Quyền từ chối nhận di sản thừa kế? Từ chối nhận di sản thừa kế được áp dụng như thế nào?

Tóm tắt câu hỏi:

Chào luật sư! Cha mẹ tôi đứng tên căn nhà chung, 5 anh em tôi tự mua nhà chuyển khẩu ra ở riêng, tuy nhiên người Út cùng vợ và 2 con nhỏ chưa cắt khẩu. Đến năm 2007 người Út mất do bệnh và đến năm 2011 người cha mất do già yếu. Mẹ muốn bán nhà chia cho 5 con. Chúng tôi 4 người con ruột và 1 con dâu Út (Là giám hộ cho 2 cháu nhỏ) cùng ra công chứng làm thủ tục 1 lần không nhận quyền thừa kế và cho mẹ toàn quyền sừ dụng, mục đích để cắt tên cha đã mất, chuyển sổ mẹ đứng tên và một mình giao dịch bán nhà. Xin hỏi luật sư, chúng tôi ra công chứng làm thủ tục ký giấy một lần của việc không nhận quyền thừa kế có được không? Xin cám ơn!

Luật sư tư vấn:

Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi của mình đến Ban biên tập – Phòng tư vấn trực tuyến của Công ty LUẬT DƯƠNG GIA. Với thắc mắc của bạn, Công ty LUẬT DƯƠNG GIA xin được đưa ra quan điểm tư vấn của mình như sau:

1. Cơ sở pháp lý:

Bộ luật dân sự 2005

2. Nội dung tư vấn:

Căn cứ Điều 635 Bộ luật dân sự 2005 quy định về người thừa kế như sau:

Người thừa kế là cá nhân phải là người còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trong trường hợp người thừa kế theo di chúc là cơ quan, tổ chức thì phải là cơ quan, tổ chức tồn tại vào thời điểm mở thừa kế.

Xem thêm: Đã lập di chúc, có được chia di sản thừa kế theo pháp luật không?

Trong trường hợp này, bạn không nói rõ người để lại di sản thừa kế có để lại di chúc hay không. Nên coi như người để lại di sản thừa kế không để lại di chúc. Căn cứ Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 quy định về hàng thừa kế như sau:

– Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

– Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

– Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Như thế, những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn bao gồm: vợ và năm người con đẻ.

Tuy nhiên, người con út chết trước thời điểm người để lại di sản thừa kế nên theo Điều 677 Bộ luật dân sự 2005:

Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.

Như thế, một phần di sản thừa kế mà bố bạn để lại cho người con út thì con của người con út sẽ được hưởng. Do con của người con út vẫn còn nhỏ (do bạn không nói rõ nên việc thực hiện khai nhận di sản thừa kế do người đại diện (mẹ của cháu) thực hiện.

Tuy nhiên, những người thừa kế không muốn nhận di sản thừa kế thì có quyền từ chối nhận di sản thừa kế theo Điều 642 Bộ luật dân sự 2005:

Xem thêm: Cháu nội, cháu ngoại có quyền được hưởng di sản thừa kế không?

– Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản, trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác.

– Việc từ chối nhận di sản phải được lập thành văn bản; người từ chối phải báo cáo cho những người thừa kế khác, người được giao nhiệm vụ phân chia di sản, cơ quan công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn nơi có địa điểm mở thừa kế về việc từ chối nhận di sản.

– Thời hạn từ chối nhận di sản là sáu tháng, kể từ ngày mở thừa kế. Sau sáu tháng kể từ ngày mở thừa kế nếu không có từ chối nhận di sản thì được coi là đồng ý nhận thừa kế.

>>> Luật sư tư vấn pháp luật thừa kế qua tổng đài: 1900.6568

Trong trường hợp này, 4 người con đẻ của bố bạn có quyền từ chối nhận di sản thừa kế. Tuy nhiên, với phần di sản mà con của người con út thì do người đại diện theo pháp luật của con của người con út (người mẹ) thực hiện. Người đại diện theo pháp luật theo Điều 144 Bộ luật dân sự 2005:

Người đại diện theo pháp luật có quyền xác lập, thực hiện mọi giao dịch dân sự vì lợi ích của người được đại diện, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Như thế, trong trường hợp này, việc từ chối di sản thừa kế không nhằm vì lợi ích của người được đại diện theo pháp luật. Do đó, người mẹ – người đại diện theo pháp luật không thể làm thủ tục từ chối di sản thừa kế tại thời điểm này.