So sánh hai tác phẩm Rừng xà nu và Những đứa con trong gia đình

1. Khái quát về tác phẩm Rừng xà nu:

a. Hoàn cảnh sáng tác

Trong mùa hè năm 1965, khi giặc Mỹ đổ ào ạt vào miền Nam, Nguyễn Trung Thành đã sáng tác truyện ngắn “Rừng xà nu”. Tác phẩm này được xuất bản lần đầu tiên trên tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng Trung Trung Bộ số 2/1965, sau đó được in trong tập Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc. Đây cũng là tác phẩm nổi tiếng nhất trong số các sáng tác của Nguyên Ngọc viết trong những năm kháng chiến chống đế quốc Mĩ.

b. Ý nghĩa nhan đề

Rừng xà nu là một hình ảnh vô cùng quan trọng và đậm nét trong tác phẩm viết văn của Nguyên Ngọc - Nguyễn Trung Thành. Cây xà nu mang ý nghĩa biểu tượng cho sức sống mãnh liệt, khát khao tự do, vẻ đẹp tâm hồn và tinh thần bất khuất của người dân Tây Nguyên. Xà nu còn là một loài cây đặc trưng của vùng núi Tây Nguyên hùng vĩ và thơ mộng. Đây là một loài cây vĩ đại, cao thượng, rất tự nhiên và trong sáng.

2. Khái quát về tác phẩm Những đứa con trong gia đình:  

a. Hoàn cảnh ra đời

“Những đứa con trong gia đình” của nhà văn Nguyễn Thi ra đời vào những năm cuộc chiến tranh chống đế quốc Mĩ và tay sai bước vào giai đoạn khốc liệt, ác nghiệt, khi ấy, tác  phẩm được hoàn thành vào tháng 2 năm 1966 trong những ngày chiến đấu chống Mĩ đầy cam go, khi nhà văn đang làm việc tại tạp chí “Văn nghệ quân giải phóng”.

b. Ý nghĩa nhan đề

Nhan đề của truyện trước hết chính là Việt và Chiến “Những đứa con trong gia đình” của người nông dân Nam Bộ có truyền thống yêu nước, căm thù giặc, thủy chung son sắt với quê hương cách mạng. Mở rộng hơn còn có thể hiện đó là thế hệ trẻ miền Nam, những người con của “Đại gia đình” miền Nam ruột thị đang trong những năm chống Mĩ ác liệt. Nhan đề gợi lên mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung, nhà với nước, tình yêu nước với tình yêu cách mạng.

3. Dàn bài So sánh hai tác phẩm Rừng xà nu và Những đứa con trong gia đình ngắn gọn nhất:

3.1. Mở bài:

Trong giai đoạn 1945 - 1975, văn học Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể, đặc biệt là trong việc tạo ra các tác phẩm thể hiện phẩm chất anh hùng của con người Việt Nam trong hai cuộc chiến tranh vĩ đại chống lại thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Trong số đó, "Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành và "Những đứa con trong gia đình" của Nguyễn Thi là hai tác phẩm xuất sắc với những hình tượng nhân vật tiêu biểu cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng, sự yêu nước và căm thù giặc cay đắng, cùng với sức mạnh chiến đấu phi thường của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm. Cả hai tác phẩm này đã thành công trong việc khắc họa các nhân vật đặc trưng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng, giúp cho người đọc hiểu rõ hơn về bản chất và tinh thần của cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do và thống nhất đất nước.

3.2. Thân bài:

a. Thế nào là chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong văn học?

Chủ nghĩa anh hùng cách mạng sự thể hiện của lòng yêu nước thiết tha, căm thù giặc sâu sắc, tinh thần chiến đấu bất khuất chống lại kẻ thù xâm lược để bảo vệ tổ quốc của con người Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, là sự trung thành với lí tưởng cách mạng được thử thách trong những hoàn cảnh khó khăn, khốc liệt nhất của lịch sử, qua đó bộc lộ được vẻ đẹp của phẩm chất anh hùng có tính chất tiêu biểu cho cả dân tộc.

b. Chủ nghĩa anh hùng cách mạng thể hiện như thế nào trong hai truyện ngắn?

* Tác giả:

Cả hai tác giả Nguyễn Trung Thành và Nguyễn Thi đều gắn bó với cuộc chiến đấu chống Mĩ, là những nhà văn chiến sĩ ở tuyến đầu máu lửa, do vậy các tác phẩm của họ mang hơi thở nóng hổi của cuộc chiến đấu với những hình tượng nhân vật sinh động, bước vào văn học từ thực tế chiến đấu.

* Hoàn cảnh sáng tác:

Hai truyện ngắn “Rừng xà nu” (1965) và “Những đứa con trong gia đình” (1966) ra đời trong giai đoạn ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, khi đế quốc Mĩ đổ quân vào miền Nam, cả dân tộc ta đứng trước trận chiến một mất một còn để bảo vệ độc lập tự do, bảo vệ quyền sống. Đó là bối cảnh lịch sử, là yếu tố khách quan cho ra đời hai tác phẩm ngợi ca chủ nghĩa anh hùng cách mạng, với chất sử thi đậm đà.

