Tàn nhang là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

1. Tàn nhang là gì?

Tàn nhang là một tình trạng rối loạn sắc tố trên da, cụ thể là tại vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như: mặt, cổ, vai, ngực, cánh tay,… có các đốm nhỏ, nâu đen. Những đốm nâu này khiến cho da bị lốm đốm, và không đều màu. Tàn nhang là một tình trạng rối loạn sắc tố trên da, cụ thể là tại vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như: mặt, cổ, vai, ngực, cánh tay,… có các đốm nhỏ, nâu đen. Những đốm nâu này khiến cho da bị lốm đốm, và không đều màu.

Tàn nhang đặc trưng bởi các đốm tròn có màu nâu nhạt đến nâu đậm, mọc tập trung hoặc rải rác và ảnh hưởng đến các vùng da tiếp xúc nhiều với ánh nắng như gò má, tay, cổ và lưng. Tàn nhang là bệnh da liễu lành tính, không gây đau, châm chích, ngứa và hay nóng rát. Tổn thương do bệnh lý này hiếm khi tiến triển thành tế bào ung thư.

Tàn nhang thường gặp ở người có làn da trắng, mỏng và người có tiền sử gia đình mắc các bệnh da liễu do tăng sắc tố melanin.  Mặc dù không gây ngứa ngáy hay khó chịu nhưng các đốm nâu do tàn nhang ảnh hưởng không nhỏ đến ngoại hình và yếu tố tâm lý.

Tàn nhang tiếng anh là: Freckle

2. Nguyên nhân gây ra tàng nhang:

Tàn nhang là hệ quả do sắc tố melanin (sắc tố khiến da đen sạm) tăng lên quá mức khiến da hình thành các đốm nâu nhạt, nâu đen hoặc đỏ. Một số nguyên nhân có thể gây tàn nhang, bao gồm:

+ Di truyền: Nghiên cứu di truyền học nhận thấy, người bị tàn nhang có gen trội Melanocortin 1 receptor. Gen này kích thích sắc tố melanin sản sinh quá mức khiến da hình thành các đốm có màu nâu nhạt đến nâu đen.

+ Tiếp xúc với ánh nắng: Tia UV-B trong ánh nắng mặt trời có khả năng kích thích các tế bào melanocytes tăng sản xuất melanin khiến da hình thành các đốm nâu trên bề mặt. Tiếp xúc với ánh nắng thường xuyên còn làm tăng màu sắc và số lượng của các đốm tàn nhang. Do đó, tàn nhang thường có xu hướng đậm hơn vào mùa hè và nhạt màu vào mùa đông.

Thống kê cho thấy, tàn nhang thường xuất hiện ở người da trắng và người da vàng, rất hiếm khi xuất hiện ở người da đen.

3. Dấu hiệu nhận biết tàn nhang:

Tàn nhang là những đốm rất nhỏ trên da và có màu tối hơn màu da bình thường. Khi tiếp xúc lâu với ánh sáng mặt trời, tàn nhang càng trở nên dễ thấy. Các nhà khoa học tin rằng ánh sáng mặt trời có thể làm tăng lượng tàn nhang trên cơ thể.

Biểu hiện lâm sàng của tàn nhang tương đối dễ nhận biết. Tuy nhiên ở một số trường hợp, tàn nhang có bị nhầm lẫn với nám da, đồi mồi và nốt ruồi. Các dấu hiệu giúp nhận biết tàn nhang, bao gồm:

+ Da xuất hiện các đốm nhỏ có màu nâu nhạt hoặc nâu sẫm, một số trường hợp có thể xuất hiện đốm tàn nhàng màu vàng sẫm hoặc màu đỏ

+ Kích thước đốm tàn nhang dao động từ một đến vài mm

+ Đốm tàn nhang có thể mọc rải rác hoặc tập trung, số lượng đốm tương đối đa dạng và thường không đồng nhất

+ Tàn nhang thường xuất hiện ở những vùng da hở có tần suất tiếp xúc với ánh nắng cao như mặt (đặc biệt là vùng gò má), vai, cổ, tay và lưng

+ Màu sắc của tàn nhang thường đậm hơn sau khi tiếp xúc với ánh nắng

+ Tàn nhang thực chất là một dạng rối loạn sắc tố ở lớp thượng bì (lớp nông của da). Vì vậy điều trị tàn nhang thường dễ hơn so với điều trị nám da và đồi mồi.

4. Các phương pháp điều trị tàn nhang:

Sử dụng kem bôi và thuốc uống

+ Đối với những trường hợp có các đốm tàn nhang mờ và số lượng ít, có thể điều trị bằng cách sử dụng thuốc. Ngoài khả năng làm mờ đốm nâu, các loại thuốc và kem bôi còn có tác dụng chống lão hóa, làm đều màu da và nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh.

