Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng

Các hành vi bị cấm trong lĩnh vực xây dựng đã được thêm vào Bộ Luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 và những người phạm tội phải chịu trách nhiệm hình sự với những hành vi vi phạm đó. Vậy Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng là gì? Có những quy định pháp luật nào xử lý hành vi của Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng?

Căn cứ pháp lý:

– Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017;

– Luật Xây dựng 2014 sửa đổi bổ sung 2020.

1. Công trình xây dựng là gì?

Theo quy định tại Luật Xây dựng 2014 sửa đổi, bổ sung 2020:

Công trình xây dựng là sản phẩm được tạo thành bởi sức lao động của con người, vật liệu xây dựng, thiết bị lắp đặt vào công trình, được liên kết định vị với đất, có thể bao gồm phần dưới mặt đất, phần trên mặt đất, phần dưới mặt nước và phần trên mặt nước, được xây dựng theo thiết kế. Công trình xây dựng bao gồm công trình dân dụng, công trình công nghiệp, giao thông, nông nghiệp và phát triển nông thôn, công trình hạ tầng kỹ thuật và công trình khác.

Hoạt động đầu tư xây dựng là quá trình tiến hành các hoạt động xây dựng gồm xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo công trình xây dựng.

Hoạt động đầu tư công trình xây dựng phải tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định của pháp luật về sử dụng vật liệu xây dựng; bảo đảm nhu cầu tiếp cận sử dụng công trình thuận lợi, an toàn cho người khuyết tật, người cao tuổi, trẻ em ở các công trình công cộng, nhà cao tầng; ứng dụng khoa học và công nghệ, áp dụng hệ thống thông tin công trình trong hoạt động đầu tư xây dựng.

Trước khi khởi công xây dựng công trình, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp theo quy định của Luật này, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.  Giấy phép xây dựng là văn bản pháp lý do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp cho chủ đầu tư để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo, di dời công trình. Nội dung của giấy phép xây dựng được quy định tại Điều 90, Luật Xây dựng 2014 sửa đổi, bổ sung 2020:

“1. Tên công trình thuộc dự án.

Tên và địa chỉ của chủ đầu tư.

Địa điểm, vị trí xây dựng công trình; tuyến xây dựng công trình đối với công trình theo tuyến.

Loại, cấp công trình xây dựng.

Cốt xây dựng công trình.

Chỉ giới đường đỏ, chỉ giới xây dựng.

Mật độ xây dựng (nếu có).

Hệ số sử dụng đất (nếu có).

2. Đối với công trình dân dụng, công trình công nghiệp, nhà ở riêng lẻ, ngoài các nội dung quy định từ khoản 1 đến khoản 8 Điều này còn phải có nội dung về tổng diện tích xây dựng, diện tích xây dựng tầng 1 (tầng trệt), số tầng (bao gồm cả tầng hầm, tầng áp mái, tầng kỹ thuật, tum), chiều cao tối đa toàn công trình.

3. Thời hạn khởi công công trình không quá 12 tháng kể từ ngày được cấp giấy phép xây dựng.”

2. Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng là gì?

Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng là tội mới được ghi nhận trong Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 do người  nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi được quy định trong Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017 có nhiệm vụ trong việc khảo sát, thiết kế, thi công , sử dụng nguyên liệu, máy móc, và nghiệm thu công trình… trong lĩnh vực xây dựng gây ra thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác.

3. Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng tiếng Anh là gì?

Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng Tiếng Anh là “Offences against regulations of law on investment in construction that lead to serious consequences”.

4. Quy định về tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng:

Tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng được quy định cụ thể trong Điều 224, Bộ luật HÌnh sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017:

1. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý kỷ luật về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Quyết định đầu tư xây dựng không đúng quy định của Luật xây dựng;

b) Lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế, dự toán, điều chỉnh dự toán, nghiệm thu công trình sử dụng vốn của Nhà nước trái với quy định của Luật xây dựng;

c) Lựa chọn nhà thầu không đủ điều kiện năng lực để thực hiện hoạt động xây dựng;

d) Dàn xếp, thông đồng làm sai lệch kết quả lập dự án, khảo sát, thiết kế, giám sát thi công, xây dựng công trình.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:

a) Vì vụ lợi;

b) Có tổ chức;

c) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

d) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

3. Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.”

Có thể thấy Vi phạm quy định về xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng được hiểu là hành vi không thực hiện, thực hiện không đúng hoặc không đầy đủ  các quy định của pháp luật về xây dựng trong các lĩnh vực khảo sát, thiết kế, thi công sử dụng nguyên liệu, vật liệu máy móc nghiệm thu công trình hay lĩnh vực khác. Và đối với mỗi hành vi vi phạm thì sẽ có những khung hình phạt tương ứng, có tính chất bắt buộc thi hành đối với người phạm tội.

