Hình phạt quản chế là gì? Thủ tục thi hành án phạt quản chế? Quyền và nghĩa vụ của người chấp hành án phạt quản chế? Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án phạt quản chế về cư trú?
Thi hành án phạt quản chế là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật thi hành án hình sự 2019 buộc người chấp hành án phải cư trú, làm ăn sinh sống và cải tạo ở một địa phương nhất định dưới sự kiểm soát, giáo dục của chính quyền và Nhân dân địa phương theo bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật. Vậy trình tự thủ tục thi hành án phạt quản chế được quy định như thế nào?
1. Hình phạt quản chế là gì?
Quản chế được quy định tại Điều 43 Luật thi hành án hình sự 2019:
“Quản chế là buộc người bị kết án phạt tù phải cư trú, làm ăn sinh sống và cải tạo ở một địa phương nhất định dưới sự kiểm soát, giáo dục của chính quyền và nhân dân địa phương. Trong thời gian quản chế, người bị kết án không được tự ý ra khỏi nơi cư trú, bị tước một số quyền công dân theo quy định tại Điều 44 của Bộ luật này và bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định.”
Thời hạn quản chế là từ 01 năm đến 05 năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù.
Theo Bộ luật hình sự 2019, quản chế được áp dụng đối với người phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia, người tái phạm nguy hiểm hoặc trong những trường hợp khác do Bộ luật hình sự quy định.
Theo đó, trong thời gian quản chế, người bị kết án không được tự ý ra khỏi nơi cư trú, bị tước một số quyền công dân sau:
+ Quyền ứng cử đại biểu cơ quan quyền lực Nhà nước;
+ Quyền làm việc trong các cơ quan nhà nước và quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân.
Thời hạn tước một số quyền công dân là từ 01 năm đến 05 năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù hoặc kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật trong trường hợp người bị kết án được hưởng án treo.
2. Thủ tục thi hành án phạt quản chế?
Thủ tục thi hành án phạt quản chế được quy định tại Điều 112 Luật thi hành án hình sự 2019:
– Hai tháng trước khi hết thời hạn chấp hành án phạt tù đối với phạm nhân có hình phạt bổ sung là quản chế, Giám thị trại giam có trách nhiệm thông báo bằng văn bản về nội dung quy định tại khoản 1 Điều 46 của Luật thi hành án hình sự 2019 cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó về cư trú để chấp hành án phạt quản chế.
– Khi phạm nhân có hình phạt bổ sung là quản chế chấp hành xong án phạt tù, trại giam phải giao người bị quản chế kèm theo bản sao bản án, bản sao quyết định thi hành án, giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù, nhận xét kết quả chấp hành án phạt tù và tài liệu có liên quan cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện tại trụ sở Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó về cư trú. Cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải giao ngay người đó cho Ủy ban nhân dân cấp xã để kiểm soát, giáo dục.
– Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận người chấp hành án, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện phải lập hồ sơ thi hành án phạt quản chế và sao gửi các tài liệu cho Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án về cư trú.
Hồ sơ thi hành án phạt quản chế bao gồm:
+ Bản sao bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật;
+ Bản sao quyết định thi hành án phạt tù;
+ Giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt tù;
+ Biên bản giao người bị quản chế;
+ Tài liệu về quá trình chấp hành án phạt tù và tài liệu khác có liên quan.
– Trong thời hạn 07 ngày kể từ ngày nhận được các tài liệu nêu trên, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án cư trú có trách nhiệm triệu tập người chấp hành án và yêu cầu cam kết việc chấp hành án, lập hồ sơ kiểm soát, giáo dục người chấp hành án phạt quản chế.
Hồ sơ bao gồm:
+ Các tài liệu quy định tại khoản 3 Điều này;
+ Cam kết của người chấp hành án phạt quản chế;
+ Nhận xét về quá trình chấp hành án phạt quản chế;
+ Biên bản vi phạm nghĩa vụ của người chấp hành án (nếu có);
+ Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với người chấp hành án (nếu có);
+ Quyết định của Tòa án về miễn chấp hành thời hạn quản chế còn lại (nếu có);
+ Tài liệu khác có liên quan.
– Trước khi hết thời hạn quản chế 03 ngày hoặc trong thời hạn 03 ngày kể từ ngày nhận được quyết định của Tòa án về miễn chấp hành thời hạn quản chế còn lại, Ủy ban nhân dân cấp xã bàn giao hồ sơ kiểm soát, giáo dục cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện để cấp giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt quản chế. Giấy chứng nhận phải gửi cho người chấp hành án, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú, Tòa án đã ra quyết định thi hành án, Sở Tư pháp nơi cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện cấp giấy chứng nhận chấp hành xong án phạt quản chế có trụ sở.
– Trường hợp người chấp hành án chết, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án cư trú thông báo cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện để thông báo cho Tòa án đã ra quyết định thi hành án. Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo, Tòa án đã ra quyết định thi hành án phải ra quyết định đình chỉ thi hành án và gửi cho cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, Viện kiểm sát cùng cấp, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án cư trú, Sở Tư pháp nơi Tòa án đã ra quyết định thi hành án có trụ sở.
