Chắc hẳn chúng ta không còn xa lạ khi nhắc tới học vị tiến sĩ, đây được hiểu là một học vị cho cả các ngành khoa học, kể cả khoa học căn bản và khoa học xã hội, nhân văn. Theo quy định thì để đạt được học vị tiến sĩ này cần trãi qua quy trình nhất định.
Mục lục bài viết
1. Tiến sĩ là gì?
Tiến sĩ là học vị cao nhất trong hệ thống giáo dục đại học phương Tây. Theo mô hình của hệ thống đại học theo phương Tây, có 3 cấp học chính: cử nhân, thạc sĩ (masters), và tiến sĩ. Vế mặc con số, sự phân bố ba loại bằng cấp đó giống như hình tháp, với tiến sĩ ở vị trí chót vót, cử nhân ở vị trí thấp nhất, và thạc sĩ ở chính giữa. Chẳng hạn như ở Thái Lan, trong niên học 2007, có 1.77 triệu sinh viên bậc cử nhân, 182 ngàn sinh viên thạc sĩ, và chỉ có 16246 nghiên cứu sinh bậc tiến sĩ. Nói cách khác, chỉ 0.8% sinh viên đại học theo học tiến sĩ.
Có nhiều lí do tại sao số người theo học tiến sĩ quá ít. Lí do đơn giản nhất là người ta không có nhu cầu học tiến sĩ. Cũng có người sau 4 năm theo học cử nhân đã cảm thấy mệt mỏi, và chỉ mong tốt nghiệp để kiếm thu nhập bù lại những năm tháng theo học. Có người không đủ trình độ hoặc không đáp ứng điều kiện theo học. Ở những đại học và trung tâm đào tạo nghiêm chỉnh, chỉ có khoảng 1-2% ứng viên xin học tiến sĩ được nhận học (sau khi qua một đợt phỏng vấn). Điều này cũng không khó hiểu, bởi vì chương trình tiến sĩ là nhằm đào tạo một “lực lượng” khoa học elite cho các trường đại học, một lực lượng khoa học then chốt cho các trung tâm nghiên cứu khoa học và kĩ nghệ. Có thể nói không ngoa rằng những người tham gia vào chương trình đào tạo tiến sĩ trong ý tưởng là đào tạo một đội ngũ tinh hoa của xã hội. Đó cũng chính là lí do tại sao người ta đánh giá nền khoa học và trình độ tiên tiến của một quốc gia bằng cách dựa vào số người có học vị tiến sĩ trong dân số. Ở những nước có nền kinh tế phát triển cao như Mĩ, số người có bằng tiến sĩ khoảng 0.7% dân số.
Tiến sĩ là chỉ một người được cơ sở giáo dục hợp pháp cung cấp cho khi đã thông qua những tiêu chí được quy định cụ thể theo tiêu chuẩn mỗi cơ sở giáo dục riêng, cũng như quy định chung của hệ thống giáo dục ở nước đó.
Để đạt đến cấp bậc tiến sĩ cần trải qua một quá trình dài phấn đấu và học tập từ cấp bậc thấp trở lên, tùy vào quy định của mỗi quốc gia qua từng thời kỳ khác nhau.
Việt Nam hiện nay để đạt cấp bậc tiến sĩ cần trải qua từ cấp bậc thấp trở lên: tốt nghiệp trung học, tốt nghiệp đại học, thạc sĩ và sau đó thực nghiện hoạt động nghiên cứu khoa học trong một hoặc một số lĩnh vực nhất định để đạt được cấp bậc tiến sĩ.
Cấp bậc tiến sĩ ở Việt Nam được các trường đại học hoặc các viện nghiên cứu được nhà nước quy định có thẩm quyền cấp. Tiến sĩ là những người có học thức uyên thâm trong một hoặc một số lĩnh vực nhất định, chứ không phải tất cả các lĩnh vực trong xã hội. đại học hoặc các viện nghiên cứu được nhà nước quy định có thẩm quyền cấp. Tiến sĩ là những người có học th
Tiến sĩ tiếng Anh là “Doctor of Philosophy hoặc PhD”.
