Học sinh tiểu học được miễn học phí nhưng phải đóng khoản nào?

Từ nhiều năm nay, các trường công lập trên cả nước đã thực hiện chính sách miễn tiền học phí cho học sinh tiểu học. Nhằm bảo đảm cho giáo dục tiểu học bắt buộc, chăm lo đầu tư giáo dục trên cả nước được phổ cập tốt hơn. Ngoài học phí, học sinh tiểu học phải đóng những khoản khác và có những khoản không phải đóng. Vậy học sinh tiểu học được miễn học phí nhưng phải đóng khoản nào?

Căn cứ pháp lý:

– Hiến pháp năm 2013;

– Luật giáo dục năm 2019;

– Nghị định 146/2018/NĐ-CP ngày 17/10/2018 quy định chi tiết và hướng dẫn biện pháp thi hành một số điều của Luật bảo hiểm y tế;

– Thông tư 17/2012/TT-BGDĐT ngày 16/5/2012 quy định về dạy thêm, học thêm;

– Thông tư 16/2018/TT-BGDĐT ngày 03/8/2018 quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân;

– Thông tư 55/2011/TT-BGDĐT ngày 22/11/2011 ban hành điều lệ ban đại diện cha mẹ học sinh.

Luật sư tư vấn luật miễn phí qua tổng đài điện thoại: 1900.6568

1. Quy định học sinh tiểu học miễn học phí:

Căn cứ theo quy định tại Khoản 2 Điều 61 Hiến pháp năm 2013 nêu rõ: “2. Nhà nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; chăm lo giáo dục mầm non; bảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc, Nhà nước không thu học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lý.”

Kế thừa tinh thần của Hiến Pháp như trên, tại Khoản 3 Điều 99 Luật giáo dục năm 2019 có hiệu lực từ ngày 01/7/2019 nêu rõ: “3. Học sinh tiểu học trong cơ sở giáo dục công lập không phải đóng học phí; ở địa bàn không đủ trường công lập, học sinh tiểu học trong cơ sở giáo dục tư thục được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng học phí, mức hỗ trợ do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định.”

Như vậy, không phải tất cả các trường tiểu học đều được miễn học phí. Chỉ có học sinh trường công lập được miễn học phí tiểu học. Đối với học sinh học các trường tiểu học ở cơ sở giáo dục tư thục vẫn phải đóng học phí theo quy định của nhà trường nhưng sẽ được Nhà nước hỗ trợ một phần. Trong đó, cơ sở giáo dục dân lập, cơ sở giáo dục tư thục được quyền chủ động xây dựng mức thu học phí và các dịch vụ khác bảo đảm bù đắp chi phí và có tích lũy hợp lý. Thực hiện công khai chi phí của dịch vụ giáo dục, đào tạo và mức thu theo cam kết trong đề án khi thành lập trường, công khai rõ ràng cho từng khóa học, cấp học, năm học theo quy định của pháp luật.

2. Học sinh tiểu học phải đóng các khoản phí nào?

Học sinh tiểu học ngoài việc được miễn (so với trường công) hoặc được tương hỗ học phí (so với trường tư) thì cha mẹ học sinh tiểu học có thể phải đóng một số ít khoản thu khác như :

– Tiền dạy thêm, học thêm trong trường:

Dạy thêm, học thêm là hoạt động dạy học phụ thêm theo nhu cầu của học sinh, có thu tiền của người học, có nội dung theo chương trình giáo dục phổ thông nhưng ngoài kế hoạch giáo dục của chương trình giáo dục phổ thông do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành.

Theo quy định tại Điều 7 Thông tư 17/2012/TT-BGDĐT pháp luật về thu, quản trị tiền học thêm thì thu tiền học thêm là để chi trả thù lao cho giáo viên trực tiếp dạy thêm, công tác làm việc quản trị dạy thêm, học thêm của nhà trường; chi tiền điện, nước và sửa chữa thay thế cơ sở vật chất Giao hàng dạy thêm, học thêm .

Trong đó, mức thu tiền học thêm do thỏa thuận hợp tác giữa cha mẹ học sinh với nhà trường. Đồng thời, nhà trường tổ chức triển khai thu, chi và công khai minh bạch trong việc thanh, quyết toán tiền học thêm trải qua bộ phận tài vụ của nhà trường ; giáo viên dạy thêm không trực tiếp thu, chi tiền học thêm.

