Nợ xấu là gì? Các chỉ tiêu phản ánh nợ xấu? Phân loại nợ xấu?

Một trong những ưu tiên trong công tác giám sát của ECB là ngăn chặn và giải quyết các khoản nợ không có hiệu lực trong hệ thống ngân hàng Châu Âu. Đầu tiên chúng ta hãy xem hoạt động kinh doanh ngân hàng là gì. Một trong những nhiệm vụ cốt lõi của ngân hàng là cung cấp các khoản vay cho phép các công ty đầu tư và tạo việc làm cũng như các cá nhân mua những thứ như ô tô hoặc nhà ở.

Sau đó, ngân hàng kiếm được tiền từ lãi suất mà nó nhận được từ các khoản vay này. Khi người vay vẫn khỏe mạnh về tài chính và trả các khoản và lãi suất đã thỏa thuận như đã hẹn, thì khoản vay đó được coi là đang thực hiện. Nhưng luôn có rủi ro rằng công ty hoặc cá nhân sẽ không thể hoàn trả trong khoảng thời gian đã thỏa thuận. Nếu điều này xảy ra hoặc có vẻ sẽ xảy ra, ngân hàng phải phân loại khoản vay là “không hoạt động”. Các khoản nợ xấu thường được gọi là “nợ xấu”.

1. Nợ xấu là gì?

Nợ xấu hay còn được gọi là Khoản cho vay không hiệu quả (NPL) là khoản cho vay mà người đi vay bị vỡ nợ do thực tế là họ đã không thực hiện các khoản thanh toán theo lịch trình trong một khoảng thời gian xác định. Mặc dù các yếu tố chính xác của trạng thái không hoạt động có thể khác nhau tùy thuộc vào các điều khoản của khoản vay cụ thể, "không thanh toán" thường được định nghĩa là các khoản thanh toán bằng không cả gốc hoặc lãi. Thời hạn quy định cũng khác nhau, tùy thuộc vào ngành và hình thức cho vay. Tuy nhiên, nói chung, khoảng thời gian này là 90 ngày hoặc 180 ngày.

Khoản cho vay không hiệu quả (NPL) là khoản cho vay mà người đi vay bị vỡ nợ và không thực hiện bất kỳ khoản thanh toán gốc hoặc lãi theo lịch trình nào trong một thời gian. Trong ngân hàng, các khoản cho vay thương mại được coi là không hoạt động nếu người đi vay đã quá hạn 90 ngày. Quỹ Tiền tệ Quốc tế coi các khoản vay quá hạn dưới 90 ngày là không hoạt động nếu có sự không chắc chắn cao xung quanh các khoản thanh toán trong tương lai. Tuy nhiên, không có tiêu chuẩn hoặc định nghĩa về nợ xấu. Một số ngân hàng chọn bán nợ xấu cho các ngân hàng hoặc nhà đầu tư khác để giải phóng vốn và / hoặc tập trung vào việc thực hiện các khoản cho vay mang lại thu nhập.

Một khoản cho vay không hoạt động tốt (NPL) được coi là không có khả năng trả nợ hoặc gần như không trả được nợ. Một khi một khoản vay không hoạt động hiệu quả, khả năng con nợ sẽ trả lại đầy đủ sẽ thấp hơn đáng kể. Nếu con nợ tiếp tục thanh toán một lần nữa đối với một khoản nợ xấu, nó sẽ trở thành một khoản vay tái định kỳ (RPL), ngay cả khi con nợ chưa hoàn thành tất cả các khoản thanh toán đã bỏ lỡ.  Trong ngân hàng, các khoản cho vay thương mại được coi là không hoạt động nếu con nợ không thanh toán lãi hoặc gốc trong vòng 90 ngày, hoặc đã quá hạn 90 ngày. Đối với một khoản vay tiêu dùng, quá hạn 180 ngày được phân loại là nợ xấu.  Khoản vay bị thiếu khi thanh toán gốc hoặc lãi bị chậm hoặc bị bỏ sót. Một khoản cho vay là vỡ nợ khi người cho vay coi như hợp đồng cho vay bị phá vỡ và con nợ không có khả năng thực hiện các nghĩa vụ của mình.

