Việc khởi tố vụ án còn góp phần quan trọng trong việc bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của các cá nhân, cơ quan và tổ chức. Quyết định khởi tố vụ án hình sự là một biểu mẫu quan trọng và được sử dụng phổ biến.
Mục lục bài viết
1. Quyết định khởi tố vụ án hình sự là gì?
Quyết định khởi tố vụ án hình sự không còn xa lạ đối với mỗi chủ thể tham gia vào hoạt động tố tụng của vụ án hình sự. Giai đoạn khởi tố vụ án là giai đoạn được lập ra nhằm mục đích xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để từ đó cơ quan có thẩm quyền khởi tố hoặc không khởi tố vụ án, từ đó bảo đảm không tội phạm nào không bị phát hiện và không có người vô tội nào bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tránh oan sai. Trong quá trình khởi tố vụ án có rất nhiều mẫu biên bản được ban hành. một trong số đó là quyết định khởi tố vụ án hình sự. Đây được xem là một trong những biểu mẫu đóng vai trò quan trọng nhất trong giai đoạn khởi tố vụ án hình sự.
Mẫu số 60-HS: Quyết định khởi tố vụ án hình sự là mẫu biên bản quyết định được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền lập ra nhằm mục đích để quyết định về việc khởi tố vụ án hình sự. Mẫu quyết định nêu rõ thông tin thông tin về thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm (phúc thẩm), nội dung vụ án hình sự, địa điểm xảy ra vụ án hình sự, nội dung quyết định khởi tố vụ án, thời gian khởi tố… Sau khi hoàn thành việc lập biên bản thì Thẩm phán – Chủ tọa phiên tòa sẽ thay mặt Hội đồng xét xử ký, ghi rõ họ tên và đóng dấu để quyết định khởi tố vụ án hình sự có giá trị.
2. Mẫu quyết định khởi tố vụ án hình sự:
TÒA ÁN…………………….(1)
–––––––––––––––
Số:…../….. (2)/HS-QĐ
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
–––––––––––––––
……., ngày….. tháng….. năm….
QUYẾT ĐỊNH
KHỞI TỐ VỤ ÁN HÌNH SỰ
TÒA ÁN (3) ……
Thành phần Hội đồng xét xử sơ thẩm (phúc thẩm) gồm có: (4)
Thẩm phán – Chủ tọa phiên tòa: Ông (Bà) ……
Thẩm phán (nếu Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm có 5 người; Hội đồng xét xử phúc thẩm gồm có 3 người): Ông (Bà)
Các Hội thẩm nhân dân (quân nhân): Ông (Bà) …….
Căn cứ Điều 18 và (5) ……của Bộ luật Tố tụng hình sự;
Xét thấy: (6) ……
QUYẾT ĐỊNH:
1. Khởi tố vụ án hình sự (7) …….
xảy ra tại: ………
2. Quyết định này gửi đến Viện kiểm sát (8) ………
Nơi nhận:
– Viện kiểm sát (9) …..;
– Những người tham gia tố tụng;
– Lưu hồ sơ vụ án.
TM. HỘI ĐỒNG XÉT XỬ
THẨM PHÁN – CHỦ TỌA PHIÊN TÒA
(Ký tên, ghi rõ họ tên, đóng dấu)
3. Hướng dẫn soạn thảo quyết định khởi tố vụ án hình sự:
(1) và (3) ghi tên
(2) ô thứ nhất ghi số, ô thứ hai ghi năm ra quyết định (ví dụ: 16/2017/HS-QĐ).
(4) ghi đầy đủ họ tên của Thẩm phán, Hội thẩm; nếu Hội đồng xét xử gồm 03 người thì bỏ dòng “Thẩm phán”; nếu Hội đồng xét xử phúc thẩm thì bỏ dòng “Các Hội thẩm nhân dân (quân nhân)”; nếu là Tòa án quân sự thì không ghi Ông (Bà) mà ghi cấp bậc quân hàm.
(5) nếu khởi tố vụ án do phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm thì căn cứ thêm các điều 153, 326 của Bộ luật Tố tụng hình sự; nếu khởi tố vụ án do có vi phạm nội quy phiên tòa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự thì căn cứ thêm Điều 467 của Bộ luật Tố tụng hình sự.
(6) ghi nhận định của Hội đồng xét xử để ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.
(7) ghi tội danh cụ thể theo quy định của Bộ luật Hình sự.
(8) và (9) ghi tên Viện kiểm sát cùng cấp như hướng dẫn tại mục 1.
4. Quy định của pháp luật về quyết định khởi tố vụ án hình sự:
Quyết định khởi tố vụ án hình sự là cơ sở pháp lý quan trọng để thực hiện việc điều tra vụ án. Cần lưu ý rằng hoạt động điều tra và việc áp dụng biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chỉ được tiến hành sau khi đã có quyết định khởi tố vụ án.
Trong các trường hợp cần thiết, để đảm bảo cho hoạt động điều tra diễn ra thuận lợi, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cũng phải làm sáng tỏ những tài liệu, xác định hoàn cảnh, địa điểm xảy ra tội phạm, thu thập các vật chứng và những tình tiết có giá trị cho việc phát hiện tội phạm như tiến hành khám nghiệm hiện trường; khám nghiệm tử thi; trưng cầu giám định; yêu cầu định giá tài sản; trường hợp khẩn cấp hoặc phạm tội quả tang thì giữ người hoặc bắt người trước khi ra quyết định khởi tố vụ án.
