Tứ Phủ Công Đồng gồm những ai? Hệ thống Tứ Phủ Vạn Linh?

1. Tứ Phủ Công Đồng là ai?

Tứ Phủ Cộng Đồng hay Tứ Phủ Vạn Linh là một khái niệm gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu ở Việt Nam. Hầu hết các ngôi chùa phía Bắc đều thờ Tứ Phủ. Đôi khi các vị thần từ các nền văn hóa khác cũng được thừa nhận. Nữ thần Thiên Y A Na của người Chăm được nhập vào hệ thống Tứ Phủ và được tôn thờ là Mẫu Thiên. Trong khi đó, nhiều tài liệu lại cho rằng ở phương Bắc, Mẫu Thiên là Công chúa Liễu Hạnh. Bà còn được coi là Bà Chúa Xứ, người mẹ thứ tư. Tứ phủ là khái niệm thường gắn liền với Tam phủ - hệ thống đệ nhất, nhị phủ và tam phủ.

Có tài liệu cho rằng hệ thống Tứ Phủ được xây dựng từ Tam Phủ cộng với Mẫu Liễu. Tuy nhiên, do tín ngưỡng của người Việt phần lớn được lưu giữ từ đời này sang đời khác thông qua truyền khẩu nên chưa có tài liệu rõ ràng và ít được nghiên cứu. Do đó, có sự khác biệt trong khu vực và có thể được giải thích theo những cách khác nhau.

Tín ngưỡng thờ Mẫu là hình thức thờ Mẫu hiện thân ở các vùng miền, sông núi, núi rừng, được hình thành trên cơ sở tín ngưỡng thờ Mẫu. Từ thế kỷ XVI, tín ngưỡng này đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống xã hội và tinh thần của nhân dân.

Tuy nhiên, trong tín ngưỡng thờ Mẫu, người ta không chỉ thờ Mẫu mà còn thờ cả một hệ thống các vị thánh gọi là Tam Phủ Tứ Phủ Vạn Linh với một trật tự chặt chẽ thể hiện trong các nghi lễ. Muốn vậy, người ta thỉnh Thánh Mẫu, Thần Bà, Quan Lớn, Chầu, Quan Hoàng, Tiên Cô, Thánh Cậu theo một thứ tự nhất định.

Tín ngưỡng thờ Mẫu là nét văn hóa đặc sắc đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

2. Tứ Phủ Công Đồng gồm những ai?

Nói đến tín ngưỡng thờ Mẫu Tam – Tứ Phủ, chúng ta thường nghĩ ngay đến Tam Tòa Thánh Mẫu, với hình tượng “Mẫu”. Đây là những người đóng một vai trò xây dựng và bảo vệ cuộc sống của gia đình, đất nước và toàn xã hội. Nhưng trên thực tế, đạo Mẫu nói chung cũng thờ các ông, thần, thánh của người Việt.

Hệ thống Tứ Phủ là một hệ thống các thần thoại tâm linh của nền văn hóa thờ cũng của Việt Nam và vị trí của chúng được đặt trong hệ thống tín ngưỡng Tứ Phủ. Với đặc điểm tín ngưỡng dân gian và tính cởi mở, theo thời gian, số lượng các vị thánh cũng có nhiều thay đổi. Nhưng dù vậy, vị trí của các vị Thần cũng không thay đổi quá nhiều.

3. Hệ thống Tứ Phủ Vạn Linh:

Theo thứ tự hàng từ trên xuống dưới bao gồm:  Chư Phật,  Vua Cha, Thánh Mẫu, Quan Lớn, Chầu Bà,  Ông Hoàng, Thánh Cô, Thánh Cậu.

Luôn luôn có Ngũ Hổ ở dưới cùng và hai Ông Lốt ở trên cùng. Ngoài ra còn có các quan, võ tướng, tả, hữu và hàng nghìn vị thần, tướng là thuộc hạ của mỗi vị Thánh trong Tứ phủ và các vị thần bản thổ nơi các vị Thánh giáng trần.