Một khoản nợ có thể đạt được trạng thái cho vay không hiệu quả theo một số cách. Ví dụ về nợ xấu bao gồm:

- Một khoản vay trong đó lãi suất 90 ngày đã được vốn hóa, tái cấp vốn hoặc bị trì hoãn do thỏa thuận hoặc sửa đổi thỏa thuận ban đầu.

- Một khoản vay trong đó các khoản thanh toán chậm dưới 90 ngày, nhưng người cho vay không còn tin rằng con nợ sẽ thực hiện các khoản thanh toán trong tương lai.

- Một khoản cho vay đã đến hạn trả nợ gốc, nhưng một phần của khoản vay vẫn chưa được thanh toán.

2. Các chỉ tiêu phản ánh nợ xấu:

Cuộc khủng hoảng coronavirus là một cú sốc chưa từng có đối với nền kinh tế, và nhiều công ty phải vật lộn để duy trì hoạt động. Không phải tất cả các công ty này sẽ sống sót sau cuộc khủng hoảng, và không phải tất cả các hộ gia đình đều có thể hoàn trả các khoản vay mà họ đã vay trước hoặc trong khi đại dịch xảy ra. Điều này có nghĩa là việc gia tăng các khoản nợ xấu là không thể tránh khỏi vì không phải tất cả các khoản vay đều sẽ được hoàn trả đầy đủ. Để giảm thiểu sự gia tăng này, ECB đã nhiều lần nhấn mạnh rằng, ngay cả trong thời điểm khó khăn, các ngân hàng chỉ nên cho vay những khách hàng có khả năng hoàn vốn. Nó cũng nhắc nhở các ngân hàng phải theo dõi chặt chẽ các rủi ro để xác định và xử lý sớm các khoản nợ xấu.

Một số cơ quan tài chính quốc tế đưa ra các hướng dẫn cụ thể để xác định các khoản cho vay không đạt hiệu quả.

Định nghĩa Ngân hàng Trung ương Châu Âu

Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) yêu cầu khả năng so sánh tài sản và định nghĩa để đánh giá mức độ rủi ro giữa các ngân hàng trung ương khu vực đồng euro. ECB chỉ định nhiều tiêu chí có thể gây ra phân loại nợ xấu khi nó thực hiện các bài kiểm tra căng thẳng đối với các ngân hàng tham gia. ECB đã thực hiện đánh giá toàn diện và phát triển các tiêu chí để xác định các khoản cho vay là không hoạt động nếu chúng:

- Quá hạn 90 ngày, ngay cả khi chúng không bị mặc định hoặc bị suy giảm

- Không tuân thủ các chi tiết kế toán cụ thể cho các ngân hàng GAAP và Chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế (IFRS) của Hoa Kỳ

- Mặc định theo quy định yêu cầu vốn

Một phụ lục bổ sung, được ban hành vào năm 2018, đã chỉ định khung thời gian cho các bên cho vay để dành quỹ để trang trải các khoản cho vay kém hiệu quả: từ hai đến bảy năm, tùy thuộc vào việc khoản vay có được bảo đảm hay không. Tính đến năm 2020, các nhà cho vay ở khu vực đồng euro vẫn có các khoản cho vay không hoạt động trị giá khoảng 1 nghìn tỷ đô la trên sổ sách của họ

Định nghĩa Quỹ tiền tệ quốc tế

Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng đưa ra nhiều tiêu chí để phân loại các khoản cho vay kém hiệu quả. IMF đã định nghĩa các khoản cho vay kém hiệu quả là các khoản cho vay có:

- Con nợ chưa trả lãi và / hoặc trả gốc trong vòng ít nhất 90 ngày trở lên

- Các khoản thanh toán lãi từ 90 ngày trở lên đã được vốn hóa, tái cấp vốn hoặc bị trì hoãn theo thỏa thuận

