Phân tích quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm

Nhằm giúp các bạn học sinh có nhiều kiến thức và nắm vững nội dung bài học, bài viết dưới đây chúng minh gửi đến bạn đọc bài viết Phân tích quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Cùng tham khảo bài viết của chúng mình nhé.

1. Dàn ý Phân tích quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm:

1.1. Mở bài:

Giới thiệu tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm và bài thơ Nhàn.

1.2. Thân bài:

a. Hai câu đề:

“Một ngày, một ngày, một câu cần”

Thơ nhẹ dù ai cũng vui"

Nhịp điệu của những câu thơ đầu tạo cảm giác thư thái, nhàn hạ.

Qua những vật dụng quen thuộc của người dân lao động mới thấy cuộc sống tuy nghèo khó nhưng thanh bình và yên ả biết bao.

Tâm trạng của nhà thơ là tâm trạng của một người lính “thanh thản và đáng thương” vượt lên trên cuộc sống hối hả, nhộn nhịp của cuộc sống hàng ngày để tìm niềm vui nghệ sĩ.

b. 2 câu thực

Cách sử dụng phép tương phản: “tuyệt – không, nơi vắng vẻ – nơi ồn ào” và cách xưng hô “ta – người” để thấy sự khác biệt giữa cuộc phiêu lưu của tác giả với cuộc sống đời thường. Anh cho rằng nơi vắng vẻ là nơi thôn dã thanh bình, nơi không còn tấp nập người qua lại, đây mới là cuộc sống thực.

Hai phép tương phản làm nổi bật ý nghĩa, nhấn mạnh phương châm sống, quan niệm sống của tác giả khác hẳn ngày thường. Đồng thời, muốn chấm dứt việc phê phán thói đời, thói đời và tỏ ra kiêu ngạo của kẻ sĩ.

c. Hải Câu luận

Thu ăn măng, đông ăn giá”

Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao”

Cuộc sống đơn sơ, giản dị không cần những thứ dư thừa thêm vinh hoa chỉ là sản vật tự nhiên “tre” và “giá” Thấy được cuộc sống thanh bình, đạm bạc, thanh cao và phiêu diêu của tác giả với thiên nhiên.

Cuộc sống thú vị và ẩn dật của một người đàn ông có nhân cách cao thượng khi sống trong thời buổi sóng gió, ông vẫn giữ cho mình những giá trị cốt lõi.

D. Hai câu kết

Rượu tới bến cây ta sẽ uống

Nhìn vào sự giàu có và kho báu

Cho rằng mình có thể sống một cuộc sống xa hoa và giàu có, anh buồn bã coi đó như một giấc mơ.

Nếp sống cao thượng vượt trên lẽ thường.

1.3. Kết luận:

Đánh giá lại giá trị nội dung và kỹ thuật của tác phẩm.

2. Phân tích quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm hay nhất:

Nguyễn Bỉnh Khiêm là một nhà thơ có những quan niệm nhân sinh, triết lý nhân sinh sâu sắc vượt tầm nhìn thời đại, nhưng có thể nói bài thơ Nhàn với quan niệm về nhân đời là một trong những tuyệt tác thể hiện rõ nét tư tưởng lớn ấy. của Nhân. nhà thơ. Qua mỗi câu khai, thừa, phát triển, hòa quyện, nhà thơ phát triển, mở rộng và phát triển quan niệm sống mới, sâu sắc, ung dung của mình. Đối với Nguyễn Bỉnh Khiêm, nhàn không chỉ là một quan niệm, một triết lý sống mà còn là kim chỉ nam để nhà thơ hướng người đọc đến một thế giới chân, thiện, mỹ.

