Định giá tài sản, thẩm định giá tài sản trong tố tụng dân sự

Thẩm định giá tài sản được hiểu là việc các cơ quan, tổ chức có chức năng thực hiện việc thẩm định giá xác định giá trị bằng tiền của các loại tài sản theo quy định của pháp luật dân sự. Việc thẩm định giá cần phù hợp với giá thị trường tại một địa điểm, thời điểm nhất định, phục vụ cho mục đích nhất định theo tiêu chuẩn thẩm định giá do pháp luật quy định cụ thể nhằm bảo đảm quyền và lợi ích của các đương sự. Chính do vậy, quy định pháp luật về thủ tục thẩm định giá tài sản trong Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 là một nội dung rất quan trọng được rất nhiều chủ thể quan tâm. Bài viết dưới đây Luật Dương Gia sẽ giúp người đọc tìm hiểu quy định về định giá tài sản, thẩm định giá tài sản trong tố tụng dân sự.

Luật sư tư vấn luật qua điện thoại trực tuyến miễn phí: 1900.6568

1. Quy định về định giá tài sản, thẩm định giá tài sản trong tố tụng dân sự:

Định giá, thẩm định giá tài sản trong tố tụng dân sự được Quốc hội hướng dẫn, quy định tại Điều 104 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 với nội dung cụ thể như sau:

– Các đương sự có quyền cung cấp giá tài sản đang tranh chấp; thỏa thuận về giá tài sản đang tranh chấp.

– Các đương sự có quyền thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản để thực hiện việc thẩm định giá tài sản và cung cấp kết quả thẩm định giá cho Tòa án.

Việc thẩm định giá tài sản được thực hiện theo quy định của pháp luật về thẩm định giá tài sản.

– Tòa án ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng định giá khi thuộc một trong các trường hợp cụ thể sau đây:

+ Tòa án ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng định giá theo yêu cầu của một hoặc các bên đương sự;

+ Tòa án ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng định giá khi các đương sự không thỏa thuận lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản hoặc đưa ra giá tài sản khác nhau hoặc không thỏa thuận được giá tài sản.

+ Tòa án ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng định giá khi các bên thỏa thuận với nhau hoặc với tổ chức thẩm định giá tài sản theo mức giá thấp so với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm định giá nhằm trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước hoặc người thứ ba hoặc có căn cứ cho thấy tổ chức thẩm định giá tài sản đã vi phạm pháp luật khi thẩm định giá.

– Trình tự, thủ tục thành lập Hội đồng định giá, định giá tài sản được quy định như sau:

+ Hội đồng định giá sẽ do Tòa án thành lập bao gồm Chủ tịch Hội đồng định giá là đại diện cơ quan tài chính và thành viên là đại diện các cơ quan chuyên môn có liên quan. Người đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó, người quy định tại Điều 52 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 không được tham gia Hội đồng định giá theo quy định.

Hội đồng định giá sẽ chỉ được tiến hành định giá khi đã có mặt đầy đủ các thành viên của Hội đồng định giá. Đối với các trường hợp cần thiết, đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản định giá sẽ được mời chứng kiến việc định giá của Hội đồng định giá. Các đương sự trong vụ việc sẽ được thông báo trước về thời gian, địa điểm tiến hành định giá, có quyền tham dự và phát biểu ý kiến về việc định giá. Quyền quyết định về giá đối với tài sản định giá thuộc Hội đồng định giá.

+ Cơ quan tài chính và các cơ quan chuyên môn khác có liên quan sẽ có trách nhiệm cử các chủ thể là người tham gia Hội đồng định giá và tạo điều kiện để họ làm nhiệm vụ. Các chủ thể là người được cử làm thành viên Hội đồng định giá có trách nhiệm tham gia đầy đủ vào việc định giá. Trường hợp cơ quan tài chính, các cơ quan chuyên môn không cử người tham gia Hội đồng định giá thì Tòa án yêu cầu cơ quan quản lý có thẩm quyền trực tiếp chỉ đạo cơ quan tài chính, cơ quan chuyên môn thực hiện yêu cầu của Tòa án. Các chủ thể là người được cử tham gia Hội đồng định giá không tham gia mà không có lý do chính đáng thì Tòa án yêu cầu lãnh đạo cơ quan đã cử người tham gia Hội đồng định giá xem xét trách nhiệm, cử người khác thay thế và thông báo cho Tòa án biết để tiếp tục tiến hành định giá theo đúng quy định pháp luật.