Tượng trưng cho chư Phật, có Đức Phật và Quán Thế Âm ở hàng trên cùng. Tiếp theo là Ngọc Hoàng đại diện cho Tứ Phủ của Vua Cha. Cả hai thứ này đều có xuất xứ từ Trung Quốc. Tuy nhiên, người ta không mời Phật, Ngọc Hoàng khi hầu đồng.

Sau Ngọc Hoàng là hàng Tam Thánh Mẫu, cai quản ba miền với trang phục đỏ, xanh, trắng tượng trưng cho từng cõi. Đệ nhất Thượng Thiên - hóa thân của bà là Thánh Mẫu Liễu Hạnh, tượng trưng cho trời. Lăng Thượng Ngàn thứ hai tượng trưng cho rừng cây. Mẫu Đệ Tam Thoải thứ ba tượng trưng cho cõi nước. Một số tài liệu đề cập đến mô hình Cõi thứ tư, đại diện cho trái đất. Theo nghiên cứu truyền thuyết và văn bản chầu văn, trong tín ngưỡng thờ Mẫu có bốn vị Thánh Mẫu, gồm: Thánh Mẫu Cửu Trùng, Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thoải và Thánh Mẫu Thượng Ngàn.

Sau Tam Thánh Mẫu là các hàng Ngũ Tôn Quan, Thập Nhị Chầu Bà rồi đến Thập Hoàng, Thánh Cô, Thánh Cậu.

Các vị Vua và Hoàng đế, họ đều hóa thân thành những nhân vật lừng lẫy, mở mang bờ cõi và bảo vệ xã hội bình yên. Ngoài ra, sự xuất hiện của nam thần còn thể hiện sự hòa hợp âm dương, đa dạng và không cực đoan trong quan điểm của người Việt. Cũng như thể hiện sự phát triển của một tín ngưỡng từ liên quan đến các yếu tố tự nhiên đến các sự kiện, nhân vật lịch sử.

4. Sự sống nhau của các vị thần trong Tứ Phủ:

Trong Tứ Phủ Vạn Linh, các vị thần “hoàn toàn không có tu tập gì cả”. Họ đều là người thật, việc thật, hầu như đều có công với dân, với nước. Do được nhiều người tôn thờ nên ông tích được nhiều công đức và trở thành “Thần”. Những nhân vật nổi tiếng trong lịch sử mà hầu như ai cũng biết như Quốc Mẫu Âu Cơ, Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, Lê Lợi, Nguyên Phi Ỷ Lan,… Họ đều là những nhân vật lịch sử và được thờ tự trong hệ thống Thần Tứ Phủ.

Điểm giống nhau của các vị thần trong Tứ Phủ Vạn Linh là đều là “Nhân Thần”. Vốn dĩ là một con người bình thường, có tham, sân, si của một con người. Tứ Phủ đề cao tu thân, trung nghĩa.

5. Văn khấn Tứ Phủ Công Đồng:

5.1. Văn khấn Tứ Phủ Công Đồng ngắn gọn nhất:

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Con lạy chín phương trời, con lạy mười phương đất, con lạy chư phật mười phương, mười phương chư phật.

Con lạy toàn thể chư phật, chư tiên, chư thánh.

Con lạy: ………..( tên thánh chủ bản đền. Ví dụ, đến đền Cô Chín ta khấn: Con lạy Cô Chín tối linh)

Đệ tử con tên là:…………. tuổi:……….

Ngụ tại:……………………………

Hôm nay, Chúng con đến đây có chút hương hoa, phẩm quả, lễ mặn (chú ý dâng gì thì kêu đó nghe – không có lễ mặn mà kêu lễ mặn là phải tội đó, nên nhớ không bày lễ mặn ở cung phật) xin dâng lên các chư tiên, chư thánh để cảm tạ ơn đức của các ngài đã phù hộ độ trì cho chúng con suốt thời gian qua. Vừa qua, được sự lưu tâm độ trì của các ngài mà công việc (Nếu đã xin việc gì cụ thể mà thành công thì xin trình bày ) của con đã hanh thông vẹn tròn. Chúng con xin được cảm tạ và lễ tạ tất cả các Ngài.

