Hiện thực hóa việc đặc xá thông qua các thủ tục, việc thực hiện và kết quả đã phần nào thể hiện tính nhân đạo, mềm dẻo trong việc giáo dục, cải tạo người phạm tội, đi theo các nguyên tắc mang tính định hướng, chỉ đạo tại Bộ luật hình sự của nước ta.
Mục lục bài viết
1. Đơn xin đặc xá là gì?
Đặc xá là một trong những chính sách nhân đạo của nhà nước ta, được cụ thể hóa trong Luật đặc xá sửa đổi bổ sung 2018, cụ thể, khái niệm đặc xá có thể hiểu theo Khoản 1 Điều 3 Luật đặc xá như sau:
“1. Đặc xá là sự khoan hồng đặc biệt của Nhà nước do Chủ tịch nước quyết định tha tù trước thời hạn cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.”
Từ khái niệm trên cũng như cái quy định pháp luật cụ thể, ta có thể rút ra được một vài đặc điểm, cụ thể là:
– Đối tượng của đặc xá là người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành án phạt tù tại trại giam, trại tạm giam do Bộ Công an, Bộ Quốc phòng quản lý.
– Để được hưởng sự khoan hồng này của nhà nước, các đối tượng trên phải đáp ứng những điều kiện cụ thể.
– Chủ thể có thẩm quyền trong việc đề ra quyết định về đặc xá nói chung và quyết định đặc xá đối với những đối tượng cụ thể nói riêng là Chủ tịch nước.
– Việc đặc xá sẽ được xem xét, quyết định và thực hiện trong các thời điểm sau:
+ Nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước (Ngày Quốc khánh 2/9, ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước 30/4).
+ Chủ tịch nước xem xét, quyết định đặc xá trong trường hợp đặc biệt để đáp ứng yêu cầu đối nội, đối ngoại của Nhà nước mà không phụ thuộc vào thời điểm như trên, thường được áp dụng với các vụ việc có yếu tố nước ngoài.
Đơn xin đặc xá là văn bản do người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành án phạt tù lập ra và được gửi đến Chủ tịch nước để xem xét và quyết định tha tù trước thời hạn nhân sự kiện trọng đại, ngày lễ lớn của đất nước hoặc trong trường hợp đặc biệt.
Đơn xin đặc xá là cơ sở để Chủ tịch nước có thể xem xét và quyết định cho người bị kết án phạt tù có thời hạn, tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn đang chấp hành án phạt tù được tha tù trước thời hạn.
2. Mẫu đơn xin đặc xá:
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
————————
ĐƠN XIN ĐẶC XÁ
Kính gửi: Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Tôi tên là:……….
Sinh ngày:………
CMND:………cấp ngày…….tại………..
Hộ khẩu thường trú:
Là: phạm nhân bị tuyên án theo bản án số…về tội…với mức án…
Đang chấp hành án tại……
Qua quá trình chấp hành án tại…, tôi xin tự nhận xét như sau:…
Vậy tôi làm đơn này để xin Chủ tịch nước có thể xem xét quyết định tha tù trước thời hạn cho tôi để tôi có thể sớm được đoàn tụ cùng gia đình và hòa nhập trở lại với xã hội.
Tôi xin cam đoan sau khi ra tù sẽ nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật, tiếp tục cải tạo, lao động tốt để trở thành người có ích cho xã hội.
…., ngày…tháng…năm…
Người làm đơn
(Ký và ghi rõ họ và tên)
3. Hướng dẫn soạn thảo đơn xin đặc xá:
– Phạm nhân được đề nghị đặc xá phải viết “Đơn xin đặc xá”, phần sơ lược lý lịch và các thông tin khác viết đúng theo bản án đã tuyên, (nếu nơi về cư trú mà địa danh hành chính đã thay đổi thì ghi theo địa danh hành chính mới).
– Điền tên cơ sở giam giữ nơi phạm nhân đang chấp hành án.