5. Các yếu tố cấu thành tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng:

Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng là một tội mới được bổ sung trong Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017. Tội vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng là việc lợi dụng chức vụ, quyền hạn nhằm thực hiện các hành vi vi phạm quy định về đầu tư công trình xây dựng gây thiệt hại.

 Khách thể của tội phạm: 

Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng xâm phạm đến những quy định của pháp luật của Nhà Nước về quản lý chất lượng công trình. Đồng thời Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng còn xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác.

 Mặt khách quan của tội phạm:

+ Hành vi của tội phạm có thể là những hành vi sau:

– Vi phạm các quy định về khảo sát: Khi xây dựng một công trình dù là lớn hay nhỏ thì công việc khảo sát bao giờ cũng là công việc đầu tiên, khảo sát đúng là tiền đề cho thiết kế chính xác. Khảo sát như là sự khởi đầu của quá trình xây dựng công trình. Thực tế có không ít công trình do vi phạm các quy định về khảo sát nên dẫn đến chất lượng công trình kém, thậm chí bị sụp đổ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

– Vi phạm các quy định về thiết kế: Nếu như thiết kế công trình không phù hợp với địa bàn xây dựng, thi công không đúng tiến độ, không đảm bảo chất lượng theo tiêu chuẩn  xây dựng,.. Dù là kiến trúc sư hay do chủ đầu tư thiết kế nếu vi phạm các quy định về thiết kế mà gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác thì vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về xây dựng.

– Vi phạm các quy định về thi công: Vi phạm các quy định về thi công là thi công không đúng với thiết kế đã được phê duyệt như: việc trộn bê tông không đúng quy trình kỹ thuật, không bảo đảm chất lượng; việc hàn các mối hàn không bảo đảm kỹ thuật… Có thể nói thi công công trình xây dựng là một trong những việc vô cùng quan trọng nếu xảy ra một sai sót nào cũng dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khỏe, tài sản của người khác.

– Vi phạm các quy định về sử dụng nguyên liệu, vật liệu: Đối với xây dựng công trình việc sử dụng nguyên liệu, vật liệu đã được xác định trong bản thiết kế. Đồng thời việc thay đổi nguyên liệu, vật liệu phải được sự đồng ý của bên thiết kế và chủ đầu tư; nếu bên thi công tự ý thay đổi việc sử dụng nguyên liệu, vật liệu là vi phạm và do việc thay đổi đó mà gây ra hậu quả thì người quyết định việc thay đổi đó phải chịu trách nhiệm.

– Vi phạm các quy định về sử dụng máy móc: Hành vi vi phạm các quy định về sử dụng máy móc là việc sử dụng máy móc trong khi thi công không đúng quy định như: theo quy định thì việc trộn bê tông phải trộn bằng máy trộn bê tông nhưng người phụ trách thi công lại quyết định trộn bằng tay; quy định là phải dùng máy đầm mặt đường nhưng lại đầm bằng tay…

– Vi phạm các quy định về nghiệm thu công trình: Vi phạm các quy định về nghiệm thu công trình là không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định về nghiệm thu công trình như: công trình không bảo đảm chất lượng, không đúng với thiết kế nhưng vẫn nghiệm thu…Có thể nói, Nghiệm thu công trình là bước quan trọng, những công trình xây dựng kém chất lượng, thậm chí bị hư hỏng nặng, bị sụp đổ…là do khâu nghiệm thu đã bỏ qua các vi phạm trong quá trình khảo sát, thiết kế, thi công nên đã không phát hiện được những vi phạm.

– Vi phạm các quy định khác về xây dựng: Vi phạm các quy định khác về xây dựng là hành vi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định của Nhà nước về xây dựng ngoài các hành vi vi phạm về trong các lĩnh vực khảo sát, thiết kế, thi công, sử dụng nguyên liệu, vật liệu, máy móc, nghiệm thu công trình.

+ Hậu quả thiệt hại là gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác.

Chủ thể tội phạm: người có chức vụ quyền hạn, có trách nhiệm trong việc khảo sát, thiết kế, thi công , sử dụng nguyên liệu, máy móc, và nghiệm thu công trình… trong lĩnh vực xây dựng.

Mặt chủ quan của tội phạm: 

Lỗi của của Tội vi phạm về đầu tư công trình xây dựng gây hậu quả nghiêm trọng là lỗi cố ý. Người phạm tội biết được hành vi của mình là sai và thấy trước hậu quả nghiêm trọng xảy ra nhưng vẫn thực hiện.