Tiêu chí xuất xứ PSR là gì? Tìm hiểu về tiêu chí xuất xứ PSR

1. Tiêu chí xuất xứ PSR là gì?

- Tiêu chí xuất xứ PSR ( Origin Criteria PSR) là một trong những yếu tố quan trọng đối với thương mại quốc tế. Nhận thức được các mục đích khác nhau trong đó xuất xứ hàng hóa đóng vai trò quan trọng, các cơ quan Hải quan trên toàn thế giới phải thực hiện các quy tắc xuất xứ một cách hiệu quả và hiệu quả. Hướng dẫn của WCO về Chứng nhận Xuất xứ  đưa ra những giải thích thực tế. Hướng dẫn này nhằm cung cấp hướng dẫn hữu ích cho các Thành viên để thiết kế, phát triển và đạt được sự quản lý chặt chẽ các thủ tục liên quan đến xuất xứ.

- Một bộ quy tắc xuất xứ toàn diện thường bao gồm các tiêu chí xuất xứ để xác định quốc gia xuất xứ / tình trạng xuất xứ của một sản phẩm và cả các yêu cầu về thủ tục để hỗ trợ tuyên bố rằng sản phẩm đáp ứng các tiêu chí xuất xứ hiện hành. Chứng nhận xuất xứ là phần chính của các yêu cầu thủ tục như vậy.

Mặt khác, hiện nay chưa có tiêu chuẩn quốc tế rõ ràng và hiệu quả về định nghĩa chứng minh xuất xứ và các thủ tục liên quan.

- Hiệp định về Quy tắc xuất xứ của WTO im lặng về các khía cạnh thủ tục. Mặc dù Công ước Kyoto sửa đổi đưa ra các định nghĩa nhất định trong Chương 2 của Phụ lục K cụ thể đề cập đến “Bằng chứng tài liệu về xuất xứ”, các điều khoản này không thừa nhận sự gia tăng của các hiệp định thương mại tự do (FTA) trong những thập kỷ gần đây và các khái niệm khác nhau về thủ tục các yêu cầu bao gồm trong các thỏa thuận này. Trong trường hợp thương mại ưu đãi, các FTA hoặc pháp luật về Hệ thống ưu đãi chung (GSP) đặt ra các yêu cầu thủ tục tương ứng.

- “Chứng nhận xuất xứ” là một loạt các thủ tục nhằm xác lập tình trạng xuất xứ của hàng hóa thông qua việc xuất trình bằng chứng xuất xứ.  “Tự chứng nhận xuất xứ” là loại hình chứng nhận xuất xứ sử dụng tờ khai xuất xứ hoặc giấy chứng nhận xuất xứ tự cấp làm phương tiện để khai báo hoặc khẳng định tình trạng xuất xứ của hàng hóa. “Bằng chứng xuất xứ” có nghĩa là một tài liệu hoặc tuyên bố (ở định dạng giấy hoặc điện tử) dùng làm bằng chứng cơ bản để chứng minh rằng hàng hóa mà nó liên quan đáp ứng các tiêu chí xuất xứ theo quy tắc xuất xứ hiện hành. Nó bao gồm giấy chứng nhận xuất xứ, giấy chứng nhận xuất xứ tự cấp hoặc bản kê khai xuất xứ;

-  “Giấy chứng nhận xuất xứ” có nghĩa là một hình thức cụ thể, dù trên giấy hay điện tử, trong đó cơ quan chính phủ hoặc cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận rõ ràng rằng hàng hóa mà giấy chứng nhận có liên quan được coi là có xuất xứ theo các quy tắc xuất xứ hiện hành.  “Giấy chứng nhận xuất xứ tự cấp” là một hình thức cụ thể trong đó nhà sản xuất, nhà sản xuất, nhà xuất khẩu hoặc nhà nhập khẩu xác nhận rõ ràng rằng hàng hóa mà giấy chứng nhận liên quan được coi là có xuất xứ theo các quy tắc xuất xứ hiện hành.  “Khai báo xuất xứ” là tuyên bố về tình trạng xuất xứ của hàng hóa do nhà sản xuất, nhà sản xuất, nhà xuất khẩu hoặc nhà nhập khẩu ghi trên hóa đơn thương mại hoặc bất kỳ tài liệu nào khác liên quan đến hàng hóa.