– Bảo hiểm y tế học sinh:

Căn cứ theo quy định tại Khoản 3 Điều 4 Nghị định 146/2018/NĐ-CP, học sinh là một trong những đối tượng phải mua bảo hiểm y tế và thuộc nhóm được ngân sách Nhà nước hỗ trợ mức đóng. Cụ thể, mức đóng bảo hiểm y tế đối với học sinh được quy định tại Điều 7 Nghị định 146/2018/NĐ-CP là 4,5% mức lương cơ sở. Đồng thời, theo Điều 8 Nghị định này, học sinh sẽ được Nhà nước hỗ trợ 30% mức đóng. Tuy nhiên trong trường hợp học sinh tiểu học thuộc hộ gia đình cận nghèo theo tiêu chí chuẩn cận nghèo theo quy định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hoặc thuộc hộ gia đình nghèo đa chiều có thiếu hụt về bảo hiểm y tế thì học sinh tiểu học được nhà nước hỗ trợ 70% mức đóng; trường hợp học sinh tiểu học thuộc hộ gia đình cận nghèo đang sinh sống tại các huyện nghèo theo Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27 tháng 12 năm 2008 của Chính phủ về chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững và các huyện được áp dụng cơ chế, chính sách theo Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP thì được hỗ trợ mức đóng 100%.

Như vậy, nếu học sinh tiểu học không thuộc các trường hợp hộ nghèo, cận nghèo  trên thì phải đóng bảo hiểm y tế 70% mức đóng. Nếu học sinh tiểu học là con thuộc gia đình hộ nghèo, cận nghèo như trên thì được hưởng mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế theo đối tượng có mức hỗ trợ cao nhất.

Trường hợp học sinh chưa tham gia BHYT ở địa phương thì tham gia BHYT tại trường. Nếu sau đó được cấp thẻ theo đối tượng khác thì sẽ được hoàn trả theo quy định. Trường hợp học sinh tiểu học có thẻ BHYT thuộc nhóm đối tượng khác như thân nhân Công an; quân đội; nghèo; cận nghèo… nếu hết giá trị sử dụng thẻ BHYT và không tiếp tục tham gia theo nhóm đối tượng khác thì tiếp tục tham gia theo nhóm học sinh ngay từ tháng tiếp theo tại trường đến hết thời hạn chung của nhà trường.

Những trường hợp học sinh có thẻ BHYT hết hạn sử dụng rơi vào các tháng còn lại trong năm 2022 hoặc chưa tham gia BHYT trước đó, thì nhà trường có trách nhiệm lập danh sách mua thẻ BHYT cho học sinh những tháng còn lại cho đến 31/12/2022.

Nhà trường được thu Bảo hiểm y tế với mức thu theo quy định như sau:

Số tiền đóng = Mức lương cơ sở x 4,5% x Số tháng tham gia (tại thời điểm đóng tiền).

Cụ thể học sinh tiểu học có thể chọn các phương thức đóng sau: 3 tháng/lần; 6 tháng/lần; 9 tháng/lần và 12 tháng/lần. Mức lương cơ sở từ 01/07/2019 là 1.490.000 đồng.  Thẻ bảo hiểm y tế được cấp hằng năm cho học sinh tiểu học, có giá trị sử dụng bắt đầu từ ngày 01 tháng 10 năm đầu tiên của cấp tiểu học.

– Tiền quần áo đồng phục, quần áo thể dục thể thao, phù hiệu:

Ban đại diện cha mẹ học sinh và phụ huynh học sinh tổ chức việc may hoặc mua đồng phục theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tiền quần áo đồng phục, quần áo thể dục thể thao, phù hiệu được thu trên cơ sở thỏa thuận, thống nhất giữa phụ huynh và nhà trường. Ngoài ra, nguồn kinh phí cho việc may, mua, thuê, mượn đồng phục, lễ phục theo quy định Điều 9 Thông tư 26/2009/TT-BGDĐT pháp luật còn lấy từ nguồn kinh phí đầu tư chi liên tục của nhà trường, hoặc những nguồn thu hợp pháp khác và phải được công khai minh bạch thu, chi .

Việc mua đồng phục không hề bắt buộc từ một nguồn nhất định từ người học, tuy nhiên người học cần phải thực hiện theo quy định về việc mặc đồng phục nhưng không bắt phải mua mới. Hiện nay, phần lớn các trường tiểu học (kể cả công lập, dân lập hay tư thục) đều có đồng phục riêng cho học sinh và tiền may đồng phục thường được thu vào đầu năm học mới.