“Một mai một cuốc một cần câu
Thơ thẩn dầu ai vui thú nào”

Hình ảnh Nguyễn Bỉnh Khiêm hiện lên trong câu thơ trên giống như một lão nông, một nho sĩ mặc khách, ông nói với quan hãy ở ẩn, tránh xa chốn quan trường bụi bặm, ẩn cư nơi thôn dã vui thú với nhân sĩ. điền, hòa mình với cảnh sắc thiên nhiên. Từ sự “dạo chơi” man rợ đến tư thế và tâm trạng nhân vật trữ tình, ung dung, tự tại nhưng cũng kiêu sa như một giọng điệu để đời mà dù ai có vui vẫn nói ra. trút bầu tâm sự với thú vườn, với thú vui nhàn tản, qua đó phần nào giúp ta thấy được sự gắn bó của nhà thơ với nông thôn, với cuộc sống mộc mạc, giản dị đời thường. Khi đó, có thể tóm tắt một cách ngắn gọn “nhà” trong hai câu thơ mở đầu này là nhàn nhã trong cung cách, thảnh thơi trong tâm hồn, vui với thú vườn. Đến hai câu thơ thực, có thể hình dung một phong trào mới:

“Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao”

Nơi vắng vẻ là nơi ít người qua lại, nơi thôn quê thanh bình, cuộc sống nhàn tản không lo âu phiền muộn, nơi tâm hồn con người được hòa nhập với thiên nhiên, thư thái không vướng danh lợi. Ngược lại, chốn phồn hoa náo nhiệt là nơi chốn quan trường có tranh giành, ganh ghét, là cửa ải danh lợi, ồn ào, rắc rối. Như vậy, có thể thấy ở đây nhà thơ đã sử dụng cách nói đối lập có nội hàm phá hoại: Người ta chẳng vì thế mà cứ lao vào chốn bon chen, như con thiêu thân lao vào đèn. Họ có biết trong đó đầy rẫy những ganh đua, đố kỵ, những âm mưu hiểm độc, sống ở đó con người luôn phải mệt mỏi, phải suy tính trước sau, ước mơ và dự tính, liệu họ có thể hạnh phúc? ? Hóa ra, cái dại của nhà thơ chính là cái dại. Hư vô của con người hóa ra là hư vô ngu xuẩn. Cái dại của Nguyễn Bỉnh Khiêm là “Đại trí như dại” – cái dại của người hiểu rõ quy luật luân chuyển của kiếp người:

“Dưới công danh đeo khổ nhục
Trong dại dột có phong lưu”

Như vậy, cái nhàn trong hai câu thơ thực chất là cái nhàn gắn liền với cái cao cả, không bị cuốn vào vòng danh lợi, tranh đấu luẩn quẩn. Bên cạnh hai bài văn, triết lý “nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm mang đến những cảm nhận sâu sắc và tươi mới hơn:

“Thu ăn măng trúc đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao”

Trong hai câu thơ trên ta thấy được sự xuất hiện của những hình ảnh thân thuộc, bình dị của làng quê. Trở về với thiên nhiên, với làng quê, tác giả thực sự hòa mình vào cuộc sống thôn quê, cuộc sống của người nông dân chất phác hiền lành, cuộc sống thanh đạm nhàn nhã. Mùa nào thức nấy, phải nghe, bon chen. Thử hỏi xem, có bao nhiêu người thích thú với điều này! Như vậy, thảnh thơi trong hai bài luận là sống thuận theo tự nhiên. Cuối cùng, như toàn bộ tâm sự của người viết ở trên được bộc lộ:

“Rượu, đến cội cây ta sẽ uống
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao”

Trong câu ca dao trên có những điển tích cho thấy phú quý, danh lợi chỉ là ảo ảnh, chỉ là mây trôi, rồi cũng mất như giấc mộng. Từ đây ta có thể thấy được thái độ coi thường phú quý, vinh hoa, xem chúng chỉ là những thứ phù hợp với không gian xuất hiện rồi bay đi. Kết quả đó thực sự là một thái độ đáng trân trọng của Nguyễn Bỉnh Khiêm, bởi ông sống trong một chế độ phong kiến đang khủng hoảng, nền tảng đạo đức bắt đầu sứt mẻ, thời đại mà con người lấy đồng tiền ra cân đo đong đếm. thứ hạng. Trong khi xã hội chạy theo những lợi ích phù phiếm của vinh hoa phú quý mà tỏ thái độ khinh thường mọi thứ. Lúc ấy nhàn là coi thường vinh hoa phú quý.