- “Chỉ dẫn xuất xứ” có nghĩa là một biểu hiện đơn giản của tên nước xuất xứ hoặc mã số tương ứng trên tờ khai Hải quan hoặc bất kỳ tài liệu nào khác liên quan đến hàng hóa. “Tiêu chí xuất xứ” là các điều kiện liên quan đến việc sản xuất hàng hóa phải được đáp ứng để hàng hóa được coi là có xuất xứ theo quy tắc xuất xứ hiện hành.  “Tiêu chí lô hàng” nghĩa là các yêu cầu mà hàng hóa phải đáp ứng để được hưởng ưu đãi thuế quan nhập khẩu, chẳng hạn như điều kiện vận chuyển trực tiếp từ nước xuất khẩu đến nước nhập một quốc gia trung gian. “GSP” hoặc Hệ thống ưu đãi chung có nghĩa là chương trình ưu đãi thương mại tự trị do một số Thành viên ưu đãi dành cho các nước đang phát triển. “FTA” hay hiệp định thương mại tự do có nghĩa là một hiệp định thương mại quốc tế liên quan đến hai hoặc nhiều bên ký kết quy định việc cấp đối xử ưu đãi thuế quan có đi có lại giữa các bên ký kết.

2. Tìm hiểu về tiêu chí xuất xứ PSR:

- Đặc điểm của các hệ thống chứng nhận xuất xứ khác nhau: Có nhiều hệ thống khác nhau để cấp bằng chứng xuất xứ, bao gồm chứng nhận xuất xứ của cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu và hệ thống tự chứng nhận xuất xứ của một nhà xuất khẩu được chấp thuận, bởi một nhà xuất khẩu đã đăng ký, bởi bất kỳ nhà xuất khẩu nào, và hệ thống dựa trên nhà nhập khẩu.

- Bất kể hệ thống áp dụng là gì, các phán quyết trước do Cơ quan Hải quan cung cấp về các vấn đề xuất xứ sẽ đóng một vai trò tạo thuận lợi thương mại quan trọng nhằm nâng cao tính chắc chắn và khả năng dự đoán của các xử lý Hải quan đối với các yêu cầu xuất xứ đối với người có phán quyết trước đó. Tuy nhiên, người có quyết định trước về xuất xứ không được miễn trừ việc cung cấp bằng chứng xuất xứ cần thiết. Hướng dẫn Kỹ thuật của WCO về Thông tin Xuất xứ Ràng buộc cung cấp thêm thông tin về vấn đề này.

- Chứng nhận xuất xứ liên quan đến cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu: Để được cơ quan có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận xuất xứ, nhà xuất khẩu phải nộp đơn xin cấp giấy chứng nhận xuất xứ cùng với các thông tin cần thiết để chứng minh tình trạng xuất xứ của hàng hóa. Sau đó, về nguyên tắc, cơ quan có thẩm quyền xác minh thông tin để kiểm tra xem hàng hóa có thực sự đáp ứng tiêu chí xuất xứ của quy tắc xuất xứ hiện hành hay không. Điều này có thể bao gồm một chuyến thăm cơ sở sản xuất. Giấy chứng nhận xuất xứ do cơ quan có thẩm quyền cấp là loại giấy tờ chứng minh xuất xứ truyền thống và được sử dụng phổ biến nhất. Các chương trình GSP từ đầu những năm 1970 và nhiều FTA hiện có hiệu lực đều yêu cầu loại thủ tục này.

3. Ưu điểm của giấy chứng nhận xuất xứ:

- Ưu điểm của giấy chứng nhận xuất xứ do cơ quan có thẩm quyền cấp là chất lượng của giấy chứng nhận xuất xứ được coi là đảm bảo, nếu cơ quan có thẩm quyền xác minh tình trạng xuất xứ của hàng hóa trước khi cấp giấy chứng nhận xuất xứ. Do giấy chứng nhận xuất xứ được cấp bởi cơ quan có thẩm quyền được coi là một tổ chức đáng tin cậy, nên về nguyên tắc nội dung của bằng chứng có thể được coi là đáng tin cậy. Mặt khác, phương thức thông thường này còn bất lợi về góc độ kinh tế so với việc tự chứng nhận xuất xứ. Việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ có thể phải chịu một số khoản phí nhất định, điều này sẽ làm tăng chi phí kinh doanh. Ngoài ra, để được cấp giấy chứng nhận xuất xứ cũng cần có thời gian nộp hồ sơ và thông qua văn phòng cơ quan có thẩm quyền.

