Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng

1. Khái quát về Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng:

1.1. Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng là gì?

Trong thời gian gần đây, tình trạng thu thập và mua bán trái phép dữ liệu tài khoản ngân hàng diễn ra phổ biến trên không gian mạng và ngày càng tinh vi. Có thể kể đến những biểu hiện như sau:

• Xuất hiện các chợ đen dữ liệu trên mạng xã hội, diễn đàn trực tuyến và nhiều nơi rao bán thông tin tài khoản với số lượng lớn;
• Một bộ phận cá nhân vì lợi nhuận đã mở tài khoản ngân hàng và bán lại cho đối tượng xấu để sử dụng vào các hoạt động lừa đảo, rửa tiền hoặc đánh bạc trực tuyến;
• Nhiều đường dây tội phạm công nghệ cao bị triệt phá, trong đó có rất nhiều thông tin tài khoản bị rao bán hoặc trao đổi trái phép;
• Hệ quả là gia tăng rủi ro lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, xâm hại quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức và gây khó khăn cho cơ quan quản lý nhà nước trong việc kiểm soát dòng tiền.

Có thể đưa ra khái niệm về Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng như sau:

“Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng là hành vi của cá nhân, tổ chức cố ý xâm nhập, lưu giữ, tiết lộ hoặc mua bán thông tin liên quan đến tài khoản ngân hàng của người khác mà không được sự đồng ý của chủ tài khoản hoặc không theo đúng quy định của pháp luật. Đây là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trực tiếp đến quyền bí mật đời tư, quyền sở hữu tài sản và an toàn trong giao dịch tài chính của công dân; đồng thời đe dọa đến sự ổn định của hệ thống ngân hàng.”

1.2. Ý nghĩa của Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng trong pháp luật hình sự:

Quy định tội danh này trong Bộ luật Hình sự năm 2015 mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng:

• Thứ nhất: Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của chủ tài khoản ngân hàng, bảo đảm sự an toàn và bí mật trong giao dịch tài chính.
• Thứ hai: Tăng cường an ninh trật tự trong lĩnh vực ngân hàng; từ đó góp phần ngăn chặn các hoạt động rửa tiền, tài trợ tội phạm hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác.
• Thứ ba: Thể hiện sự thích ứng của pháp luật với bối cảnh phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và ngân hàng số, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
• Thứ tư: Răn đe và phòng ngừa tội phạm. Đặt ra chế tài nghiêm khắc nhằm nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật và giảm thiểu nguy cơ lạm dụng dữ liệu tài chính cá nhân.

1.3. Cơ sở pháp lý của Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng:

Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng hiện nay đang được quy định tại Điều 291 Bộ luật Hình sự 2015:

“1. Người nào thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác với số lượng từ 20 tài khoản đến dưới 50 tài khoản hoặc thu lợi bất chính từ 20.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.

2. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác với số lượng từ 50 tài khoản đến dưới 200 tài khoản;

b) Có tổ chức;

c) Có tính chất chuyên nghiệp;

d) Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng;

đ) Tái phạm nguy hiểm.

3. Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm:

a) Thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác với số lượng 200 tài khoản trở lên;

b) Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

2. Cấu thành Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng:

2.1. Khách thể:

Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng xâm phạm trực tiếp đến: An toàn công cộng, trật tự công cộng. Cụ thể là trật tự quản lý hành chính về tài chính, ngân hàng, mạng máy tính và mạng viễn thông.

2.2. Mặt khách quan:

Hành vi khách quan của Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng là hành vi: Thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác với số lượng từ 20 tài khoản đến dưới 50 tài khoản hoặc thu lợi bất chính từ 20.000.000 đồng đến dưới 50.000.000 đồng.

Trong đó:

• Thu thập: Là hoạt động tìm kiếm, lưu trữ thông tin về tài khoản ngân hàng;
• Tàng trữ: Là hoạt động tìm kiếm và lưu trữ nhưng với số lượng lớn thông tin;
• Trao đổi: Là hoạt động của hai bên “đưa qua – đưa lại” để nhận một lợi ích tương đương;
• Mua bán: Là hoạt động là hoạt động nhận thông tin về tài khoản ngân hàng và trả cho người khác một lợi ích vật chất – tiền hoặc đưa một thông tin về tài khoản ngân hàng và nhận lại một lợi ích vật chất;
• Công khai hóa trái phép: Là hoạt động đưa thông tin về tài khoản ngân hàng công khai với nhiều người mà không được chủ sở hữu tài khoản cho phép.

Ngoài ra, hậu quả là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm của tội danh này. Người thực hiện tội phạm chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp hậu quả nghiêm trọng xảy ra. Đó là thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác bị thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép với số lượng từ 20 tài khoản trở lên hoặc thu lợi bất chính từ 20.000.000 đồng trở lên.

2.3. Mặt chủ quan:

Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng được thực hiện với lỗi cố ý.

Mục đích có thể là thu lợi bất chính hoặc nhằm các mục đích khác; và động cơ thúc đẩy hhành vi phạm tội có thể là trả thù hoặc vì lợi ích vật chất khác… Tuy nhiên mục đích và động cơ không phải dấu hiệu bắt buộc của tội danh này.