- Các khoản thanh toán đã bị trì hoãn dưới 90 ngày, nhưng đi kèm với sự không chắc chắn cao hoặc không có sự chắc chắn rằng con nợ sẽ thực hiện thanh toán trong tương lai

Để hình thành chỉ tiêu "Nợ xấu", chúng ta phải tiến hành phân loại nợ của Ngân hàng thương mại thành các nhóm sau:

Nhóm 1 (Nợ đã đủ tiêu chuẩn) thì các khoản nợ trong hạn và Tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả gốc và lãi đúng hạn. Bên cạnh đó thì các khoản nợ quá hạn dưới 10 ngày và Tổ chức tín dụng đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ gốc và lãi bị quá hạn và thu hồi đầy đủ gốc và lãi đúng thời hạn còn lại.

Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) thì các khoản nợ quá hạn từ 10 ngày đến 90 ngày.

Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) thì các khoản nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày. Đồng thời thì các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu, không những thế mà các khoản nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng.

Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) thì các khoản nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày. Do đó, xác định các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu. Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai.

Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) thì các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày. Do đó, xác định các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn từ 90 ngày trở lên theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu.

Nói chung, các khoản nợ xấu được coi là nợ xấu vì cơ hội thu hồi các khoản nợ không trả được là rất ít. Tuy nhiên, việc có thêm các khoản nợ xấu trong số dư của công ty sẽ làm tổn hại đến dòng tiền của ngân hàng cũng như giá cổ phiếu của ngân hàng. Do đó, các ngân hàng có các khoản nợ xấu trong sổ sách của họ có thể thực hiện các biện pháp cưỡng chế thu hồi các khoản nợ mà họ đang nợ. Một trong những hành động mà người cho vay có thể thực hiện là chiếm hữu tài sản được thế chấp để thế chấp cho khoản vay. Ví dụ, nếu người vay cung cấp một chiếc xe cơ giới để thế chấp cho khoản vay, người cho vay sẽ sở hữu chiếc xe đó và bán nó để thu hồi bất kỳ khoản tiền nào mà người vay nợ.

Các ngân hàng cũng có thể tịch thu những căn nhà mà người đi vay không tuân thủ các nghĩa vụ thế chấp của họ và các khoản trả nợ sẽ đến hạn thanh toán trong hơn 90 ngày. Người cho vay cũng có thể chọn bán các khoản nợ xấu cho các cơ quan thu nợ và các nhà đầu tư bên ngoài để loại bỏ các tài sản rủi ro khỏi bảng cân đối kế toán của họ. Các ngân hàng bán các khoản nợ xấu với mức chiết khấu đáng kể, và các cơ quan thu nợ cố gắng thu càng nhiều tiền nợ càng tốt. Ngoài ra, người cho vay có thể thuê một cơ quan thu nợ để thực thi việc thu hồi một khoản cho vay không trả được để đổi lấy một tỷ lệ phần trăm của số tiền được thu hồi.

- Nhóm nợ cần chú ý: bao gồm 03 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 10 - 90 ngày và nợ đã được điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu;

- Nhóm nợ dưới tiêu chuẩn: bao gồm 05 loại khác nhau, trong đó phổ biến và điển hình nhất là nợ quá hạn từ 91 - 180 ngày và nợ đã được gia hạn lần đầu;

- Nợ xấu thuộc các nhóm nợ trên và có số ngày quá hạn thanh toán từ 90 ngày trở lên. Khoản cho vay không hiệu quả (NPL) là khoản cho vay mà người đi vay bị vỡ nợ do thực tế là họ đã không thực hiện các khoản thanh toán theo lịch trình trong một khoảng thời gian xác định. Mặc dù các yếu tố chính xác của trạng thái không hoạt động có thể khác nhau tùy thuộc vào các điều khoản của khoản vay cụ thể, "không thanh toán" thường được định nghĩa là các khoản thanh toán bằng không cả gốc hoặc lãi. Thời hạn quy định cũng khác nhau, tùy thuộc vào ngành và hình thức cho vay. Tuy nhiên, nói chung, khoảng thời gian này là 90 ngày hoặc 180 ngày.