Hôm nay, chúng con tới đây với tất cả lòng thành kính xin các ngài phù hộ độ trì cho con các việc sau: ( Nêu cụ thể các việc cần xin, các khó khăn có thể gặp phải và có thể cả hướng định giải quyết ra sao).

Một lần nữa, thay mặt gia chung chúng con, con xin các ngài giang tay cứu giúp cho chúng con. Chúng con xin đa tạ …( tên vị thánh bản đền) và toàn thể các chư tiên, chư thánh.

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

Nam mô a di đà Phật!

5.2. Văn khấn Tứ Phủ Công Đồng đầy đủ nhất:

Con niệm Nam mô a di dà Phật!

Con niệm Nam mô a di dà Phật!

Con niệm Nam mô a di dà Phật!

Con lạy chín phương Trời, con lạy mười phương Đất, con lạy mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.

Nam Mô Bản sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

Nam Mô Tiếp Dẫn Đạo Sư A Di Đà Phật.

Nam Mô Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật.

Nam Mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát.

Con Lạy Chư Đại Bồ Tát, Chư Hiền Thánh Tăng.Hộ Pháp Chư Thiên, Thiện Thần Bồ Tát.

Con lạy Tam Vị Đức Vua Cha Đức Tam Thập Tam Thiên Thiên Chúa Đế Thích Đề Hoàn Nhân Thánh Đế Ngọc Bệ Hạ

Con Lạy Hiệu Thiên chí tôn Kim Quyết Ngọc Hoàng Huyền Cung Đại Đế Ngọc Điện Hạ.

Con lạy Đức Phật Mẫu Hoàng Thiên

Con Lạy Đức Vua Cha Bát Hải Động Đình Thủy Quốc Long Vương.

Con lạy Tam Tòa Thánh Mẫu:

Con Lạy Mẫu Đệ Nhất Thượng Thiên

Con Lạy Mẫu Đệ Nhị Thượng Ngàn

Con Lạy Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ

Con Lạy Mẫu Đệ Tứ Khâm Sai

Con Lạy Hội Đồng Quan Tứ Trụ Triều Đình

Con Lạy Tam Phủ Công Đồng, Tứ Phủ Vạn Linh hội Đồng Tiên Thánh Đông A Phủ.

Con lạy Trần Triều Hiển Thánh Nhân Vũ Hưng Đạo Đại Vương.Con lạy Trần Triều Khải Thánh Vương Phụ, Vương Mẫu, Vương Phi Phu Nhân

Trần Triều Vương Huynh, Vương Đệ.Vương Tử, Vương Tế, Vương Nữ Vương Tôn

Con Lạy văn võ bá quan quân thần trần triều

Con lạy Tam Tòa chúa bói – Hội đồng Chúa bói Chúa chữa Chúa Mán Chúa Mường

Con Lạy Chúa Đệ Nhất Tây Thiên

Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ

Chúa Đệ Tam Lâm Thao

Tiên Chúa Thác Bờ

Con Lạy Ngũ Phương Bản Cảnh Vũ Quận Bạch Hoa – Năm Phương Chúa Bà

Con lạy Ngũ Vị Vương Quan, Tôn Quan Đệ Nhất Thượng Thiên, Tôn quan Đệ Nhị Giám Sát, Tôn Quan Đệ Tam Thoải Phủ, Tôn quan Đệ Tứ Khâm Sai, Tôn Quan Đệ Ngũ Tuần Tranh.

Con lạy Tôn Quan Điều Thất.