Bằng vần điệu giản dị, cùng với điển tích, sự uyên bác và chiều sâu của hồn thơ, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chuyển tải trong bài thơ Nhàn một quan niệm sâu sắc về triết lý nhân sinh. Nhàn là cuộc sống giản dị, thanh cao trụy lạc nơi náo động, vòng danh lợi; Nhàn nhã là về với thiên nhiên, với những viên thuốc thú y để thanh lọc tâm hồn, gột rửa bụi trần. Qua mỗi dòng thơ, quan niệm sống nhàn được thể hiện một cách mới lạ, độc đáo. Từ đó, cách tiếp cận của người đọc không được tiếp cận một chiều mà người đọc có cơ hội tiếp nhận và trải nghiệm nó từ nhiều góc độ khác nhau, tạo nên chiều sâu trong cách cảm nhận.

3. Phân tích quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm ý nghĩa nhất:

Thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm từ khi về ở ẩn có nhiều bài nói về lối sống nhàn tản. Bốn mươi hai năm sống ẩn dật, làm quan tại gia, ông luôn tự hào và kiên định với lựa chọn của mình. Nhàn là bài thơ tiêu biểu thể hiện quan niệm sống của nhà thơ.

Giải trí là một chủ đề phổ biến trong văn học trung đại. Nói đến nhàn là nói đến một nền văn hóa tư tưởng sâu sắc của người xưa, đặc biệt là của tầng lớp trí thức thời phong kiến. Sống nhàn nhã hài hòa với thiên nhiên, hài hòa với việc tu dưỡng nhân cách, có điều kiện sáng tác thơ văn, dưỡng sinh tinh thần. Sống tự do, cao thượng và lành mạnh cho mọi người. Biết sống nhàn nhã là phải biết tìm thú “nhàn”, một điều hoang tưởng của người xưa.

Quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm trong bài Nhàn thể hiện ở tinh thần tự do lựa chọn cách sống cho mình, tự khẳng định mình. Chỉ bằng cách này, nhà thơ mới có thể thoải mái trong cuộc sống hàng ngày của mình:

Một mai, một cuốc, một cần câu

Thơ thẩn, dầu ai vui thú nào.Đơn giản hơn, không cần gọt giũa nhưng nhờ sự sắp xếp hợp lý, linh hoạt lại trở nên thú vị. Mai, trùm, cần câu là những dụng cụ gắn liền với lao động hàng ngày. Phép liệt kê: “Một…, một…, một…” tạo nhịp điệu thong thả, thể hiện phong thái ung dung của nhà thơ.

Ở câu thơ đầu, tác giả sử dụng phép điệp từ “một”, kết hợp lặp cấu trúc: số từ cộng với danh từ (mai, mưa, cần câu) và nhịp 2/2/3 nhẹ nhàng thể hiện nhịp điệu đều đặn. nhịp điệu và sự thoải mái của cuộc sống. Qua đó mới thấy được lối sống giản dị, vui vẻ với các loài thú miệt vườn. Ông dùng từ “thong thả” rất tài tình, thể hiện sự bình yên, thư thái trong tâm hồn. Hai câu thơ đầu đã bộc lộ lối sống nhàn nhã và quan niệm sống của Trạng Trình thể hiện ở lối sống giản dị, ung dung, nhàn nhã, xa rời cuộc sống vật chất xô bồ, danh lợi tầm thường.

Lối sống ung dung ấy tiếp tục thể hiện trong cách sống của ông:

Thu ăn măng trúc, đông ăn giá
Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao

Câu thơ có nhịp 1/3/1/2 kết hợp với nghệ thuật tương phản để thấy nhịp sinh hoạt đều đặn, đều đặn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đồng thời chỉ với hai câu thơ, tác giả đã vẽ nên một bức tranh tứ bình độc đáo: xuân - tắm hồ sen, hạ - tắm ao, thu - trúc, đông - giá. Ông không dùng hoa cúc, phong, lỗ… để tả mùa như các nhà thơ khác:

“Người lên ngựa, kẻ chia bào
Rừng phong thu đã nhuốm màu quan san”
Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông”

(Nguyễn Du)