+ Việc định giá cần phải được các chủ thể có thẩm quyền lập biên bản, trong đó ghi rõ ý kiến của từng thành viên, đương sự nếu họ tham dự. Quyết định của Hội đồng định giá phải được quá nửa tổng số thành viên biểu quyết tán thành. Các thành viên Hội đồng định giá, đương sự, người chứng kiến ký tên hoặc điểm chỉ vào biên bản đó.

– Đối với việc định giá lại tài sản được thực hiện trong trường hợp có căn cứ cho rằng kết quả định giá lần đầu không chính xác hoặc không phù hợp với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm giải quyết vụ án dân sự.

Như vậy, theo quy định của pháp luật hiện hành, ta hiểu định giá tài sản, thẩm định giá tài sản trong tố tụng dân sự như sau:

Định giá tài sản hay thẩm định giá tài sản thực chất đều là việc xác định giá trị của tài sản trong các vụ việc dân sự.

Theo quy định của Điều 104 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 thì việc định giá tài sản sẽ do hội đồng định giá tài sản thực hiện. Hội đồng định giá sẽ do Tòa án thành lập và bao gồm Chủ tịch Hội đồng định giá là đại diện cơ quan tài chính và thành viên là đại diện các cơ quan chuyên môn có liên quan. Đối với các chủ thể là người đã tiến hành tố tụng trong vụ án đó, người quy định tại Điều 52 của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 không được tham gia Hội đồng định giá.

Toà án sẽ chủ động ra quyết định định giá tài sản hoặc ra quyết định định giá tài sản theo yêu cầu của một hoặc các bên đương sự. Toà án chủ động ra quyết định định giá tài sản đối với trường hợp các đương sự không thoả thuận lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản hoặc đưa ra giá tài sản khác nhau hoặc không thoả thuận được giá tài sản; các bên thoả thuận với nhau hoặc với tổ chức thẩm định giá tài sản theo mức giá thấp so với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm định giá nhằm trốn tránh nghĩa vụ với Nhà nước hoặc người thứ ba hoặc có căn cứ cho thấy tổ chức thẩm định giá tài sản đã vi phạm pháp luật khi thẩm định giá.

Khi Tòa án đưa ra quyết định định giá tài sản và lập hội đồng định giá tài sản, toà án sẽ phải ra quyết định bằng vãn bản. Chủ tịch hội đồng định giá tài sản là đại diện cơ quan tài chính và các thành viên là đại diện cơ quan chuyên môn có liên quan. Hội đồng định giá sẽ chỉ tiến hành định giá khi có mặt đầy đủ các thành viên của hội đồng. Và, đối với các trường hợp cần thiết, đại diện uỷ ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản định giá được mời chứng kiến việc định giá.

Các đương sự trong vụ việc sẽ được thông báo trước về thời gian, địa điểm tiến hành định giá, có quyền tham dự và phát biểu ý kiến về việc định giá. Trên thực tế, quyền quyết định về giá đối với tài sản định giá thuộc hội đồng định giá. Cơ quan tài chính và các cơ quan chuyên môn có liên quan có trách nhiệm cử các chủ thể tham gia vào hội đồng định giá và tạo điều kiện để các chủ thể này làm nhiệm vụ. Các chủ thể là người được cử làm thành viên hội đồng định giá có trách nhiệm tham gia việc định giá và phải chịu trách nhiệm về hoạt động định giá của họ theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.