2. Tìm hiểu về quy trình học và bảo vệ luận án tiến sĩ:
2.1. Quy trình bảo vệ luận án cấp cơ sở:
1. Điều kiện bảo vệ luận án cấp cơ sở:
– NCS đã hoàn thành tất cả các học phần, bảo vệ đề cương nghiên cứu chi tiết của luận án, bảo vệ Tiểu luận tổng quan và các chuyên đề.
– Tham gia ít nhất 1 đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường.
– Đạt yêu cầu về trình độ ngoại ngữ theo quy định.
– Luận án đáp ứng các yêu cầu theo quy định trong đó nội dung chủ yếu và các kết quả nghiên cứu phải được công bố ít nhất trong 2 bài báo trên tạp chí khoa học chuyên ngành uy tín có phản biện độc lập hoặc kỉ yếu hội nghị khoa học quốc tế.
– Được tập thể người hướng dẫn khoa học khẳng định chất lượng luận án và đề nghị cho bảo vệ.
2. NCS nộp hồ sơ cho Viện ĐTSĐH:
– Phiếu đăng ký bảo vệ luận án cấp cơ sở có chữ ký của (các) giảng viên hướng dẫn.
– Bản sao biên lai lần đóng học phí mới nhất.
– Lý lịch khoa học (dán ảnh, đóng dấu).
– Minh chứng tham gia đề tài nghiên cứu khoa học (
– Bản sao y chứng thực văn bằng/chứng chỉ ngoại ngữ, bằng và bảng điểm thạc sĩ.
– Văn bản của tập thể người hướng dẫn khoa học khẳng định chất lượng luận án, nhận xét về tinh thần, thái độ, kết quả học tập nghiên cứu và đề nghị cho nghiên cứu sinh bảo vệ luận án.
1 file Word toàn văn luận án (bao gồm cả trang bìa) như quyển in.
3. Viện ĐTSĐH tổ chức buổi bảo vệ luận án cấp cơ sở.
| TT | Thời gian dự kiến | Nội dung | Ghi chú |
| 1 | 10 ngày từ khi NCS nộp đủ hồ sơ | Thành lập Hội đồng (HĐ): trên cơ sở danh sách đề nghị của Trưởng khoa đào tạo (gồm 10 thành viên UEH, 5 thành viên ngoài UEH), Viện trưởng viện ĐTSĐH đề xuất danh sách HĐ dự kiến, Hiệu trưởng phê duyệt danh sách HĐ. | |
| 2 | Tối thiểu 15 ngày làm việc kể từ ngày ra Quyết định bảo vệ. | Hội đồng họp đánh giá luận án. | |
| 3 | 4 tháng kể từ ngày bảo vệ cấp cơ sở | Căn cứ kết luận của Hội đồng: – Luận án đạt yêu cầu: NCS bổ sung và chỉnh sửa để xin ý kiến phản biện độc lập. – Luận án không đạt yêu cầu: NCS bổ sung và chỉnh sửa để bảo vệ lại. |
2.2. Quy trình các bước đào tạo trình độ tiến sĩ:
| TT | Thời gian dự kiến | Nội dung | Thời lượng (tín chỉ) | Phụ trách | Ghi chú |
| 1 | Năm 1 | Các học phần bổ sung (3 học phần) VD: 1. Chuyên ngành Quản trị: – QT chiến lược – QT điều hành – QT tài chính 2. Chuyên ngành Tài chính – NH thương mại hiện đại – Tài chính công – Tài chính doanh nghiệp | 9 TC
9 TC 3 TC 3 TC 3 TC 9 TC 3 TC 3 TC 3 TC | Khoa Đào tạo
| Dành cho NCS có bằng thạc sĩ gần với chuyên ngành đăng ký dự tuyển |
| 2 | Năm 1 | Các học phần tiến sĩ (6 – 7 học phần) 1. Các học phần chung: – Thiết kế nghiên cứu – Kinh tế lượng – Phương pháp nghiên cứu định tính 2. Các học phần chuyên ngành VD: Chuyên ngành Quản trị: – Tư duy hệ thống – Hành vi tổ chức – Văn hóa tổ chức Chuyên ngành Tài chính – Kinh tế lượng tài chính dành cho NCS – Lý thuyết tài chính nâng cao – Tài chính doanh nghiệp dành cho NCS – Tài chính quốc tế dành cho NCS | 17 – 23 TC 11 TC 4 TC 4 TC 3 TC