Việc thi hành án phạt quản chế phải được thi hành đúng trình tự và hồ sơ phải đầy đủ các tài liệu, hồ sơ quy định.
3. Quyền và nghĩa vụ của người chấp hành án phạt quản chế
Quyền và nghĩa vụ của người chấp hành án phạt quản chế được quy định tại Điều 114 Luật thi hành án hình sự 2019:
– Người chấp hành án có các quyền sau đây:
+ Sinh sống cùng gia đình tại nơi quản chế;
+ Lựa chọn việc làm thích hợp, trừ những ngành, nghề hoặc công việc mà người chấp hành án không được làm theo quy định của pháp luật; được hưởng thành quả lao động do mình làm ra;
+ Tự do đi lại trong phạm vi xã, phường, thị trấn nơi quản chế;
+ Được xét miễn chấp hành thời hạn quản chế còn lại theo quy định tại Điều 117 của Luật thi hành án hình sự 2019.
– Người chấp hành án có các nghĩa vụ sau đây:
+ Chịu sự kiểm soát, giáo dục của Ủy ban nhân dân cấp xã và nhân dân địa phương; không được tự ý rời khỏi nơi quản chế;
+ Mỗi tháng một lần vào tuần đầu của tháng, trình diện và báo cáo với Ủy ban nhân dân cấp xã nơi quản chế việc chấp hành quy định về quản chế;
+ Có mặt tại địa điểm quy định khi Ủy ban nhân dân cấp xã triệu tập, nếu vắng mặt phải có lý do chính đáng;
+ Chấp hành nghiêm chỉnh chính sách, pháp luật và quy định của chính quyền địa phương; tích cực lao động, học tập, cải tạo để trở thành người có ích cho xã hội;
+ Trường hợp được phép đi khỏi nơi quản chế, người chấp hành án phạt quản chế phải khai báo tạm vắng; trình diện, xuất trình giấy phép, làm thủ tục đăng ký tạm trú, lưu trú với Công an cấp xã nơi đến theo quy định; trở về nơi quản chế đúng thời hạn và trình diện với Ủy ban nhân dân cấp xã.
Tuy đang trong thời gian thi hành án, chịu án quản chế tuy nhiên người chấp hành án vẫn có các quyền về tự do đi lại trong phạm vi quản chế, sinh sống và làm việc, nếu người chấp hành án có thời gian chấp hành án tốt và có các điều kiện để được miễn chấp hành thời hạn quản chế còn lại thì sẽ được xét để miễn chấp hành thời hạn quản chế còn lại. Bên cạnh các quyền được hưởng trong thời gian chấp hành án, người chấp hành án cũng phải thực hiện các nghĩa vụ theo luật như chịu sự kiểm soát, giáo dục của cơ quan quản lý, có mặt để trình diện, trình báo, có mặt theo giấy triệu tập, chấp hành chính sách cải tạo và khai báo khi đi khỏi nơi cứ trú khi được cho phép.
4. Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án phạt quản chế về cư trú?
Điều 113 Luật thi hành án hình sự 2019 quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người chấp hành án phạt quản chế về cư trú như sau:
– Tiếp nhận người chấp hành án và hồ sơ thi hành án phạt quản chế; tổ chức kiểm soát, giáo dục người chấp hành án; tạo điều kiện để họ lao động, học tập bình thường tại nơi bị quản chế; nhận xét bằng văn bản và lưu hồ sơ theo dõi về quá trình chấp hành án;
– Triệu tập người chấp hành án để thông báo thi hành bản án, phổ biến quyền và nghĩa vụ và những quy định có liên quan đến việc chấp hành án;
– Yêu cầu người chấp hành án cam kết và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của mình; có biện pháp giáo dục, phòng ngừa khi người đó có dấu hiệu vi phạm pháp luật; triệu tập người bị quản chế trong trường hợp cần thiết; cấp giấy phép cho người chấp hành án đi khỏi nơi quản chế theo quy định tại Điều 115 của Luật thi hành án hình sự.
– Định kỳ 03 tháng 01 lần nhận xét quá trình chấp hành án gửi cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện;
– Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện để đề nghị Tòa án có thẩm quyền xem xét việc miễn chấp hành thời hạn quản chế còn lại cho người chấp hành án;
– Báo cáo cơ quan thi hành án hình sự có thẩm quyền về kết quả thi hành án.
Ủy ban nhân dân xã là nơi tiếp nhấn, kiểm soát, giáo dục người chấp hành án quản chế, vì vậy ủy ban nhân dân xã được pháp luật trao các quyền để thực hiện những nhiệm vụ trong quản chế người chấp hành án. Việc ủy ban nhân dân xã thực hiện đúng các nhiệm vụ nhằm bảo đảm việc quản chế được thực hiện đúng quy định, đảm bảo kiểm soát, giáo dục tốt người bị quản chế.