- Hơn nữa, sự gia tăng khối lượng thương mại là điều đáng chú ý. Sự gia tăng khối lượng thương mại của thế giới nói chung cùng với việc gia tăng số lượng các FTA có hiệu lực đã dẫn đến sự gia tăng trong việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ trên toàn thế giới. Trong bối cảnh này, năng lực của cơ quan có thẩm quyền trong việc duy trì chất lượng liên quan đến việc cấp giấy chứng nhận xuất xứ có thể bị nghi ngờ. Nếu thiếu năng lực được quan sát để phát hành, thì cũng có thể được coi là nghi ngờ rằng cơ quan có thẩm quyền có thể đáp ứng các yêu cầu xác minh một cách thích hợp.

- Để đảm bảo rằng giấy chứng nhận xuất xứ do cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp vẫn duy trì được lợi thế của nó và tiếp tục được coi là một loại giấy tờ chứng minh xuất xứ hữu ích và đáng tin cậy, hướng dẫn sau đây được đưa ra.

- Hệ thống nhà xuất khẩu được chấp thuận: Theo hệ thống nhà xuất khẩu được phê duyệt, nhà xuất khẩu được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt sẽ có thể kê khai xuất xứ trên hóa đơn hoặc chứng từ thương mại khác. Trong phần lớn các FTA sử dụng hệ thống này, bằng chứng xuất xứ chính là giấy chứng nhận xuất xứ do cơ quan có thẩm quyền của nước xuất khẩu cấp.

- Tư cách nhà xuất khẩu được chấp thuận được cung cấp như một ngoại lệ hoặc đặc quyền dành cho nhà xuất khẩu đã trải qua quá trình phê duyệt với cơ quan có thẩm quyền. Nhà xuất khẩu muốn được cấp tư cách nhà xuất khẩu được chấp thuận phải cung cấp đầy đủ thông tin cho cơ quan có thẩm quyền để chắc chắn rằng mình biết các quy tắc và thủ tục và thực sự có khả năng xác định xuất xứ của hàng hóa. Thông tin về các nhà xuất khẩu được cấp tư cách nhà xuất khẩu được chấp thuận có thể được chia sẻ giữa các bên tham gia FTA.

- Do thực tế là nó cần có sự giám sát trước của cơ quan có thẩm quyền, hệ thống nhà xuất khẩu được phê duyệt có thể được coi là một thủ tục ít tự do hơn so với các hệ thống tự chứng nhận khác.

-  Hệ thống nhà xuất khẩu đã đăng ký: Hệ thống nhà xuất khẩu đã đăng ký tiến thêm một bước trong việc tạo thuận lợi so với hệ thống nhà xuất khẩu đã được phê duyệt. Để trở thành nhà xuất khẩu đã đăng ký, nhà xuất khẩu sẽ chỉ được yêu cầu cung cấp một số thông tin theo quy định.

- Về cơ bản quá trình đăng ký chỉ là một biểu hiện của thông tin được yêu cầu và không có đánh giá về thông tin tại thời điểm đăng ký. Thông tin về nhà xuất khẩu đã đăng ký sẽ được chia sẻ với Hải quan nước nhập khẩu, nơi sẽ sử dụng thông tin cho quá trình đánh giá rủi ro.

-  Hệ thống hoàn toàn dựa trên nhà xuất khẩu: Một số FTA cho phép nhà xuất khẩu / nhà sản xuất cấp bằng chứng xuất xứ. Các cơ quan có thẩm quyền hoàn toàn không tham gia vào việc cấp bằng chứng xuất xứ theo một hệ thống như vậy, và do đó, không có cơ quan chức năng nào ở nước xuất khẩu có quyền giám sát đối với các giấy tờ chứng minh xuất xứ được cấp. Trong mối liên hệ này, nó thường được hiểu là đi đôi với một hệ thống xác minh cho phép cơ quan Hải quan của nước nhập khẩu yêu cầu trực tiếp nhà xuất khẩu / nhà sản xuất đã cấp bằng chứng xuất xứ.