Theo Khoản 1 Điều 154
Trong quyết định khởi tố vụ án hình sự cần phải ghi rõ căn cứ khởi tố, điều, khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng đối với quyết định khởi tố vụ án hình sự và các nội dung được quy định cụ thể tại khoản 2 Điều 132 của Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Cụ thể trong quyết định khởi tố vụ án hình sự phải ghi rõ:
– Thứ nhất: Trong quyết định khởi tố vụ án hình sự phải ghi rõ số, ngày, tháng, năm, địa điểm ban hành văn bản tố tụng.
– Thứ hai: Căn cứ ban hành văn bản tố tụng.
– Thứ ba: Nội dung của văn bản tố tụng.
– Thứ tư: Họ tên, chức vụ, chữ ký của người ban hành văn bản tố tụng và đóng dấu.
Đối với thủ tục thì trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự, Viện kiểm sát phải gửi quyết định đó đến Cơ quan điều tra có thẩm quyền để tiến hành điều tra.
Kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong thời hạn 24 giờ thì Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra phải gửi quyết định đó kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát có thẩm quyền để kiểm sát việc khởi tố.
Cũng cần lưu ý rằng, kể từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong thời hạn 24 giờ, Tòa án có thẩm quyền giải quyết vụ án phải gửi quyết định khởi tố vụ án hình sự kèm theo tài liệu liên quan đến Viện kiểm sát cùng cấp.
Như vậy, quyết định khởi tố vụ án phải ghi rõ thời gian, căn cứ khởi tố và điều khoản của Bộ luật hình sự được áp dụng. Cũng theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự thì quyết định khởi tố vụ án hình sự không cần phải có sự phê chuẩn của Viện kiểm sát nhưng trong thời hạn 24 giờ, quyết định khởi tố của Cơ quan điều tra, đơn vị bộ đội biên phòng, cơ quan Hải quan, cơ quan Kiểm lâm phải được gửi đến Viện kiểm sát để kiểm sát việc khởi tố; quyết định khởi tố của Tòa án được gửi đến Viện kiểm sát để xem xét, quyết định việc điều tra; quyết định khởi tố của Viện kiểm sát được gửi đến Cơ quan điều tra để tiến hành điều tra.
5. Ý nghĩa khởi tố vụ án hình sự:
Khởi tố vụ án hình sự có những vai trò và ý nghĩa quan trọng. Ta có thể kể ra một số vai trò cụ thể của hoạt động khởi tố vụ án, cụ thể như sau:
– Thứ nhất: Khởi tố vụ án giúp bảo đảm cho việc phát hiện nhanh chóng mọi hành vi phạm tội của tội phạm.
Thực tế cho thấy, thông qua hoạt động kiểm tra, xác minh kịp thời các nguồn tin về tội phạm thì các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền mới điều kiện làm rõ sự việc xảy ra có dấu hiệu của tội phạm hay không. Khi các hoạt động tố tụng trong giai đoạn khởi tố vụ án không được tiến hành nhanh chóng, kịp thời ngay từ giai đoạn nhận được tin báo thì sẽ có thể không phạt hiện ra dấu hiệu tội phạm, dẫn đến việc ra quyết định không khởi tố đối với vụ án có dấu hiệu phạm tội, bỏ lọt tội phạm.
– Thứ hai: Khởi tố vụ án xác lập cơ sở pháp lý quan trọng để cơ quan có thẩm quyền tiến hành các hoạt động điều tra.
Giai đoạn khởi tố vụ án có nhiệm vụ cụ thể của riêng nó, các chủ thể và các hoạt động của giai đoạn này được thực hiện một cách độc lập với các giai đoạn tố tụng khác nên được coi là giai đoạn tố tụng độc lập.
Sau khi đã có quyết định khởi tố vụ án hình sự thì gia đoạn điều tra mới được tiến hành. Khởi tố vụ án còn tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động tố tụng tiếp theo. Sau khi đã xác định được dấu hiệu tội phạm và khởi tố vụ án, hoạt động tố tụng ở giai đoạn điều tra sẽ tập trung làm rõ các hành vi phạm tội và người thực hiện tội phạm trên cơ sở các thông tin đã có trước đó về dấu hiệu tội phạm.
– Thứ ba: Khởi tố vụ án còn góp phần đối với việc bảo đảm quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức. Nếu không thông qua quá trình thực hiện các hoạt động kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm mà các cơ quan có thẩm quyền đã tiến hành ngay các hoạt động điều tra hay áp dụng biện pháp cưỡng chế tố tụng thì sẽ dẫn đến nhiều trường hợp sau một thời gian điều tra không xác định được dấu hiệu của tội phạm, không chứng minh được người bị áp dụng biện pháp cưỡng chế có hành vi nguy hiểm cho xã hội nên phải quyết định đình chỉ điều tra thì người này đã bị xâm phạm quyền tự do thân thể, gây ra những mất mát và tình thần cũng như tài sản cho các chủ thể trong giai đoạn này.