– Phần tự nhận xét quá trình chấp hành án phạt tù, phải theo nội dung 4 tiêu chuẩn thi đua chấp hành án phạt tù như sau:
+ Tiêu chuẩn 1: Nhận rõ tội lỗi, ăn năn hối cải; tích cực khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của mình gây ra. Trung thực khai báo, tố giác tội phạm, cung cấp thông tin về hành vi phạm tội của người khác mà mình biết.
+ Tiêu chuẩn 2: Nghiêm chỉnh chấp hành quy định của pháp luật, bản án, quyết định của
– Tiêu chuẩn 3: Tích cực, tự giác, gương mẫu trong lao động, học nghề, tham gia đầy đủ ngày công, lao động có kỷ luật, có năng suất, chất lượng, hoàn thành chỉ tiêu, định mức lao động; thực hiện tốt yêu cầu an toàn, vệ sinh lao động, bảo vệ môi trường; có tác dụng thúc đẩy phong trào thi đua trong phạm nhân.
– Tiêu chuẩn 4: Tích cực, tự giác học tập, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức; tôn trọng tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, tài sản của mình và của người khác; có ý thức giúp đỡ phạm nhân khác cùng rèn luyện, học tập tiến bộ và phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội.
Đối với mỗi tiêu chuẩn thì phạm nhân có thể được xếp loại giỏi, khá, trung bình khác nhau.
– Bạn cần lưu ý: Đơn xin đặc xá viết 02 bản: 01 bản lưu hồ sơ phạm nhân; 01 bản đưa vào hồ sơ đề nghị đặc xá.
4. Điều kiện hưởng đặc xá:
Theo quy định tại Điều 11 Luật Đặc xá 2018 về điều kiện của người được đề nghị đặc xá:
– Người đang chấp hành án phạt tù có thời hạn, người bị kết án phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn được đề nghị đặc xá phải có đủ các điều kiện sau đây:
+ Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự;
+ Đã chấp hành án phạt tù được một thời gian do Chủ tịch nước quyết định nhưng ít nhất là một phần ba thời gian đối với trường hợp bị phạt tù có thời hạn, nếu trước đó đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù; đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 14 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân đã được giảm xuống tù có thời hạn, nếu sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn mà tiếp tục được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm sau đó không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù.
Người bị kết án về tội phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế – xã hội; tội phá hoại chính sách đoàn kết; tội tổ chức, cưỡng ép, xúi giục người khác trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân; tội trốn đi nước ngoài hoặc trốn ở lại nước ngoài nhằm chống chính quyền nhân dân; người bị kết án từ 10 năm tù trở lên về một trong các tội quy định tại Chương các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người của Bộ luật Hình sự do cố ý hoặc người bị kết án từ 07 năm tù trở lên về tội cướp tài sản; tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản; tội sản xuất trái phép chất ma túy; tội mua bán trái phép chất ma túy; tội chiếm đoạt chất ma túy của Bộ luật Hình sự đã chấp hành án phạt tù được một thời gian do Chủ tịch nước quyết định nhưng ít nhất là một phần hai thời gian đối với trường hợp bị kết án phạt tù có thời hạn, nếu trước đó đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù; đã chấp hành án phạt tù ít nhất là 17 năm đối với trường hợp bị phạt tù chung thân nhưng đã được giảm xuống tù có thời hạn, nếu sau khi đã được giảm xuống tù có thời hạn mà tiếp tục được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù thì thời hạn được giảm sau đó không được tính vào thời gian đã chấp hành án phạt tù;
+ Đã chấp hành xong hình phạt bổ sung là phạt tiền, đã nộp án phí;
+ Đã thi hành xong nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với người bị kết án phạt tù về các tội phạm tham nhũng hoặc tội phạm khác do Chủ tịch nước quyết định trong mỗi lần đặc xá;
+ Đã thi hành xong hoặc thi hành được một phần nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác nhưng do lâm vào hoàn cảnh kinh tế đặc biệt khó khăn thuộc trường hợp chưa có điều kiện thi hành tiếp phần còn lại theo quy định của pháp luật về thi hành án dân sự đối với người bị kết án phạt tù không thuộc trường hợp quy định tại điểm d khoản này.