Nguyễn Bỉnh Khiêm lấy những điều rất bình dị, vui tươi để làm nổi bật nét đặc sắc của từng mùa. Món ăn là những sản vật có sẵn xung quanh tác giả, đậm chất thôn quê. Chúng là sản phẩm do con người tạo ra hoặc do thiên nhiên ban tặng. Sinh hoạt của Ngài cũng rất nhịp nhàng, tuần hoàn theo dòng chảy của thời gian: tắm hồ sen, tắm ao người. Lối sống chân chất, giản dị của một trí thức lớn. Mọi nhu cầu của cuộc sống luôn được đáp ứng không quá nhiều cũng không quá ít. Cuộc sống có phần bạc nhưng rất nhàn nhã, giải phóng con người khỏi những phường danh lợi, đưa con người đến gần với thiên nhiên, hài hòa với vạn vật. Với lối sống ấy, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã gặp trạng nguyên Nguyễn Trãi ở thế kỷ XV:

Ao cạn vớt bèo cấy muống
Đìa thanh, phát cỏ, ươm sen

Cuộc sống tự do, nhàn hạ, thanh nhàn, tự tại mà biết bao nhà Nho mơ ước.

Thú chơi đối với ông cũng là một cách bỏ danh lợi để giữ cốt cách cao thượng:

Ta dại ta tìm nơi vắng vẻ
Người khôn người đến chốn lao xao

Nơi vắng vẻ và nơi tấp nập là hai hình ảnh tượng trưng cho hai con người có không gian sống khác nhau. Một nơi vắng vẻ là một nơi yên tĩnh, nơi thiên nhiên tĩnh lặng, khác xa với cuộc sống đầy hối hả, nhộn nhịp khiến tâm hồn con người trở nên thanh thản. Nơi loạn lạc ngược xuôi là nơi cường quyền “lâm bồn” bon chen, con người luôn tìm cách chèn ép, bao che cho nhau để hãm hại nhau. Hai câu thơ sử dụng nghệ thuật tương phản tài tình, tôi dại khờ tìm nơi vắng vẻ cho kẻ không chốn dung thân. Hai hướng đi hai lối sống khác nhau: dại tìm cuộc đời họa, ung dung tự tại, khờ dại biến thành khờ khạo; đừng tìm chỗ lao vào tranh giành kẻo lại trở nên ngu muội. Nói về cái ngu, điều đó không được thể hiện trong nhiều bài thơ khác:

Khôn mà hiểm độc là khôn dại
Dại vốn hiền lành ấy dại khôn

Cách nói đối lập vừa khẳng định lối sống xa hoa chua cay trong giới quý tộc, vừa tìm nơi an cư lạc nghiệp để hoài niệm về sự cao sang vốn có của mình, đồng thời thể hiện thái độ không chạy theo lối sống danh lợi, quyền quý. . .

Nhưng bản chất chữ Nhân của Nguyễn Bính rất khác với chữ Nhân của các nhà Nho ẩn dật khác. Anh ấy thư giãn mà không thư giãn tâm trí. Tuy thân tình nhưng anh vẫn canh cánh trong lòng:

Rượu đến cội cây ta sẽ uống
Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao

Câu thơ nhắc đến một điển tích: Thuấn Vu Phàm uống rượu nói mộng thấy mình đến Hòe Nhai tìm được cây công phú quý nổi tiếng. Khi tỉnh dậy, anh chỉ thấy một tổ kiến. Lấy ví dụ đó để thấy thái độ của Nguyễn Bỉnh Khiêm: ông đến với rượu không phải uống cho xong để mơ danh lợi, mà để tỉnh ngộ, nhận ra chân lý: phú quý chỉ như một giấc mộng. Nhận thấy rằng, phú quý, danh lợi không phải là mục đích cuối cùng trong cuộc đời mỗi người, cái tồn tại mãi với con người chính là nhân cách và những phẩm chất cao quý. Hai câu kết như một lời khẳng định chắc nịch về ý nghĩa triết lí của cuộc đời nhàn. Đối với Nguyễn Bỉnh Khiêm, sống nhàn nhã là cách để giữ nhân cách, tu tâm dưỡng tính, là sự tĩnh tâm, thư thái trong tâm hồn. Đồng thời, chúng ta cũng cần phân biệt “nhà” ở đây là một điều bí ẩn, là phương châm sống, nhàn là thư thái trong tâm hồn.

Bài thơ là một bài thơ ngắn gọn, giản dị, ngôn ngữ thơ giản dị mà đầy đủ, trọn vẹn.

    5 / 5 ( 1 bình chọn )