quyền lợi cho người bị vi phạm.

Như vậy, tuy việc phân chia tài sản chung của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân được thực hiện theo nguyên tắc chung là vợ chồng bình đẳng với nhau (hay đơn thuần được gọi là chia đôi tài sản chung) nhưng thực tế việc phân chia vẫn có sự chênh lệch bởi pháp luật vào đặt ra những quy định để bảo đảm quyền lợi hợp pháp của những người có quyền trong quan hệ hôn nhân và gia đình. Đặc biệt quy định này được đặt ra để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Các văn bản pháp luật được sử dụng trong bài viết:

– Luật Đất đai năm 2013;

– Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014.