Trường hợp phải thi hành nghĩa vụ trả lại tài sản, bồi thường thiệt hại, nghĩa vụ dân sự khác đối với tài sản không thuộc sở hữu của Nhà nước thì phải được người được thi hành án đồng ý hoãn thi hành án hoặc không yêu cầu thi hành án đối với tài sản này;
+ Khi được đặc xá không làm ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự;
+ Không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 12 của Luật này.
– Người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù được đề nghị đặc xá phải có đủ các điều kiện trong Điều 11 Luật Đặc xá 2018 sau đây:
+ Có nhiều tiến bộ, có ý thức cải tạo tốt và được xếp loại chấp hành án phạt tù khá hoặc tốt theo quy định của pháp luật về thi hành án hình sự trong thời gian chấp hành án phạt tù trước khi có quyết định tạm đình chỉ;
+ Đã có thời gian chấp hành án phạt tù quy định tại điểm b khoản 1 Điều này;
+ Các điều kiện quy định tại các điểm c, d, đ, e và g khoản 1 Điều này;
d) Chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật trong thời gian được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù.
– Người có đủ các điều kiện quy định tại các điểm a, c, d, đ, e và g khoản 1, các điểm a, c và d khoản 2 Điều này được Chủ tịch nước quyết định thời gian đã chấp hành án phạt tù ngắn hơn so với thời gian quy định tại điểm b khoản 1 Điều này khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
+ Đã lập công lớn trong thời gian chấp hành án phạt tù, có xác nhận của trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện hoặc cơ quan có thẩm quyền khác;
+ Người có công với cách mạng theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng; người được tặng thưởng danh hiệu Dũng sĩ trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước; người được tặng thưởng danh hiệu “Anh hùng Lao động”; người được tặng thưởng một trong các loại Huân chương, Huy chương Kháng chiến; cha, mẹ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng liệt sĩ khi còn nhỏ; con của Bà mẹ Việt Nam anh hùng; cha, mẹ, vợ, chồng, con của người có công giúp đỡ cách mạng được tặng Kỷ niệm chương “Tổ quốc ghi công” hoặc Bằng “Có công với nước”;
+ Người đang mắc bệnh hiểm nghèo, người đang ốm đau thường xuyên mà không tự phục vụ bản thân;
+ Khi phạm tội là người dưới 18 tuổi, trừ trường hợp quy định tại khoản 4 Điều này;
+ Người từ đủ 70 tuổi trở lên;
+ Có hoàn cảnh gia đình đặc biệt khó khăn và bản thân là lao động duy nhất trong gia đình;
+ Phụ nữ có thai hoặc có con dưới 36 tháng tuổi đang ở với mẹ trong trại giam, trại tạm giam, nhà tạm giữ;
+ Người khuyết tật nặng hoặc khuyết tật đặc biệt nặng theo quy định của pháp luật về người khuyết tật; người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định của pháp luật về dân sự;
+ Trường hợp khác do Chủ tịch nước quyết định.
– Người dưới 18 tuổi đang chấp hành án phạt tù có đủ điều kiện quy định tại điểm a và điểm g khoản 1 Điều này hoặc người dưới 18 tuổi đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù có đủ điều kiện quy định tại điểm g khoản 1, điểm a và điểm d khoản 2 Điều này được Chủ tịch nước quyết định thời gian đã chấp hành án phạt tù ngắn hơn so với thời gian quy định tại điểm b khoản 1 Điều này.
Tuy nhiên, người có đủ điều kiện như trên không được đề nghị đặc xá khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
– Bị kết án phạt tù về tội phản bội Tổ quốc; tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội xâm phạm an ninh lãnh thổ; tội bạo loạn; tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; tội phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội phá rối an ninh; tội chống phá cơ sở giam giữ; tội khủng bố hoặc một trong các tội quy định tại Chương các tội phá hoại hòa bình, chống loài người và tội phạm chiến tranh của Bộ luật Hình sự;
– Bản án, phần bản án hoặc quyết định của
– Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội khác;
– Trước đó đã được đặc xá;
– Có từ 02 tiền án trở lên;
– Trường hợp khác do Chủ tịch nước quyết định.