+ Các loại kem bôi và thuốc uống được sử dụng để điều trị tàn nhang, bao gồm:

Kem bôi chứa AHA:AHA (alpha hydroxy acid) là loại axit hoạt động trên bề mặt da giúp loại bỏ tế bào chết, dưỡng ẩm và làm mờ các đốm nâu. Ngoài ra, thành phần này còn giúp chống lão hóa, dưỡng trắng da và duy trì làn da mịn màng. Các dẫn xuất của AHA thường được sử dụng để điều trị tàn nhang, bao gồm Glycolic acid, Mandelic acid, Lactic acid,…

Thuốc bôi Tretinoin: Thuốc bôi Tretinoin (dẫn xuất của vitamin A) có tác dụng ức chế sản sinh keratin, tái tạo các mô liên kết, làm bong tế bào vảy, hạn chế tích tụ bã nhờn trong nang lông và thúc đẩy đổi mới tế bào biểu bì. Tretinoin được sử dụng để làm mờ đốm tàn nhang, vết thâm sẹo, nám da, ngăn ngừa lão hóa và trị mụn. Ngoài ra, loại thuốc này còn được dùng để điều trị vảy nến và viêm nang lông.

Thuốc bôi chứa Hydroquinone: Hydroquinone là hợp chất hydroxyphenolic có cấu trúc gần giống với tiền chất của sắc tố melanin. Hoạt chất này có khả năng ức chế ezyme tyrosine nhằm ngăn chặn quá trình chuyển đổi enzyme DOPA thành melanin (sắc tố khiến da đen sạm). Dựa vào cơ chế này, Hydroquinone được sử dụng phổ biến để điều trị tàn nhang, nám da, thâm sẹo nặng,… Loại thuốc này thường được sử dụng tối đa 3 tháng và được dùng phối hợp với thuốc bôi chứa AHA để gia tăng tác dụng.

Thuốc bôi chứa Acid azelaic:Acid azelaic là loại acid có nguồn gốc từ lúa mì và lúa mạch. Hoạt chất này ức chế cạnh tranh với enzyme tyrosine nhằm hạn chế tổng hợp melanin và làm mờ các đốm nâu trên bề mặt da. Ngoài ra, Acid azelaic còn có tác dụng ức chế vi khuẩn P. acnes gây mụn trứng cá và bình thường hóa quá trình sừng hóa da.

Thuốc bôi chứa Arbutin:Arbutin được chiết xuất từ lá khô của cây dâu tây có khả năng ức chế tyrosinase trong tế bào keratinocytes. Do đó, hoạt chất có thể hạn chế quá trình tổng hợp melanin và làm mờ các đốm tàn nhang trên da mặt. Ngoài ra, Arbutin còn giúp dưỡng trắng, chống oxy hóa và ngăn ngừa ung thư da.

Axit Ascorbic (vitamin C):Vitamin C có tác dụng chống oxy hóa mạnh, ức chế tổng hợp melanin và kích thích sản sinh collagen. Tùy vào mức độ tổn thương da, bác sĩ có thể chỉ định dùng vitamin C dạng bôi hoặc dạng uống. Ngoài khả năng giảm thâm sạm và làm mờ đốm nâu, vitamin C còn giúp làm chậm quá trình lão hóa và duy trì độ đàn hồi của da.

Một số loại thuốc khác:Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng kem bôi chứa Acid kojic, Niacinamide, Acid trichloracetic hoặc viên uống chứa vitamin PP để cải thiện tàn nhang và một số vấn đề da liễu do tăng sắc tố melanin. Hầu hết các loại kem bôi da đều có hiệu quả chậm và cần ít nhất 3 – 6 tháng để loại bỏ hoàn toàn các đốm tàn nhang. Ngoài ra, các sản phẩm này có thể khiến da kích ứng và tăng sắc tố nếu không có biện pháp tránh nắng và chăm sóc đúng cách.

Điều trị tàn nhang bằng laser

+ Laser là phương pháp điều trị tàn nhang hiệu quả nhất hiện nay – đặc biệt là với các đốm tàn nhang đậm màu. Phương pháp này sử dụng tia laser với bước sóng chọn lọc nhằm phá hủy sắc tế melanin ở lớp thượng bì.

+ Điều trị tàn nhang bằng laser được thực hiện theo từng liệu trình riêng biệt. Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám và xác định mức độ tổn thương, sau đó lựa chọn tia laser, bước sóng phù hợp và tần suất chiếu nhằm loại bỏ đốm nâu và làm đều màu da.

+ Ưu điểm của phương pháp này là cho hiệu quả nhanh (chỉ sau vài lần chiếu), không gây đau, chảy máu hay khó chịu khi thực hiện. Tuy nhiên nếu không chăm sóc đúng cách, da có thể bị sẹo lõm, tăng sắc tố và tái phát tàn nhang