– Khoản phục vụ bán trú:

Việc học sinh có thể tham gia bán trú tùy thuộc vào nhu cầu tự do lựa chọn của người học. Qua đó, để thuận tiện trong việc đi lại phù hợp với thời gian học cũng như sinh hoạt thì học sinh có thể đăng ký ở bán trú. Mức phí đóng thì tùy thuộc về sự thỏa thuận giữa nhà trường và phụ huynh. Như vậy khoản phục vụ bán trú là khoản tiền dành cho chi phí bữa ăn của học sinh tại trường; bồi dưỡng người trực tiếp chăm sóc, cán bộ quản lý và nhân viên phục vụ công tác bán trú; trang bị cơ sở vật chất như giường, chiếu, chăn, khăn, bát, đĩa, xoong, nồi, bếp gas…

– Các khoản viện trợ, quà, biếu, tặng, cho:

Theo khoản 1 Điều 3 Thông tư 16/2018/TT-BGDĐT, những trường được hoạt động, đảm nhiệm những khoản hỗ trợ vốn để thực thi những nội dung sau :

+ Trang bị thiết bị, vật dụng ship hàng dạy và học ; thiết bị ship hàng nghiên cứu và điều tra khoa học ; tái tạo, thay thế sửa chữa, thiết kế xây dựng những khuôn khổ khu công trình Giao hàng hoạt động giải trí giáo dục tại cơ sở giáo dục ;

+ Hỗ trợ hoạt động giải trí giáo dục, giảng dạy và điều tra và nghiên cứu khoa học trong cơ sở giáo dục .

Ngoài những khoản thu trên, những trường hoàn toàn có thể sẽ thu thêm những loại tiền khác như : Tiền ship hàng bán trú ( tiền ăn, tiền những thiết bị Giao hàng bán trú, … ) ; tiền học 02 buổi/ngày  bồi dưỡng cán bộ quản lý, nhân viên phục vụ và phúc lợi tập thể, tiền nước uống … Các khoản thu này sẽ được lao lý đơn cử tùy từng địa phương sao cho tương thích với tình hình thực tiễn .

3. Nhà trường không được phép thu các khoản thu nào?

Theo quy định tại Điều 10 thông tư 55/2011/TT-BGDĐT Ban đại diện cha mẹ học sinh phải bảo đảm việc thu chi kinh phí theo nguyên tắc công khai, dân chủ; sau khi chi tiêu phải báo cáo công khai quyết toán kinh phí tại các cuộc họp toàn thể cha mẹ học sinh lớp và các cuộc họp toàn thể Ban đại diện cha mẹ học sinh trường. Mức kinh phí ủng hộ bình quân cho các cha mẹ học sinh không được quy định.

Ban đại diện thay mặt cha mẹ học sinh không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học những khoản thu như sau:

– Những khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện;

– Các khoản ủng hộ không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của Ban đại diện cha mẹ học sinh: Bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, bảo vệ bảo mật an ninh nhà trường; trông coi phương tiện tham gia giao thông của học sinh; vệ sinh lớp học, vệ sinh trường; khen thưởng cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong nhà trường; mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng dạy học cho trường, lớp học hoặc cho cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên nhà trường; hỗ trợ công tác quản lý, tổ chức dạy học và các hoạt động giáo dục; sửa chữa, nâng cấp, xây dựng mới các công trình của nhà trường.

Như vậy, nếu nhà trường vận động học sinh, sinh viên, phụ huynh đóng các khoản phí hỗ trợ nhà trường, tiếp sức các hoạt động mạnh thường quân trên nguyên tắc tự nguyện của học sinh, phụ huynh học sinh thì vẫn có thể thu. Nhiều trường đề xuất học sinh đóng thêm khoản đóng góp tự nguyện nhưng thực tế học sinh, phụ huynh học sinh phải đóng góp trên tinh thần bắt buộc để sửa chữa nhỏ hoặc mua sắm trang thiết bị của nhà trường. Việc này gây ra nhiều trường trường tổ chức các khoản lạm thu, vì vậy ngăn cấm các khoản này để tránh tình trạng lạm thu xảy ra, gây bức xúc cho học sinh, phụ huynh học sinh.

Tổng hợp các khoản phí mà học sinh tiểu học bắt buộc phải tham gia và các khoản phí không thuộc nghĩa vụ đóng. Tùy vào địa phương, tùy vào từng thời điểm khác nhau sẽ có các mức đóng khác nhau theo thông báo của nhà trường.