* Về hình tượng nhân vật của hai truyện ngắn:

Chủ nghĩa anh hùng cách mạng trước tiên thể hiện thông qua hình tượng các nhân vật mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, từ đau thương trỗi dậy để chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược:

- Họ đều là những người con được sinh ra từ truyền thống bất khuất, kiên cường đấu tranh của gia đình, của quê hương, của dân tộc:

+ Tnú là người con của làng Xô Man, nơi từng người dân đều hướng về cách mạng, dũng cảm chiến đấu để bảo vệ cán bộ “Đảng còn thì núi nước này còn”.

+ Chiến và Việt sinh ra trong gia đình có truyền thống yêu nước, căm thù giặc, cha là cán bộ cách mạng, má là người phụ nữ Nam bộ kiên cường trong đấu tranh.

- Họ đã chịu nhiều đau thương, mất mát:

+ Tnú chứng kiến cảnh vợ con bị kẻ thù tra tấn đến chết, bản thân bị giặc đốt hết mười đầu ngón tay.

+ Chiến và Việt chứng kiến cái chết của người thân: ba bị chặt đầu, má chết vì đạn giặc.

=> Những đau khổ ấy đã thúc đẩy tinh thần chiến đấu và lòng căm thù sâu sắc của con người Việt Nam. Việc biến đau khổ thành sức mạnh chiến đấu cũng là một ví dụ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Họ đã sẵn sàng đánh đổi mọi thứ, thậm chí cả sức khỏe và tính mạng của mình để bảo vệ đất nước và những giá trị thiêng liêng nhất của cuộc sống. Những hành động này được thực hiện bởi sức mạnh của lòng căm thù giặc, cũng như bởi sức mạnh của tình yêu thương. Điều này đã được minh chứng trong số phận và cuộc đời của những người dân Nam Bộ trong hai tác phẩm trên. Chân lí đó không chỉ đơn thuần là một khái niệm trừu tượng, mà nó phải được rút ra từ thực tế đau khổ và mất mát, và càng phải khắc sâu vào lòng người.

- Trong họ đều mang phẩm chất anh hùng, bất khuất, là những con người Việt Nam kiên cường trong cuộc chiến đấu chống giặc ngoại xâm:

+ Tnú từ khi còn nhỏ đã dũng cảm, đi giao lưu bị kẻ thù bắt và tra tấn nhưng vẫn không tiết lộ. Sau khi trốn thoát, anh trở về làm lãnh đạo thanh niên ở làng Xô Man chống giặc. Dù bị đốt mất 10 ngón tay, anh vẫn không kêu la trước kẻ thù. Ở Tnú toát lên vẻ đẹp của anh hùng trong sử thi Tây Nguyên và chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong cuộc chiến chống Mỹ.

+ Việt bị thương trong trận đánh lại lạc mất đơn vị nhưng vẫn chắc tay súng quyết tâm tiêu diệt kẻ thù. Trước kẻ thù, Việt vụt lớn lên, chững chạc trong tư thế người anh hùng.

=> Chủ nghĩa anh hùng cách mạng không chỉ được thể hiện qua từng nhân vật mà còn qua tập thể nhân vật anh hùng, và mỗi nhân vật đại diện cho phẩm chất của cả cộng đồng: như Cụ Mết, Mai, Dít, Heng trong tác phẩm "Rừng xà nu"; hoặc ba, má, chú Năm trong "Những đứa con trong gia đình". Tất cả đều là những con người yêu quê hương, gắn bó với đời sống buôn làng, với gia đình và người thân. Tình yêu đối với quê hương của họ bắt đầu từ những tình cảm bình dị đó, điều đó làm cho tình yêu đó càng bền vững và mạnh mẽ hơn, khiến kẻ thù phải kinh sợ.

Đúng vậy, tinh thần quả cảm, kiên cường của các nhân vật trong hai truyện ngắn này đã thể hiện tình yêu và sự hy sinh cho đất nước của dân tộc Việt Nam. Họ đã biến những đau thương và bi kịch cá nhân thành sức mạnh chiến đấu, thể hiện tinh thần chủ nghĩa anh hùng cách mạng. Điều này đã khẳng định lại tình yêu và lòng kiên cường của người dân Việt Nam trong những năm tháng đau thương của chiến tranh.

c. Về chất sử thi trong hai truyện ngắn đã góp phần thể hiện thành công chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

Nghệ thuật sử thi đòi hỏi tác phẩm văn học tập trung phản ánh những vấn đề cơ bản nhất, có ý nghĩa sống còn của đất nước; phản ánh được chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa anh hùng

Các đề tài xoay quanh cuộc chiến đấu của dân tộc chống lại kẻ thù xâm lược.

Nhân vật là những con người tiêu biểu cho cộng đồng về lí tưởng và phẩm chất, nhân danh cộng đồng mà chiến đấu hi sinh.

3.3. Kết bài:

Đúng vậy, chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam thời đại chống Mĩ là một giá trị văn hóa vĩ đại của dân tộc, là tinh hoa của những người đã hy sinh và chiến đấu vì độc lập, tự do, và sự phát triển của đất nước. Họ đã góp phần xây dựng và bảo vệ quốc gia, ghi danh vào lịch sử dân tộc, và truyền cảm hứng cho các thế hệ sau của người Việt Nam. Các anh hùng này là những tấm gương sáng, một nguồn động lực to lớn cho việc xây dựng và phát triển đất nước, và sẽ mãi mãi được tôn vinh và kính nhớ.