Con cung thỉnh mời Tứ Phủ Chầu Bà

Chầu Đệ Nhất Thượng Thiên

Chầu Đệ Nhị Thượng Ngàn Đông Cuông

Chầu Đệ Tam Thoải Phủ

Chầu Đệ Tứ Khâm Sai

Chầu Năm Suối Lân

Chầu Lục Cung Nương

Chầu Bảy Tiên La

Chầu Bát Nàn Đông Nhung Đại Tướng Quân

Chầu Cửu Sòng Sơn

Chầu Mười Đồng Mỏ

Con lạy Hội Đồng Chầu Bé-Con Lạy Chầu Bé Thượng Ngàn Quyền Cai Bắc Lệ

Con cung thỉnh mời Tứ Phủ Thánh Hoàng, thập vị quan Hoàng

Con lạy 36 tòa Sơn Trang -Sơn Trang, Tám Tướng Thập Nhị Tiên Nàng

Con lạy Tứ Phủ Thánh Cô

Con xin kính lạy Cô Nhất Thượng Thiên- Cô Cả đền Dùm

Con lạy Cô đôi Thượng Ngàn

Cô bơ Thoải, con lạy cô tư Ỷ La, Cô năm suối lân, cô Sáu sơn trang, Cô bảy Tân La, cô Tám Đồi Chè, 12 cô Chín, Cô chín thượng Ngàn, Cô chín Sòng sơn, cô Mười mỏ Than, Hội đồng cô bé, Con Lạy cô bé Thượng ngàn, cô bé Thoải .con lạy cô Bé Bản Đền (bản điện), Con lạy Tứ Phủ Thánh Cậu trên Ngàn dưới Thoải.

Con lạy Cậu đệ nhất Hoàng Thiên, Cậu Hoàng Đôi Thượng Ngàn, Cậu Hoàng Ba Thoải, Cậu Hoàng Tư Long Thành, Con Lạy Cậu Bé Hoàng Thiên, Cậu Bé Thượng Ngàn, Cậu Quận Phủ Dầy, Cậu Đồi Ngang Phố Cát. Con lạy cậu bé bản Đền ( Bản Điện ).

Con Lạy Hội Đồng Quan Ngũ Dinh, Đôi quan Thanh Xà Bạch Xà, Sơn Thần Bản Thổ Ngũ Hổ Thần Tướng

Con cung thỉnh mời chư vị Chúa Chầu các Quan thủ Đền thủ Điện, Chư vị Thành Hoàng Bản Thổ, Chư vị Thần thổ cư đồng ngự dải đất này.

Đệ tử con tên là:…………. tuổi:……….

Ngụ tại:……………………………

Kim niên kim nguyệt cát nhật lương thời. Hôm nay ngày:… Tháng:… Năm:…

( Dâng gì cầu gì khấn nấy hoặc theo bài bên dưới)

Nhân …………..

Đệ tử con nhất tâm 1 lòng, nhất tòng 1 đạo, nhất tâm trí thiết, nhất dạ chí thành, đêm tưởng ngày mong, tu thiết hương, hoa, đăng, trà, quả, thực (mang miệng về tâu, mang đầu về bái), trên con tấu thượng thiên, dưới con đệ trình long cung thuỷ phủ cùng đồng gia quyến đăng cung phụng cửa đình thần tam tứ phủ ……………(tên đền) linh từ.

Mong trên cha độ, dưới mẫu thương, đèn trời đuốc biển soi đường dẫn lối, phù hộ độ trì cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hoà, vuốt ve che chở cho gia chung chúng con trong 3 tháng hè, 9 tháng đông, tai qua nạn khỏi – Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối được bình an vô sự, cửa nhà khang ninh, cầu danh đắc danh, cầu phúc đắc phúc, đắc tài sai lộc…… Dãi tấm lòng thành cúi xin Phật Thánh Chúa Tiên anh linh chứng giám!!!

Cung thỉnh công đồng Lục Cung Tiên Tổ dòng họ….. nguyên quán…..,Tổ Cô Mãnh Tướng, cậu bé cô bé tại gia, chư vị tiên linh trong dòng họ theo hầu Phật Thánh cửa Đình Thần Tam Tứ Phủ, trên tấu tòa vàng Thượng Thiên, dưới tấu Thủy Cung Địa Phủ, cho con cháu nhất một lòng, tòng một đạo Sở cầu tất ứng, sở nguyện tòng tâm…

Nam mô a di dà Phật!

Nam mô a di dà Phật!

Nam mô a di dà Phật!