2.4. Chủ thể:

Chủ thể của tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng là chủ thể bình thường, có đủ tuổi và có đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự (đủ 16 tuổi trở lên). Thông thường chủ thể thực hiện tội này là người có trình độ, có khả năng sử dụng máy tính chuyên nghiệp và có thể thường xuyên thực hiện hành vi phạm tội.

3. Khung hình phạt của Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng:

Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng theo Điều 291 Bộ luật Hình sự 2015 quy định những khung hình phạt như sau:

• Khung 1: Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
• Khung 2: Phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm.
• Khung 3: Phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
• Hình phạt bổ sung: Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

4. Các tình tiết định khung tăng nặng theo Điều 291 Bộ luật Hình sự 2015:

Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng của Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng được quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 291 Bộ luật Hình sự 2015:

4.1. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 2 Điều 291 Bộ luật Hình sự 2015:

• Có tổ chức: Là trường hợp có từ hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm và đòi hỏi phải có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm. Khi đã xác định được trường hợp cụ thể đó là phạm tội có tổ chức, thì phải áp dụng tình tiết tăng nặng này đối với tất cả những người cùng thực hiện tội phạm (người tổ chức, người thực hành, người xúi giục, người giúp sức). Mức độ tăng nặng phụ thuộc vào quy mô tổ chức, vai trò của từng người trong việc tham gia vụ án.
• Có tính chất chuyên nghiệp: Là cố ý phạm tội từ năm lần trở lên về cùng một tội phạm không phân biệt đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc chưa được xoá án, đồng thời người phạm tội đều lấy các lần phạm tội làm nghề sinh sống và lấy kết quả của việc phạm tội làm nguồn sống chính.
• Thu lợi bất chính từ 50.000.000 đồng đến dưới 200.000.000 đồng: Là hành vi thu lợi tiền từ hành vi khách quan mà số tiền thu được từ 50 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng.
• Tái phạm nguy hiểm: Những trường hợp sau đây được coi là tái phạm nguy hiểm: Đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý và đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý.

4.2. Các tình tiết định khung hình phạt tăng nặng theo khoản 3 Điều 291 Bộ luật Hình sự 2015:

• Thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác với số lượng 200 tài khoản trở lên: Là trường hợp người thực hiện đã đạt tới mức độ rất nghiêm trọng (từ 200 tài khoản trở lên), thể hiện tính chất nguy hiểm cao cho xã hội bởi việc làm này có thể dẫn đến rủi ro lớn về an toàn tài chính, quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức và trật tự an toàn trong hoạt động ngân hàng. Nói cách khác, đây là hành vi xâm phạm trái phép dữ liệu tài khoản ngân hàng ở mức định khung cao nhất, bị coi là tội phạm và sẽ bị xử lý bằng chế tài hình sự.
• Thu lợi bất chính 200.000.000 đồng trở lên: Là việc thực hiện các hành vi thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng của người khác mà số tiền thu được là 200 triệu đồng.

5. Phân biệt với Tội sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản:

6. Bản án điển hình của Tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng:

• Tên bản án:

Bản án về tội thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin tài khoản ngân hàng số 102/2023/HS-ST ngày 21/09/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Nam Định.

• Nội dung vụ án:

Khoảng tháng 9/2022, với mục đích mua các tài khoản ví điện tử Momo, Vnpay, Viettel pay đã được định danh sẵn và liên kết với tài khoản các ngân hàng đăng ký dưới tên của người khác, Hoàng Văn K, sinh năm 1991, trú tại thôn L, xã M, huyện S, thành phố Hà Nội đã thông qua tin nhắn của mạng xã hội messenger (facebook) giao dịch mua của Đinh Quang Q, sinh năm 1995, trú tại thôn L, xã L, huyện T, tỉnh Thanh Hóa tổng số 444 tài khoản ví điện tử đã được định danh và được liên kết với thông tin một tài khoản ngân hàng của người khác, với tổng số tiền giao dịch mua, bán là 71.000.000 đồng. Hành vi nêu trên của Hoàng Văn K và Đinh Quang Q đã đủ yếu tố cấu thành tội “Thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng” theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 291 Bộ luật hình sự 2015.

• Quyết định của Tòa án:

+ Tuyên bố: Các bị cáo Hoàng Văn K, Đinh Quang Q phạm tội “Thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán, công khai hóa trái phép thông tin về tài khoản ngân hàng”.

+ Xử phạt Hoàng Văn K 02 năm 03 tháng tù. Thời hạn tù tính từ ngày 14 tháng 3 năm 2023.

+ Xử phạt Đinh Quang Q 02 năm tù nhưng cho hưởng án treo thời gian thử thách là 04 năm. Thời gian thử thách của bị cáo tính từ ngày tuyên án sơ thẩm 21/9/2023. (Bị cáo có thời gian tạm giữ từ ngày 14/3/2023 đến ngày 23/3/2023) Giao bị cáo Đinh Quang Q cho UBND xã Luận Thành, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa giám sát và giáo dục.

THAM KHẢO THÊM:

• Mức xử phạt hành vi mua bán tài khoản ngân hàng trái phép
• Mua bán tài khoản game có vi phạm pháp luật không?
• Thuê, mượn tài khoản ngân hàng có phạm pháp không?