Nhằm mục đích xác định đúng giá trị tài sản, việc định giá tài sản phải được thực hiện dựa trên các tiêu chuẩn kĩ thuật, thực trạng của tài sản; phù hợp với giá thị trường nơi có tài sản tại thời điểm định giá đối với tài sản đó theo đúng quy định pháp luật. Trong trường hợp khi việc tài sản định giá không còn thì việc xác định giá tài sản đó sẽ căn cứ vào tài liệu, chứng cử có trong hồ sơ vụ việc hoặc tham khảo giá của tài sản cùng loại hoặc tài sản có cùng tính năng, tiêu chuẩn kĩ thuật để xác định.

Trong quá trình định giá tài sản, hội đồng định giá tiến hành định giá riêng từng tài sản. Trong quá trình định giá tài sản, pháp luật cho phép các đương sự có quyền phát biểu ý kiến về việc định giá nhưng quyền quyết định giá tài sản được đưa ra định giá vẫn thuộc về hội đồng định giá. Hội đồng định giá thảo luận và quyết định giá tài sản theo đa số. Quyết định của hội đồng định giá phải được quá nửa tổng số thành viên biểu quyết tán thành. Trong trường hợp có ý kiến ngang nhau thì bên có biểu quyết của chủ tịch hội đồng là ý kiến quyết định.

Pháp luật hiện hành cũng quy định rằng, việc định giá tài sản phải được phản ánh vào biên bản. Trong biên bản định giá tài sản sẽ phải ghi rõ giá trị của từng tài sản được hội đồng định giá xác định, ý kiến của từng thành viên của hội đồng định giá, của đương sự nếu họ tham dự. Các thành viên của hội đồng định giá, đương sự và người chứng kiến phải ký tên vào biên bản định giá tài sản khi biên bản đó được hoàn thành.

Việc thẩm định giá tài sản sẽ do tổ chức thẩm định giá thực hiện. Các đương sự được pháp luật cho phép thoả thuận với nhau nhằm lựa chọn tổ chức thẩm định giá tài sản để thực hiện việc thẩm định giá tài sản và cung cấp kết quả thẩm định giá cho toà án. Kết quả thẩm định giá tài sản sẽ được sử dụng nhằm mục đích để giải quyết vụ việc dân sự, nếu được tiến hành theo đúng quy định của pháp luật. Việc định giá tài sản sẽ được thực hiện theo quy định tại Điều 104 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015. Còn việc thẩm định giá tài sản được thực hiện theo quy định hiện hành của pháp luật về thẩm định giá tài sàn.

2. Trình tự, thủ tục định giá tài sản:

Theo quy định của pháp luật thì chỉ tiến hành định giá khi có mặt đầy đủ các thành viên của Hội đồng thẩm định. Đối với các trường hợp cần thiết, đại diện Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có tài sản định giá được mời chứng kiến việc định giá tài sản đó. Các đương sự được thông báo trước về thời gian, địa điểm tiến hành định giá, có quyền tham dự và phát biểu ý kiến về việc định giá.

Việc định giá tài sản sẽ phải được lập biên bản, trong biên bản định giá cần ghi rõ ý kiến của từng thành viên, đương sự nếu họ tham dự. Các thành viên Hội đồng định giá, đương sự, người chứng kiến ký tên hoặc điểm chỉ vào biên bản.

Quyết định của Hội đồng định giá để có hiệu lực cần phải được quá nửa tổng số thành viên biểu quyết tán thành.

Như vậy, pháp luật tố tụng dân sự đã đưa ra quy định cụ thể về trình tự, thủ tục định giá tài sản. Việc ban hành quy định này đã góp phần bảo đảm cho quá trình định giá tài sản diễn ra nhanh chóng, chính xác từ đó bảo đảm được quyền lợi của các chủ thể trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự.

Việc định giá tài sản cũng cần phù hợp với giá thị trường tại một địa điểm và thời điểm nhất định theo đúng quy định pháp luật. Việc định giá tài sản được lập ra để phục vụ cho mục đích nhất định và nhằm bảo đảm quyền và lợi ích của các đương sự trong quá trình giải quyết vụ việc.