6 TC 2 TC 2 TC 2 TC 12 TC 3 TC 3 TC 3 TC 3 TC | Khoa Đào tạo | |
| 3 | Năm 2 | NCS thực hiện ít nhất 1 đề tài cấp trường. | |||
| 4 | Năm 2 | Bảo vệ đề cương nghiên cứu chi tiết của luận án | Khoa Đào tạo | ||
| 5 | Năm 2 | Bảo vệ Tiểu luận tổng quan và 2 chuyên đề tiến sĩ | -Khoa Đào tạo -Viện ĐTSĐH | ||
| 6 | Năm 3 | Trình bày luận án tại Khoa Đào tạo | -Khoa Đào tạo -Viện ĐTSĐH | ||
| 7 | Năm 3 – 4 | Bảo vệ luận án cấp cơ sở | Viện ĐTSĐH | ||
| 8 | Năm 3 – 4 | Phản biện độc lập | Viện ĐTSĐH | ||
| 9 | Năm 3 – 4 | Bảo vệ luận án cấp trường | Viện ĐTSĐH |
Học tiến sĩ không chỉ là hoàn tất luận án. Có rất nhiều người tưởng rằng học tiến sĩ chủ yếu là hoàn tất một luận án, nhưng thực tế thì không phải như thế vì luận án chỉ là một phần của chương trình đào tạo. Luận án là một báo cáo có hệ thống những phương pháp và kết quả nghiên cứu của nghiên cứu sinh. Do đó, luận án chỉ là một tiêu chuẩn (có thể quan trọng) trong các tiêu chuẩn để được cấp bằng tiến sĩ.
3. Nghiên cứu sinh phải đáp ứng các tiêu chuẩn:
Nghiên cứu sinh phải chứng tỏ mình có những kiến thức cơ bản về khoa học, và những kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực nghiên cứu mà thí sinh theo đuổi;
Nghiên cứu sinh phải am hiểu các tài liệu nghiên cứu cần thiết về lĩnh vực chuyên môn mình theo đuổi, và phải có khả năng cập nhật hóa kiến thức cũng như tất cả những phát triển mới liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu;
Nghiên cứu sinh phải chứng tỏ kĩ năng phát hiện vấn đề hay đặt câu hỏi có ý nghĩa cho nghiên cứu chuyên ngành của mình;
Một luận án khi hoàn tất mà chỉ để trên giá sách của thư viện trường cũng chỉ là một mớ tài liệu ít người biết đến. Vì ít người biết đến và nằm trong thư viện, nên chẳng có bao nhiêu người biết được luận án đó có cái gì mới hay xứng đáng với cấp tiến sĩ hay không. Do đó, nghiên cứu sinh cần phải công bố vài bài báo khoa học trên các tập san khoa học quốc tế trước khi viết luận án. Công bố quốc tế là một hình thức “thử lửa” tốt nhất cho nghiên cứu sinh, bởi vì qua đó mà đồng nghiệp khắp thế giới có thể thẩm định chất lượng của công trình nghiên cứu và luận án của nghiên cứu sinh.
Thật ra, công bố quốc tế là một điều gần như tất yếu trong quá trình học tiến sĩ ở các đại học bên Âu châu, Mĩ châu, và Úc, những nơi mà họ khuyến khích (có nơi gần như bắt buộc) nghiên cứu sinh phải công bố vài bài báo khoa học trước khi viết luận án tiến sĩ. Ở một số nước Bắc Âu, luận án tiến sĩ thực chất là tập hợp một số bài báo khoa học đã công bố trên các tập san quốc tế. Ngày nay, các đại học lớn ở Thái Lan, Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Phi Luật Tân, v.v… cũng có qui định tương tự.
